19. yüzyılda yapılan yenilikler arasında eğitim ve kültür alanındaki gelişmeler oldukça önemli bir yer tutmaktadır. İlköğretimin zorunlu hale getirilmesi, rüştiye okullarının açılması, devlet memuru yetiştirmek amacıyla okulların açılması, tıp okullarının kurulması gibi adımlar eğitimde önemli ilerlemeler olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca Avrupa'ya öğrenci gönderilmesi, ilk resmi gazete olan Takvim-i Vekayi'nin yayınlanması da kültürel alanda yapılan yenilikler arasında sayılabilir.

Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyılda yaşanan demokratik gelişmeler arasında Islahat Fermanı'nın ilan edilmesi ve Tanzimat Fermanı'nın yürürlüğe konması önemli bir yer tutar. Bu fermanlarla birlikte Osmanlı Devleti'nde reformlar yapılmış, hukuk alanında düzenlemeler gerçekleştirilmiş ve modernleşme sürecine adımlar atılmıştır. Ancak, bu önlemler devletin daha büyük sorunlarla karşılaşmasını engelleyememiş ve Osmanlı Devleti'nin yıkılmasını önleyememiştir.

Hukuk alanında 19. yüzyılda yaşanan gelişmeler arasında kanunlaştırma kavramının çağdaş niteliğiyle tanınması, yargılama yöntemlerinin geliştirilmesi, yeni mahkemelerin kurulması ve Osmanlı vatandaşlarının hukuksal durumunun belirlenmesine yönelik vatandaşlık kanununun çıkarılması önemli adımlar olarak öne çıkar. Bu dönemde hukuk alanında yapılan düzenlemelerle adalet sistemi ve hukukun güçlenmesi hedeflenmiştir.

19. yüzyılın ideolojisi, felsefe alanında romantizmin, idealizmin, materyalizmin, realizmin, rasyonalizmin, tarihselcilik ve pozitivizmin etkili olduğu bir dönemi ifade eder. Alman felsefesinde romantizm ve idealizmin zirveye ulaştığı bu dönemde çeşitli felsefi akımlar ön plana çıkmış ve felsefe alanında derin tartışmalar yaşanmıştır.

Meşrutiyet dönemi Osmanlı'da demokratikleşme hareketleri arasında Anayasa kabulü (Kanun-i Esasi), Meclis-i Mebusan'ın oluşturulması, meclis üyelerinin halk tarafından seçilmesi, vekillerden oluşan bir heyetin kurulması gibi adımlar bulunmaktadır. Bu dönemde Osmanlı'da demokratikleşme çabaları hız kazanmış ve siyasi yapıda önemli değişimler gerçekleşmiştir.

Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıldaki durumu ise hızla dağılma ve parçalanma sürecine girdiği dönemi ifade eder. Fransız İhtilali'nin etkileri, Sanayi İnkılabı, kapitülasyonlar gibi faktörler Osmanlı Devleti'ni derinden etkilemiş ve Avrupa'daki değişimlerle başa çıkmakta güçlük çekmiştir. Bu dönemde Osmanlı Devleti içinde ve dışında birçok sorunla karşılaşmış ve zayıflamıştır.