Ahilik şuuru, Anadolu coğrafyasında önemli bir yer işgal etmiş olan ekonomik ve ahlaki bir teşkilatı ifade etmektedir. Ahilik, esnaf ve zanaatkarlar arasında dayanışma ve yardımlaşma anlayışını temsil ederken, aynı zamanda mesleki etiğe, adalet ve dürüstlük ilkelerine büyük önem veren bir yapıyı da ifade eder. Bu özellikleriyle ahilik, sadece iş hayatında değil, toplumsal düzenin korunmasında da önemli bir rol oynamıştır.

Ahilik teşkilatında uygulanması gereken ahlaki değerlere gelince, ifade edilen dört temel ilke: iffet, şecaat, hikmet ve adalettir. Bunun yanı sıra sekiz önemli değer de şunlardır: cömertlik, tövbe, doğruluk, hidayet, alçakgönüllülük, emniyet, vefa ve öğüttür.

Ahilikte farklı eğitim türleri bulunmaktadır. Ahilik teşkilatı, zaviyelerde dini, ahlaki ve toplumsal eğitimleri sağlarken, mesleki eğitim ise işyerlerinde yamak, çırak, kalfa ve usta olarak aşamalı bir şekilde verilirdi.

Ahilik Teşkilatı'nın özellikleri arasında, ahilik için Ahi olmanın gerekliliği, üyelerin ahlaki kurallara uyması zorunluluğu, 32 ana sanat dalına bölünmüş olması, her Ahi'nin 124 prensibi bilmek zorunda olması gibi unsurlar sayılabilir.

Ahilik teşkilatının görevleri arasında, gençlerin iyi yetişmesini ve meslek sahibi olmalarını sağlamanın yanı sıra, kötü durumlarda dayanışmayı arttırmak da yer almaktadır. Ahilik teşkilatı, savaş veya afet gibi durumlarda da üyelerin ve halkın birbirine destek olmasını sağlamıştır.

Ahilik, meslek sahibi olan bireylerin sahip olması gereken ahlaki değerlere büyük önem verir. Ahilik anlayışında ahlak, kişinin mesleğinde başarılı olmasının ötesinde, temel bir gereklilik olarak kabul edilir.

Ahilik, sadece mesleki dayanışmayı değil, aynı zamanda ahlaki ve toplumsal değerleri de temsil eder. Temelinde iyi insan olmayı önemseyen ahilik, başarılı iç denetim mekanizmaları sayesinde uzun süre varlığını sürdürmüştür.

Ahilik, Kırşehir'de başlamış olabileceği gibi, Ahi Evran'ın Anadolu'ya gelmesi sonrasında Kayseri'de kurulduğuna dair de görüşler bulunmaktadır. Bu tarihi detaylar, ahilik teşkilatının Anadolu'nun farklı bölgelerinde önemli bir etki bıraktığını göstermektedir.

Ahilik kuralları; kahır ve zulmü engellemek, hoşgörü ve merhameti yaymak, hırsı kontrol etmek, doygunluk ve rıza prensiplerine önem vermek, toplum için çaba harcamak, hak için mücadele etmek gibi değerleri içerir.

Ahilik, eski zamanlardan günümüze kadar gelen geleneksel bir yapıdır. Günümüzde esnaf odaları gibi işlevler gören ahilik, iyi ahlak, doğruluk, yardımseverlik gibi değerleri ön planda tutarak sosyo-ekonomik anlamda önemli bir rol oynamaktadır. Ahi Evran, Ahilik teşkilatının önemli isimlerinden biridir.

Ahilikte önemli ilkeler arasında; şefkat, merhamet, adalet, fazilet, iffet, dürüstlük, cömertlik, ikram, kerem, sevgi, edep, saygı, alçakgönüllülük gibi değerler bulunmaktadır. Bu ilkeler, ahiliğin temelini oluşturan ahlaki ve insani değerlerdir.