Darbe, bir ülkede genellikle silahlı kuvvetler ya da bir grup otorite tarafından mevcut hükümeti devirmek amacıyla yapılan zorla ve genellikle anayasaya aykırı müdahaledir. Darbeler, genellikle askerî güçlerin veya diğer güçlü grupların demokratik ya da otoriter yönetimlere karşı gerçekleştirdiği siyasi bir harekettir.
Darbenin Genel Özellikleri:
- Şiddet ve Zor Kullanımı: Darbeler, silahlı kuvvetlerin ya da diğer güvenlik güçlerinin güce başvurarak hükümeti devirmesiyle gerçekleşir.
- Anayasal Düzenin İhlali: Darbeler, anayasal düzenin askıya alınması ya da ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanabilir.
- Geçici Yönetim: Darbe sonrasında genellikle bir askerî yönetim, sıkıyönetim ya da geçici bir yönetim oluşturulur.
- Hedef: Darbeler genellikle ülke yönetimini ele geçirmek, rejimi değiştirmek veya mevcut liderleri devirmek amacı taşır.
Darbe Türleri:
- Askerî Darbe: Silahlı kuvvetler tarafından yapılan darbeler. En yaygın türdür.
- Sivil Darbe: Siyasi veya ekonomik elitlerin mevcut hükümeti devirmek için hukuksuz yollarla harekete geçmesi.
- Postmodern Darbe: Doğrudan güç kullanılmadan, medya, bürokrasi ve yargı gibi araçlar üzerinden yapılan darbeler.
- Hükümet Darbesi: Mevcut hükümetin, kendi anayasasına aykırı biçimde gücünü artırmak için yaptığı müdahale.
Tarihte Darbeler:
Darbeler, dünya genelinde farklı dönemlerde ve ülkelerde yaşanmıştır. Türkiye gibi bazı ülkelerde de darbeler, siyasî tarih üzerinde büyük etki bırakmıştır. Örneğin:- 27 Mayıs 1960 Darbesi: Türkiye'de askerî müdahale ile Adnan Menderes hükümeti devrilmiştir.
- 12 Eylül 1980 Darbesi: Türkiye'de askerî yönetim, ülkenin yönetimini ele almış ve anayasal düzeni değiştirmiştir.
Sonuçları:
- Siyasi İstikrarsızlık: Darbeler, genellikle ülkenin demokratik düzenini ve ekonomik yapısını olumsuz etkiler.
- Baskıcı Yönetimler: Darbe sonrası gelen hükümetler, çoğu zaman özgürlükleri kısıtlayan ve otoriter politikalar uygulayan yönetimler olmuştur.
- Uluslararası İlişkiler: Darbe sonrası ülkeler, uluslararası arenada izolasyon ya da yaptırımlarla karşılaşabilir.
