Canlılarda Döllenme Çeşitleri Nelerdir?

canlılardaki döllenme çeşitleri nelerdir,
canlılardaki döllenme hakkında,
konjugasyon nedir,
partenogenez nedir



Canlılarda iki çeşit döllenme görülür;

Sperm ve yumurtanın canlı vücudu dışında birleşmesine dış döllenme denir. Bu tür döllenme suda yaşayan canlıların çoğunda görülür. Dış döllenmede türün devamlılığını sağlamak için çok sayıda gamet üretilir.

Sperm ve yumurtanın canlı vücudunda birleşmesine iç döllenme adı verilir. Bu tür döllenme karada yaşayan canlılarda görülmekle beraber suda yaşayan memeliler ve bazı balıklarda da görülür.

Canlılarda konjugasyon ve partenogenez gibi olaylar da genetik çeşitliliğe yol açar.

Konjugasyon

Geçici olarak birleşen iki hücre arasında doğrudan DNA transferi yapılmasına konjugasyon denir. Bu olay farklı genetik özellikler taşıyan aynı türden canlılar arasında gerçekleşir. Prokaryot canlılardan bakteriler ve ökaryot bir hücrelilerden paramesyum konjugasyonun görüldüğü organizmalardan bazılarıdır.

Bakterilerde iki birey pilus aracılığıyla birbirine tutunur ve aralarında sitoplazmik köprü kurulur. Bu köprü kullanılarak bir bireyden diğerine plazmit aracılığı ile gen aktarımı olur. Konjugasyon sonucunda kalıtsal çeşitlilik sağlanır ve ortam koşularına daha dayanıklı formlar oluşabilir. Paramesyumun konjugasyonu ile genler iki hücre arasında karşılıklı olarak değiştirilir.

Partenogenez

Döllenmemiş yumurta hücresinden yeni bir bireyin meydana gelmesine denir.

Bu üreme şekline omurgasız hayvanlardan arılarda, su pirelerinde, karıncalarda, yaprak bitlerinde ve bazı kelebeklerde; omurgalı hayvanlardan ise bazı balık, kurbağa, sürüngen ve kuş türlerinde rastlanır. Arılarda döllenmiş yumurtalardan diploit kromozomlu kısır işçiler ve üretken kraliçe oluşur. Döllenmiş yumurtalardan meydana gelen larvaların arı sütü ile beslenenlerinden kraliçe arı, polenle beslenenlerinden işçi arılar gelişir. Erkek arılar döllenmemiş yumurtanın gelişmesiyle oluşurlar ve haploit kromozomludurlar. Bunlar spermlerini mitoz ile üretirler.

Omurgalı hayvanlardan olan kamçı kuyruklu kertenkelelerin bazı türleri sadece partenogenez ile çoğalır ve bu türlerin tüm bireyleri dişilerden oluşur.

Partenogenetik gelişime uğramayan bazı türlerin yumurtaları yapay olarak gelişime yöneltilebilir. Bu olaya deneysel partenogenez adı verilir.