Sorumluluk, bir insanın görevlerini yerine getirip getirmediği, iman, amel, fiil, söz ve davranışlarının doğru olup olmadığı konusunda hesaba çekilmesi anlamına gelir. Kişinin kendi istek ve iradesi ile yaptığı ve yüklendiği işlerin hesabını vermesi, bundan dolayı hesaba çekilmesi sorumluluk kavramının içeriğini oluşturmaktadır.

İnsanlara karşı sorumluluklarımız arasında beden ve ruh sağlığını korumak, zamanımızı verimli kullanmak, iyiye ve doğruya yönelmek, insan onuruna yakışır şekilde yaşamak gibi önemli konular bulunmaktadır. Bu sorumluluklarımızı yerine getirerek hem kendimizi hem de çevremizi daha iyi bir hale getirebiliriz.

Dinen sorumlu olmak, İslam'a göre ilahi emir ve yasaklara uymakla yükümlü olmak anlamına gelmektedir. İslam'da ilahi emir ve yasaklardan sorumlu olan kişiye mükellef denir. Bu durum, insanın akıl, fikir, irade ve seçme yeteneklerini kullanarak doğru yolu seçmesi ve bu doğrultuda sorumlu davranması gerektiğini ifade eder.

Sorumluluk Allah tarafından insana verilen aklın, iradenin, fikrin kullanılması ve yapılacak işlerden hesap verilmesi gerektiğini ifade eder. İnsanın hareketlerinden, davranışlarından mesul olması ve bu şekilde Allah karşısında sorumlu olması esas alınır. Dolayısıyla, insanoğlu sorumluluk sahibi bir varlık olarak yaratılmıştır.

Dinimizde sorumluluğun şartları arasında bâliğ olmak ve âkil olmak önemli bir yer tutar. Yani, mesul sayılmak için bireyin ergenlik çağına girmiş olması ve aklını kullanarak hata ile sevabı ayırt edebilme yetisine sahip olması gerekmektedir.

Sorumluluk, kişinin kendisini hesaba çekme, tedbirli davranma ve dikkatli hareket etme anlamına gelir. Sorumluluk, başarılı olmak için önemli bir unsur olarak karşımıza çıkar. Sorumsuzca davrananların genellikle başarılı olamadığı gözlemlenmektedir.

Dinen sorumlu sayılan her Müslümanın yapması gereken davranışlara "farz-ı ayn" denir. Bu davranışlar, Müslümanların yerine getirmesi gereken temel görevleri ifade eder. Farz-ı ayn olan amelleri terk etmek haramdır ve terk edenler günah işlemiş sayılırlar. "Farz-ı kifâye" ise bazı Müslümanların yapmasıyla diğerlerinin üzerinden sorumluluğu kalkan davranışları ifade eder.

Ödev ve sorumluluk ahlakı, bir davranışın niyetinin önemli olduğu ahlaki bir kavramdır. İyi niyet ahlakı olarak da adlandırılan ödev ahlakı, bir eylemin amacının sadece ödev doğrultusunda ve salt iyi niyetle gerçekleştirilmesini vurgular. Bu kavram, Kant'ın etik düşüncesine de uygun bir şekilde değerlendirilir.

Sorumluluğun çeşitleri arasında şahısla sorumluluk, malvarlığıyla sorumluluk, akdi sorumluluk, akit dışı sorumluluk, kusurlu sorumluluk ve kusursuz sorumluluk gibi farklı türleri bulunmaktadır. Her tür sorumluluk farklı durum ve şartlar altında değerlendirilir ve kişinin sorumluluklarını yerine getirmesi beklenir.