SSH ve SSL Nedir? Aralarındaki Fark Nedir?

Dijital çağda çevrimiçi iletişimin güvenliği çok önemlidir. İster sunucuları yönetmek ister internette gezinmek veya hassas verileri aktarmak olsun, bu etkileşimlerin yetkisiz erişime karşı korunmasını sağlamak kritik bir konudur. Bu gereklilik, aralarında Secure Shell (SSH) ve Secure Sockets Layer'ın (SSL) öne çıktığı çeşitli güvenlik protokollerinin geliştirilmesine ve uygulanmasına yol açmıştır. Dijital iletişimin güvenliğinin sağlanması temel amacına hizmet etseler de uygulamaları, mekanizmaları ve etki alanları önemli ölçüde farklılık gösterebiliyor.

SSH, yöneticilere uzak bir bilgisayara veya sunucuya erişmeleri için güvenli bir yol sağlayan ve öncelikle komut satırında oturum açma ve uzaktan komut yürütme için kullanılan bir ağ protokolüdür. Öte yandan, SSL (ve onun halefi olan Transport Layer Security veya TLS), bir internet tarayıcısı ile bir internet sunucusu arasında alınıp verilen verileri şifrelemek için kullanılan ve onu güvenli internette gezinme ve çevrimiçi işlemlerin temel taşı haline getiren bir protokoldür.

SSH ve SSL arasındaki farkları anlamak, BT uzmanları, internet sitesi yöneticileri ve siber güvenlik ve dijital iletişim alanlarıyla ilgilenen herkes için çok önemli.

Secure Shell (SSH) Nedir?​

Secure Shell (SSH), ağ hizmetlerinin güvenli olmayan bir ağ üzerinden güvenli bir şekilde çalıştırılması için kullanılan bir şifreleme ağ protokolüdür. Telnet ve diğer güvenli olmayan uzak kabuk protokollerinin güvenli bir alternatifi olarak geliştirilen SSH, güvenli olmayan ağlar üzerinden güvenli sistem yönetimine ve dosya aktarımlarına olanak tanır.

İki cihaz arasındaki iletişim yolunu korumak için güçlü şifreleme kullanır, bu da bilgisayar korsanlarının iletilen verilere müdahale etmesini ve şifresini çözmesini son derece zorlaştırır.

Temel özellikler ve kullanım alanları:

Şifreleme: SSH güçlü şifreleme sağlayarak iletilen tüm verilerin gizli dinleme ve müdahaleye karşı korunmasını sağlar.

Kimlik doğrulama: Parola tabanlı ve genel anahtar kimlik doğrulaması da dahil olmak üzere çeşitli kimlik doğrulama biçimlerini destekleyerek bağlantının güvenliğini artırır.

Bütünlük: SSH, aktarım sırasında verilerde yapılan değişiklikleri tespit edecek mekanizmalar kullanarak iletilen verilerin bütünlüğünü sağlar.

Bağlantı noktası yönlendirme: Tünel oluşturma olarak da bilinen bu özellik, bir SSH oturumu boyunca rastgele ağ bağlantı noktalarının iletilmesine olanak tanır; güvenli dosya aktarımları (SFTP) ve güvenli tarama için kullanışlıdır.

SSH öncelikle ağ yöneticileri tarafından uzaktaki bilgisayarlara güvenli bir şekilde giriş yapmak, komutları uzaktan yürütmek, ağ altyapısını ve sistemlerini yönetmek ve dosya aktarmak için kullanılır. Kullanımı, sistem yönetimi, güvenli dosya aktarımları ve hatta tünel açma teknikleri aracılığıyla güvenli gezinme dahil olmak üzere çeşitli uygulamaları kapsar.

Secure Sockets Layer (SSL) Nedir?​

Secure Sockets Layer (SSL) ve onun halefi olan Transport Layer Security (TLS), bir bilgisayar ağı üzerinden iletişim güvenliği sağlamak için tasarlanmış şifreleme protokolleridir. İlk olarak 1990'ların ortasında Netscape tarafından geliştirilen SSL, web sitelerinin ve internet iletişimlerinin güvenliğini sağlamak için geliştirilen ilk protokoldü. Aktarım halindeki verileri karıştırmak için şifreleme algoritmaları kullanır ve bilgisayar korsanlarının bağlantı üzerinden gönderilirken verileri okumasını engeller.

TLS'ye Geçiş​

SSL hala yaygın olarak anılsa da protokol gelişmiş güvenlik özellikleri sunan TLS'ye dönüştü. Ancak TLS, SSL'ın yerini alan standart olmasına rağmen SSL terimi, TLS ile birbirinin yerine kullanılmaya devam ediyor.

Temel özellikler ve kullanım alanları:

• Şifreleme: SSL/TLS, bir web sunucusu ile web tarayıcısı arasında iletilen verileri şifreleyerek kredi kartı numaraları, oturum açma bilgileri ve sosyal güvenlik numaraları gibi kişisel bilgilerin güvenli bir şekilde iletilmesini sağlar.
• Kimlik doğrulama: Protokol, sunucunun (ve isteğe bağlı olarak istemcinin) kimliğini doğrulayan ve herhangi bir veri alışverişi yapılmadan önce güvenli bir bağlantı kuran bir el sıkışma sürecini içerir.
• Veri bütünlüğü: SSL/TLS, iletim sırasında verilere yapılan herhangi bir müdahaleyi tespit etmek için mekanizmalar sağlayarak gönderilen verilerin alınan verilerle aynı olmasını sağlar.

SSL/TLS, internette gezinme, e-posta, anlık mesajlaşma ve IP üzerinden ses (VoIP) güvenliğini sağlamak için yaygın olarak kullanılır. Bunun uygulanması, e-ticaret siteleri, çevrimiçi bankacılık portalları ve verilerin internet üzerinden güvenli bir şekilde iletilmesini gerektiren herhangi bir hizmet dahil olmak üzere hassas bilgileri işleyen web siteleri için kritik öneme sahiptir.

SSH Nasıl Çalışır?​

SSH veya Secure Shell, güvenli olmayan bir ağ üzerinden uzaktan oturum açma ve diğer ağ hizmetleri için güvenli bir yöntem sağlamak üzere tasarlanmıştır. Protokol, istemci-sunucu modeli üzerinde çalışır ve işleyişi, iletilen verilerin güvenliğini ve bütünlüğünü sağlayan birkaç temel bileşene ve adıma bölünebilir.

Kimlik doğrulama süreci:

SSH bağlantısı kurmanın ilk adımı kimlik doğrulamadır. SSH, parola tabanlı kimlik doğrulama, genel anahtar kimlik doğrulaması ve ana bilgisayar tabanlı kimlik doğrulama dahil olmak üzere çeşitli kimlik doğrulama yöntemlerini destekler. En güvenli ve yaygın olarak kullanılan yöntem, bir çift kriptografik anahtarın kullanılmasını içeren genel anahtar kimlik doğrulamasıdır:

Özel anahtar: Kullanıcı tarafından gizli tutulur ve korunur.

Genel anahtar: Sunucuda, SSH sunucusunun bağlantı isteği üzerine kontrol ettiği özel bir dizine yerleştirilir.

Bir kullanıcı bir SSH sunucusuna bağlanmayı denediğinde sunucu, istemcinin genel anahtarının yetkili anahtarlar dosyasında mevcut olup olmadığını kontrol eder. Bulunursa, sunucu bunu yalnızca ilgili özel anahtarla yanıtlanabilecek bir meydan okuma oluşturmak ve istemciye göndermek için kullanır. Bu işlem, özel anahtarı ağ üzerinden iletmeden kullanıcının kimliğini doğrular.

SSH'de Anahtarların Rolü​

SSH'deki anahtarlar iki temel işleve hizmet eder:

• Kimlik doğrulama (yukarıda anlatıldığı gibi): Bağlantının yetkili bir kullanıcı tarafından yapılmasının sağlanması.
• Oturumun şifrelenmesi: Kimlik doğrulama başarılı olduktan sonra SSH, istemci ile sunucu arasında güvenli ve şifreli bir iletişim kanalı oluşturmak için anahtarları kullanır. Bu kanal, sonraki tüm veri iletimi için kullanılır ve verileri gizlice dinlenmeye ve kurcalanmaya karşı korur.

SSH'nin Yaygın Kullanımları​

SSH çok yönlüdür ve güvenli uzaktan oturum açmanın ötesinde çeşitli ağ hizmetleri için kullanılır. Yaygın uygulamalar şunları içerir:

• Güvenli dosya aktarımı: Dosya aktarımlarını korumak için SSH'nin güvenli kanalını kullanan SCP (Güvenli Kopyalama Protokolü) veya SFTP (SSH Dosya Aktarım Protokolü) aracılığıyla.
• Uzaktan komut yürütme: Yöneticilerin uzak bir sunucuda sanki fiziksel olarak oradaymış gibi komut çalıştırmasına olanak tanır.
• Bağlantı noktası yönlendirme/Tünel açma: Ağ bağlantı noktalarını istemcinin makinesinden sunucuya veya sunucudan sunucuya güvenli bir şekilde iletmek, genellikle SMTP veya HTTP gibi diğer protokolleri güvence altına almak için kullanılır.
• SSH üzerinden VPN: Birincil amacı olmasa da SSH, tüm internet trafiğini güvenli bir SSH bağlantısı üzerinden tünelleyerek bir VPN işlevi görecek şekilde yapılandırılabilir. SSH'nin çeşitli ağ hizmetlerini güvence altına alma yeteneği, sunucuları ve uygulamaları yönetmek ve güvenli olmayan ağlar üzerinden güvenli iletişim yürütmek için sağlam bir çözüm sunarak onu sistem yöneticileri için önemli bir araç haline getirdi.

SSL/TLS Nasıl Çalışır?​

SSL (Secure Sockets Layer) ve onun halefi olan TLS (Transport Layer Security), bir bilgisayar ağı üzerinden iletişimin güvenliğini sağlamak için tasarlanmış protokollerdir. SSL bir terim olarak hala yaygın olarak kullanılsa da gelişmiş güvenlik özellikleri sunan TLS büyük ölçüde onun yerini almıştır. SSL/TLS'nin birincil işlevi, değiş tokuş edilen bilgilerin gizliliğini, kimlik doğrulamasını ve veri bütünlüğünü sağlayarak iletişim kuran iki taraf (genellikle bir web sunucusu ve bir istemci tarayıcısı) arasında güvenli bir kanal sağlamaktır.

SSL/TLS el sıkışma süreci

SSL/TLS el sıkışma, istemci ile sunucu arasında güvenli bir oturum oluşturan bir dizi adımdır.

Bu süreç şunları içerir.

• ClientHello mesajı: İstemci, sunucuya, istemcinin SSL/TLS sürümlerini, desteklenen şifre paketlerini ve rastgele oluşturulmuş bir sayıyı içeren bir ClientHello mesajı göndererek aksiyonu başlatır.

ServerHello mesajı: Sunucu, şifreleme yöntemini seçerek ve dijital sertifikasını istemciye göndererek bir ServerHello mesajıyla yanıt verir.

• Oturum anahtarlarının oluşturulması: Hem istemci hem de sunucu, oturum anahtarları oluşturur. Bu anahtarlar oturum sırasında iletilen veriyi şifrelemek ve şifresini çözmek için kullanılır.
• Biten mesajlar: Son olarak, her iki taraf da aksiyonun tamamlandığını ve güvenli iletişimin başlayabileceğini onaylamak için oturum anahtarlarıyla şifrelenmiş Bitirilen mesajlarını paylaşır.

Sertifikalar ve Sertifika Yetkililerinin Rolü​

Dijital sertifikalar, SSL/TLS anlaşması sürecinde çok önemli bir rol oynar ve sunucunun kimliğini istemciye doğrulamak için bir araç görevi görür.

Sertifika, güvenilir bir Sertifika Yetkilisi (CA) tarafından imzalanmış, sunucunun genel anahtarını ve tanımlayıcı bilgilerini içerir. CA'nın rolü, sertifika isteyen varlıkların kimliklerini doğrulamak ve tarayıcıların ve işletim sistemlerinin güvendiği sertifikaları vermektir.

Bu güven modeli, kullanıcıların, verilerinin güvende olduğunu ve iletişim kurdukları sunucunun meşru olduğunu bilerek, hassas bilgileri internet üzerinden güvenle aktarabilmelerini sağlar.

SSL/TLS'nin Yaygın Kullanımları​

SSL/TLS, aşağıdakileri içeren uygulamalarla internet iletişimlerinin güvenliğinde her yerde bulunur:

• Web’de gezinme: Web tarayıcıları ve sunucular arasında iletilen, URL'de "https://" ve tarayıcıda bir asma kilit simgesiyle gösterilen verilerin şifrelenmesi.
• E-posta: E-posta istemcileri ve sunucuları arasında gönderilen verileri şifreleyerek e-posta iletişiminin güvenliğini sağlamak.
• Çevrimiçi işlemler: Çevrimiçi alışveriş ve bankacılık sırasında finansal işlemlerin, kişisel bilgilerin ve değiştirilen diğer hassas verilerin korunması.
• Anlık mesajlaşma ve VoIP: Gizlilik ve güvenliği sağlamak için mesajları ve çağrıları şifreleme.

Şifreli iletişim, kimlik doğrulama ve veri bütünlüğü için bir çerçeve sağlayan SSL/TLS, günümüzün çok çeşitli çevrimiçi etkinlikleri ve hizmetleri için gerekli olan güvenli ve güvenilir bir internet ekosistemini mümkün kılar.

SSH ve SSL Arasındaki Farklar​

Hem SSH hem de SSL/TLS, ağlar üzerinden iletişimi güvence altına almak için tasarlanmış kriptografik protokoller olsa da farklı amaçlara hizmet ederler ve farklı şekillerde çalışırlar. Bu farklılıkları anlamak, belirli güvenlik gereksinimlerine uygun protokolün seçilmesi açısından çok önemlidir.

Amaç ve Uygulama Alanları​

• SSH (Secure Shell): Öncelikle uzak makinelerde güvenli uzaktan oturum açma ve komut yürütmenin yanı sıra güvenli dosya aktarımları ve tünel oluşturma için kullanılır. SSH, sistem yöneticileri tarafından sunucuları ve ağları yönetmek için yaygın olarak kullanılır.
• SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security): Web sunucuları ve istemciler (tarayıcılar) arasındaki veri aktarımlarını güvence altına almak için tasarlanmıştır. Web'de gezinme, e-posta, anlık mesajlaşma ve IP üzerinden ses (VoIP) iletişimlerinde yaygın olarak uygulanır.

Güvenlik Mekanizmaları ve Protokolleri​

• SSH: Kimlik doğrulama için genel anahtar şifrelemesi ve oturumun güvenliğini sağlamak için simetrik şifreleme kullanan bir istemci-sunucu modelini kullanır. Kimlik doğrulama için harici varlıklara (CA'lar gibi) güvenmez, bunun yerine bilinen ana bilgisayarları ve manuel anahtar doğrulamayı kullanır.
• SSL/TLS: Sertifika tabanlı kimlik doğrulamayı (Sertifika Yetkilileri tarafından doğrulanır) ve şifreleme için oturum anahtarlarının oluşturulmasını içeren bir anlaşma süreci aracılığıyla çalışır. Asimetrik şifreleme (oturum başlatmak için) ve simetrik şifrelemenin (veri iletimi için) bir kombinasyonunu kullanır.

Anahtar Uönetimi ve Kimlik Doğrulama Yöntemleri​

• SSH: SSH'deki anahtar yönetimi, genel anahtarın sunucuya yerleştirildiği bir çift şifreleme anahtarı (genel ve özel) oluşturmayı içerir. Kimlik doğrulama, parolalar aracılığıyla veya müşterinin kimliğini doğrulamak için ortak anahtar kullanılarak gerçekleştirilir.
• SSL/TLS: Sunucunun istemcide kimliğini doğrulamak için Sertifika Yetkilileri tarafından verilen sertifikaları kullanır. SSL/TLS, SSH'nin daha doğrudan kimlik doğrulama yönteminin aksine, güven oluşturmak için güvenilir bir üçüncü tarafa (CA) dayanır.

Şifreleme ve Bütünlük​

Hem SSH hem de SSL/TLS güçlü şifreleme ve bütünlük kontrolleri sağlar. Bununla birlikte, SSH genellikle oturum açma kimlik bilgileri de dahil olmak üzere tüm oturumu şifrelerken, SSL/TLS ilk anlaşma işleminden sonra iletilen verileri şifreler.

Taşınabilirlik ve Entegrasyon​

• SSH: Genellikle uzaktan yönetim veya güvenli dosya aktarımı gibi belirli görevler için kullanılır ve SSH'yi destekleyen istemci ve sunucu yazılımı gerektirir.
• SSL/TLS: Web teknolojilerine daha fazla entegre edilmiştir; web tarayıcılarından ve sunucularından destek gerektirir ancak ek istemci yazılımı gerektirmez.

Bu farklılıklar, SSH'nin güvenli yönetime ve makineler arasındaki doğrudan iletişime daha fazla odaklandığı ve SSL/TLS'nin genel web iletişimlerini ve işlemlerini güvence altına almayı amaçladığı her protokolün özel yapısını vurgulamaktadır.

SSH ve SSL/TLS, şifreleme kullanarak, veri bütünlüğünü sağlayarak ve güvenli kimlik doğrulamayı kolaylaştırarak dijital iletişimin güvenliğine önemli ölçüde katkıda bulunur. Uygulamaları, verileri müdahaleye, gizlice dinlemeye ve diğer siber tehditlere karşı koruma misyonunu yansıtmakta ve günümüzün internete bağımlı dünyasında bu protokollerin önemini vurgulamaktadır.