haberci
Meraklı Üye
Aksarayın Yöresel folklor Kıyafetleri,Aksarayın Yöresel giyisileri
Aksaray 'ın Bölgesel Giysileri
Aksaray kadınının kıyafetlerini, kırsal kesimlerde, gündelik ve özel günlerde giymiş olduğu kıyafetler olarak tahlil etmek mümkündür Aksaray kadının gündelik ve özel günlerde giydiği kıyafetlere geçmeden önce Aksaray kadınının özelliklerini araştırmak gerekir
Anadolu da bayan tarih çağlardan bu yana üretimin ve doğurganlığın sembolü olmuştur Bu özeliklerle oluşan Anadolu kültürü içinde kadın başlıca tanrıca olmuş ve bu kült geleneğe ast olarak günümüze dek gelmiştir Aksaray kadını bu geleneğin temsilcisi olarak bu yaşamda önemli bir yer almıştır Kadınlar oluşan bu kültür gereği bilhassa konut ve devlet yönetiminde büyük roller üstlenmiştir Evde, ve dışında derleyici ve toparlayıcıdır Eşine ve çocuklarına alt olan kadın bu görevlerini büyük özverilerle yerine getirir Kendi için artı yaşamayan Aksaray kadını kendine yeterince süre ayırmaz, lüks ve süse fazla düşkün değildir (son 25 yıla kadar) Kazanca göre harcamalarını bilir Geleneklerine yan Aksaraylı kadının incelik ve zarafetini evinin her köşesinde bakmak mümkündür
Aksaray kadını; evde ve sokakta giyimine itina gösterir Evde sade, ev içi jurnal giysileri kullanır Sokakta ve ziyaretlerde ise "şahsiyet adını verdikleri gezmelik kıyafetlerini giyer
Eski Aksaray kadınının karakteristik giyim özelliği şalvardır Hemen bile çoğu Aksaraylı kadın şalvar ve işlikle (gömlek) görülmektedir Şalvarın özelliği kaybolmamış, yalnız kumaşları değişmiştir
Jurnal Giysiler: Aksaray kadınının jurnal giyimi denince, akla gelen ev içi giysileridir Ev içinde, meslek yaparken giydiği giysi işlik ve şalvardır Bu giysi benzer cins kumaştan yapılmıştır Kıyafet ile birlikte çevre, yemeni kullanılır
Ev içinde fazla süsleme ve ziynet eşyası kullanılmamaktadır işlik ve şalvar genellikle kaplı kumaştan yapılmaktadır Diril kumaştan yapılmakta olan şalvara bazı yerlerde "Doddiri adı da verilmektedir
a) Şalvar: Astarlı kumaştan yapılmıştır içi patiska ya da sanki bir kumaşla astarlanmıştır Geniş ağızlı, 'epeyce bol bir üst donudur Belden bileklere dek, hatta topuklara dek uzundur Şalvarın beli uçkurlarla bağlanır Paçaları ayağın gireceği genişliktedir Kumaş, her tarafında buruşuk olduğu için, giyen kişiyi boylu boslu ve ince gösterir Cep ağızları elin rahatça girip çıkacağı şekildedir
b) İşlik: Şalvar üstlüğüdür Şalvarla birlikte aynı buruşuk kumaştan yapılmaktadır Vücudu sıkıca sarar Önü açık olup, yakada ve belde düğme ile kapanır Kol ağızları manşetle büzülmüştür Olgu çevresi biye ile temizlenmiştir Kollar uzun olur içi patiska veya benzeri bir kumaşla astarlanmıştır Manşetler düğme ile kapanmıştır Kol ağızları pililerle daraltılmıştır
Gövde boyu uzun değildir Belden aşağıya içten 810 cm uzunluğundadır İşlik cepkeni de vardır
Kişilik Giysileri: Giyime özen gösteren Aksaray kadını gezmede, misafirleri geldiği süre, titiz ve tedbirli giyinir Karakter giysilerini giydiği süre, ziynet eşyalarını takar, başına iğne oyalı çevre ya da yazma örter
a) Şalvar ve İşlik: Günlük giysilerin model özelliğini taşır
b) Hırka: Hırkalar için dolgun, üstü öbür kumaşlardan üretilmiş astar ve kumaşın arasına pamuk ya da yün konularak sırınmış, boyu kasık altlarına dek uzanan bir çeşit cekettir Başlıca kolludur Kolsuz olana yelek adı verilmektedir
c)Salta: Yünlü kumaştan dikilen, uzun kollu, ön kısmı açık, etekleri kısa yarım bir cekettir Üzeri sim veya sırma ile işlenmiştir Salta göğsü alttan sarar
d) Entari: Kişilik giysilerinin en önemlisi entarilerdir Entariler, buruşuk, düz kumaşlardan yapıldığı gibi, en çok kadifeden yapılanları makbuldür Kadifeden yapılan entariler sim ve sırma ile işlenir Buna "Mıhlama adı verilir Etekleri yere katlar uzundur Yani ayak topuklarını kaplar Bazılarının arkadaki etekleri kuyruklu olup, buna da üç peşli adı verilmektedir Mıhlama ile bele gümüş kemer takılır Bez ipekten olursa "Şetari adını alır Şetarinin etekleri simle işlemeli olmaktadır Mıhlama ve öteki entariler önden bele kadar açık olmaktadır Bu da düğmelerle tutturulur
Başa Giyilenler:
a) Fes: Üstü basıktır Fes etrafına şifon sarılır Şifanun üzerine iğne takılır veya fes oyalar ile süslenir
b) Yemeni: Yemeni, genellikle desenli, renkli ya da düz olarak örtülür Yemeni örtenlerin yaşlarına kadar rengi ve desenleri değişir Yaşlılar beyaz desensiz olanları ya da koyu renkleri tercih ederlerken, genç kızlar, etrafı iğne oyalı, albenisi olan renkleri seçim ederler
c) Çevre: Çevreler desenli ya da düz olur Etrafı iğne oyaları ile süslenir Başa düz olarak alınır
Ayağa Giyilenler:
a) Çorap: Yünden elde örülür Desenli veya düz renklidir
b) Pabuç: Mes, lastik, pabuç, yemeni, pabuç olarak giyilir
Özel GiyimSaç ve Yüz Bakımı: Gelinlikler, şalvar ve işliklerin karakterini taşır Gelinliklerin kumaşları saten veya ipek satendendir Entari şeklinde, her tarafı işlemeli gelinlikler de vardır
Aksaray kadınlarının saçları uzundur zülüf ve perçem görünür Saçlar genelde örgüler halindedir Kadınlar boya olarak yüzlerine allık, gözlerine sürme, kaşlarına rastık kullanırlar Düğünlerde veya bazı özel günlerde ellerine ve bacak parmaklarına kına yakarlar
Erkek Giysileri: Aksaray erkeği de giyim kuşamına dikkat ve özen gösterir Evde giyeceği ile dışında giyeceği farklıdır
İç Giysileri:
a) Don: Belden dize veya biraz diz altına dek uzanan şalvarın bir çeşididir Patiskadan ya da kaput bezinden evde dikilir
b) Göynek: Kadınların giydiği entari şeklinde, diz kapağına kadar uzundur Bu da evlerde patiskadan veya kaput bezinden dikilir Dikiş makinesi olmayanlar ellerinde dikerler
c) Gecelik: Genel Olarak ihtiyar veya orta yaş erkekler giyerlerdi Kadınların entarisine benzer, but bileklerine değin uzar, bazı ihtiyar erkekler evde kaldıkları vakit içinde gündüz de giyerlerdi
Başa Giyilenler:
Fes, şapka ve fötr şapka kılıkgiysi inkılabından daha sonra çabucak yaygınlaşmıştır Bugün deha erkeklerin bir kısım fötr şapka giymeye devam ederler
Pantolon: Pantolon olarak oldukça geniş şalvar giyerlerdi Günümüzde de bazı yaşlıları şalvarları ile görmek mümkündür Diz kapağına değin geniş, ondan sonrası daralan ve önden düğmeli şalvarı da giyerlerdi Şalvarın bel kısmına şal (kuşak) sararlardı
Gömlek: Yakasız, önden düğmeli ve namına işlik dediğimiz giysiyi giyerlerdi Yakalı olanlar da vardı Zamanla işlik adı mintan ve gömlek şekline dönüşmüştür
Yelek: "Yakasız, dairesel yakalı ve tepede olan yakalı, kolsuz, önden düğmeli ve delme adını verdikleri yeleği gömleğin üzerine giyerlerdi Aksesuar olarak köstekli saat zinciriyle asılır ve saat yelleğin cebinde dururdu
Palto: Kışın, terziler kadar barbar kalın kumaştan dikilen "sakav adı bahşedilen giysidir; en üste giyilir
Kadın ve erkek giyiminde bir zamanlar görülen pek çok ayrıntı günümüzde tamamen ortadan kalkmıştır *
Aksaray 'ın Bölgesel Giysileri
Aksaray kadınının kıyafetlerini, kırsal kesimlerde, gündelik ve özel günlerde giymiş olduğu kıyafetler olarak tahlil etmek mümkündür Aksaray kadının gündelik ve özel günlerde giydiği kıyafetlere geçmeden önce Aksaray kadınının özelliklerini araştırmak gerekir
Anadolu da bayan tarih çağlardan bu yana üretimin ve doğurganlığın sembolü olmuştur Bu özeliklerle oluşan Anadolu kültürü içinde kadın başlıca tanrıca olmuş ve bu kült geleneğe ast olarak günümüze dek gelmiştir Aksaray kadını bu geleneğin temsilcisi olarak bu yaşamda önemli bir yer almıştır Kadınlar oluşan bu kültür gereği bilhassa konut ve devlet yönetiminde büyük roller üstlenmiştir Evde, ve dışında derleyici ve toparlayıcıdır Eşine ve çocuklarına alt olan kadın bu görevlerini büyük özverilerle yerine getirir Kendi için artı yaşamayan Aksaray kadını kendine yeterince süre ayırmaz, lüks ve süse fazla düşkün değildir (son 25 yıla kadar) Kazanca göre harcamalarını bilir Geleneklerine yan Aksaraylı kadının incelik ve zarafetini evinin her köşesinde bakmak mümkündür
Aksaray kadını; evde ve sokakta giyimine itina gösterir Evde sade, ev içi jurnal giysileri kullanır Sokakta ve ziyaretlerde ise "şahsiyet adını verdikleri gezmelik kıyafetlerini giyer
Eski Aksaray kadınının karakteristik giyim özelliği şalvardır Hemen bile çoğu Aksaraylı kadın şalvar ve işlikle (gömlek) görülmektedir Şalvarın özelliği kaybolmamış, yalnız kumaşları değişmiştir
Jurnal Giysiler: Aksaray kadınının jurnal giyimi denince, akla gelen ev içi giysileridir Ev içinde, meslek yaparken giydiği giysi işlik ve şalvardır Bu giysi benzer cins kumaştan yapılmıştır Kıyafet ile birlikte çevre, yemeni kullanılır
Ev içinde fazla süsleme ve ziynet eşyası kullanılmamaktadır işlik ve şalvar genellikle kaplı kumaştan yapılmaktadır Diril kumaştan yapılmakta olan şalvara bazı yerlerde "Doddiri adı da verilmektedir
a) Şalvar: Astarlı kumaştan yapılmıştır içi patiska ya da sanki bir kumaşla astarlanmıştır Geniş ağızlı, 'epeyce bol bir üst donudur Belden bileklere dek, hatta topuklara dek uzundur Şalvarın beli uçkurlarla bağlanır Paçaları ayağın gireceği genişliktedir Kumaş, her tarafında buruşuk olduğu için, giyen kişiyi boylu boslu ve ince gösterir Cep ağızları elin rahatça girip çıkacağı şekildedir
b) İşlik: Şalvar üstlüğüdür Şalvarla birlikte aynı buruşuk kumaştan yapılmaktadır Vücudu sıkıca sarar Önü açık olup, yakada ve belde düğme ile kapanır Kol ağızları manşetle büzülmüştür Olgu çevresi biye ile temizlenmiştir Kollar uzun olur içi patiska veya benzeri bir kumaşla astarlanmıştır Manşetler düğme ile kapanmıştır Kol ağızları pililerle daraltılmıştır
Gövde boyu uzun değildir Belden aşağıya içten 810 cm uzunluğundadır İşlik cepkeni de vardır
Kişilik Giysileri: Giyime özen gösteren Aksaray kadını gezmede, misafirleri geldiği süre, titiz ve tedbirli giyinir Karakter giysilerini giydiği süre, ziynet eşyalarını takar, başına iğne oyalı çevre ya da yazma örter
a) Şalvar ve İşlik: Günlük giysilerin model özelliğini taşır
b) Hırka: Hırkalar için dolgun, üstü öbür kumaşlardan üretilmiş astar ve kumaşın arasına pamuk ya da yün konularak sırınmış, boyu kasık altlarına dek uzanan bir çeşit cekettir Başlıca kolludur Kolsuz olana yelek adı verilmektedir
c)Salta: Yünlü kumaştan dikilen, uzun kollu, ön kısmı açık, etekleri kısa yarım bir cekettir Üzeri sim veya sırma ile işlenmiştir Salta göğsü alttan sarar
d) Entari: Kişilik giysilerinin en önemlisi entarilerdir Entariler, buruşuk, düz kumaşlardan yapıldığı gibi, en çok kadifeden yapılanları makbuldür Kadifeden yapılan entariler sim ve sırma ile işlenir Buna "Mıhlama adı verilir Etekleri yere katlar uzundur Yani ayak topuklarını kaplar Bazılarının arkadaki etekleri kuyruklu olup, buna da üç peşli adı verilmektedir Mıhlama ile bele gümüş kemer takılır Bez ipekten olursa "Şetari adını alır Şetarinin etekleri simle işlemeli olmaktadır Mıhlama ve öteki entariler önden bele kadar açık olmaktadır Bu da düğmelerle tutturulur
Başa Giyilenler:
a) Fes: Üstü basıktır Fes etrafına şifon sarılır Şifanun üzerine iğne takılır veya fes oyalar ile süslenir
b) Yemeni: Yemeni, genellikle desenli, renkli ya da düz olarak örtülür Yemeni örtenlerin yaşlarına kadar rengi ve desenleri değişir Yaşlılar beyaz desensiz olanları ya da koyu renkleri tercih ederlerken, genç kızlar, etrafı iğne oyalı, albenisi olan renkleri seçim ederler
c) Çevre: Çevreler desenli ya da düz olur Etrafı iğne oyaları ile süslenir Başa düz olarak alınır
Ayağa Giyilenler:
a) Çorap: Yünden elde örülür Desenli veya düz renklidir
b) Pabuç: Mes, lastik, pabuç, yemeni, pabuç olarak giyilir
Özel GiyimSaç ve Yüz Bakımı: Gelinlikler, şalvar ve işliklerin karakterini taşır Gelinliklerin kumaşları saten veya ipek satendendir Entari şeklinde, her tarafı işlemeli gelinlikler de vardır
Aksaray kadınlarının saçları uzundur zülüf ve perçem görünür Saçlar genelde örgüler halindedir Kadınlar boya olarak yüzlerine allık, gözlerine sürme, kaşlarına rastık kullanırlar Düğünlerde veya bazı özel günlerde ellerine ve bacak parmaklarına kına yakarlar
Erkek Giysileri: Aksaray erkeği de giyim kuşamına dikkat ve özen gösterir Evde giyeceği ile dışında giyeceği farklıdır
İç Giysileri:
a) Don: Belden dize veya biraz diz altına dek uzanan şalvarın bir çeşididir Patiskadan ya da kaput bezinden evde dikilir
b) Göynek: Kadınların giydiği entari şeklinde, diz kapağına kadar uzundur Bu da evlerde patiskadan veya kaput bezinden dikilir Dikiş makinesi olmayanlar ellerinde dikerler
c) Gecelik: Genel Olarak ihtiyar veya orta yaş erkekler giyerlerdi Kadınların entarisine benzer, but bileklerine değin uzar, bazı ihtiyar erkekler evde kaldıkları vakit içinde gündüz de giyerlerdi
Başa Giyilenler:
Fes, şapka ve fötr şapka kılıkgiysi inkılabından daha sonra çabucak yaygınlaşmıştır Bugün deha erkeklerin bir kısım fötr şapka giymeye devam ederler
Pantolon: Pantolon olarak oldukça geniş şalvar giyerlerdi Günümüzde de bazı yaşlıları şalvarları ile görmek mümkündür Diz kapağına değin geniş, ondan sonrası daralan ve önden düğmeli şalvarı da giyerlerdi Şalvarın bel kısmına şal (kuşak) sararlardı
Gömlek: Yakasız, önden düğmeli ve namına işlik dediğimiz giysiyi giyerlerdi Yakalı olanlar da vardı Zamanla işlik adı mintan ve gömlek şekline dönüşmüştür
Yelek: "Yakasız, dairesel yakalı ve tepede olan yakalı, kolsuz, önden düğmeli ve delme adını verdikleri yeleği gömleğin üzerine giyerlerdi Aksesuar olarak köstekli saat zinciriyle asılır ve saat yelleğin cebinde dururdu
Palto: Kışın, terziler kadar barbar kalın kumaştan dikilen "sakav adı bahşedilen giysidir; en üste giyilir
Kadın ve erkek giyiminde bir zamanlar görülen pek çok ayrıntı günümüzde tamamen ortadan kalkmıştır *
