Doğrusal tarih anlayışı, tarihin bir başka dönemden diğerine sürekli olarak ilerleyen ve gelişen bir süreç olarak görülmesidir. Bu anlayış, Aydınlanma dönemiyle ortaya çıkmış olup insanlığın geçmişten geleceğe doğru ilerlediği düşüncesine dayanmaktadır. Her aşamanın bir öncekinden daha gelişmiş olduğu ve ilerlemenin geri dönüşsüz olduğu fikrini savunur. Bu anlayış, genellikle insan aklına ve bilimsel ilerlemeye olan güvenle desteklenir ve yaşamın her alanında iyileşme ve ilerleme olduğuna inanılır.

Doğrusal tarih düşüncesi ilk olarak Auguste Comte gibi düşünürler tarafından savunulmuştur. Comte, pozitivist felsefenin kurucusu olarak bilinir ve doğrusal ilerlemeci tarih anlayışının temsilcilerinden biridir. Pozitivizm, dini ve metafizik düşünceleri reddederek bilimin ve gözleme dayalı olguların öne çıkarılmasını savunan bir felsefi sistemdir.

Lineer tarih anlayışı, tarihi bir doğruya doğru ilerleyen bir yol gibi gören ve bu doğrultuda tasarlanmış olan bir yaklaşımdır. Tarihin belli bir başlangıç ​​noktasından belirli bir sona doğru düzgün ve istikrarlı bir ilerleme önerir. Bu anlayış genellikle din ve bilimin çelişkisi gibi konular üzerinde tartışılırken bazı gerçekleri göz ardı edebilir.

Döngüsel tarih anlayışı ise tarihsel sürecin belirli aralıklarla kendini tekrar eden döngülerle ilerlediğini ve bu tekrarların aynı zamanda evrimleşerek karmaşık hale geldiğini savunur. İnsanlığın belli başlı evreleri dönüşümlü olarak tekrar ettiği ve her tekrarın bir öncekinden daha karmaşık bir seviyeye ulaştığı düşüncesi üzerine kuruludur.

İbn Haldun'un tarih anlayışı ise kronolojik zaman çizgisinden ziyade tarihin belirli nedenler ve ilkeler etrafında incelenmesi gerektiğini savunur. Ona göre tarih, olayların yüzeyindeki nedenlerden ziyade derinlemesine nedenleri anlamak ve incelemekle anlaşılabilir. Tarih, insana manevi bir eğitim aracı olarak da görülmelidir.

Karl Marx'ın Diyalektik Materyalizm ise materyalizmi (maddeciliği) Hegel'in diyalektik yöntemi ile birleştiren bir felsefi yaklaşımdır. Bu yaklaşım, olayları ve süreçleri karşıtlıkların çatışması, gerilimi ve değişimi olarak ele alır. Marx'a göre tarih, sınıf çatışmaları üzerinden ilerler ve toplumdaki ekonomik yapı, siyasi süreçlerin belirleyicisi olarak kabul edilir.