Hagop Mıntzuri

yazar
Hagop Demirciyan
16 Ekim 1886 tarihinde Erzincan'ın Ilıç ilçesine bağlı Armutlu köyünde doğdu. Asıl adı Hagop Demirciyan'dır.
Öğrenimine köyünün ilkokulunda başladı. 1897'de İstanbul'a geldi ve aile büyüklerinin işlettiği fırında çıraklık yaptı.
Öğrenimine Ortaköy'deki özel Fransız okulunda devam etti. Orada bir yıl öğrenim gördükten sonra Galata'daki Getronagan Ermeni Okulu'nda iki yıl okuyup mezun oldu.
Ortaöğrenimini Robert Kolej'de sürdürdü. 1905'te Kolejin freshmen sınıfından sonra okuldan ayrıldı. 1906'da ilk kez bir öyküsü Gelin ve Kaynana Ermenice Masis dergisinde yayınlandı.
1907 yılında köyüne döndü. Öğretmenlik yapmaya başladı. Aynı yıl evlendi. Bu evlilkten dört çocuğu oldu.
1914'te bademcik ameliyatı olmak için İstanbul'a geldi. Birinci Dünya Savaşı başladığı için köyüne geri dönemedi.
Üsküdar'da fırıncılık yaparken savaş nedeniyle ekmekçi asker olarak askere alındı. Ömür boyu İstanbul'da kaldı. Tekrar evlendi iki kızı, bir oğlu oldu. Yemcilik, kömürcülük, fırıncılık, kâtiplik gibi çeşitli işler yaptı.
Ermenice dergi ve gazetelerde öyküleri yayınlandı.
1978 yılında İstanbul'da hayatını kaybetti. Şişli Ermeni Mezarlığı'na gömüldü.
ESERLERİ:
1.İkinci Evlilik (1931) 2.Mavi Işık (1958) 3.Armudan (1966) 4.Turna Nereden Gelirsin? (1974) 5.Yaşamış Olduğum Yerler (1984) 6.İstanbul Anıları (Tarih Vakfı Yurt Yayınları) (1993)
HAKKINDA YAZILANLAR
Hagop Mıntzuri Demirciyan Hakkında
(1886-1978) Yazar. Erzincan'ın İliç ilçesine bağlı Armutlu köyünde doğdu. İstanbul'da Robert Koleji'ni bitirdi. Hagop Mıntzuri'nin 'Armıdan Fırat'ın Öte Yanı' ve "İstanbul Anıları' adlı eserleri vardır. Ermenice 'Küği Gabri İm Meçis' adlı bir eseri daha bulunuyor.
Dönemin gazeteci ve yazarlarından Keğam Parsehyan, Zabel Esayan, Savarş Misakyan, Ardaşeş Harutyunyan ve Rupen Zartanyan'la görüşmüş, bunlardan etkilenmiştir.
Hagop Mıntzuri, eğitim gördüğü kolejdeki havayı şöyle anlatıyor; "Kolejde üç ortam vardı. Ermeni, Rum, Bulgar. Büyük çoğunluk Ermenilerdik. Sonra Rumlar ve Bulgarlar gelirlerdi. Türkler iki-üç kişiydiler. Biz en coşkulu gruptuk ve örgütlenmiştik. Oturumlar, toplantılar olur, münazara, konferanslar düzenlenirdi. Kütüphanelerimiz vardı. Doğu ve Batı Ermeni yazarlarının kitapları çoktu, yayınları da izlerdik. Amerikalılar müdahale etmezlerdi. Daha doğrusu haberdar değillerdi. Benim edebiyat sevgim, Galata'da, Getronagan İlkokulu'nun dördüncü sınıfında başlamıştı. Kitap edinip okumayı çok severdim. Bu duygu bende nasıl doğdu bilmiyorum. Doğu Ermeni yazarlarını orada tanıdım. Raffi'yi, Leo'yu, Krıkor Arzruni'yi, Arzruni'nin Ermeni gazeteciliğinin en büyük ustası olduğunu ve gazetesi Mışak'ı nereden bilebilirdim? Veya Şirvanzade'nin 'Arsen Tımakısyan' romanını bana kim verecekti? Her milletten sevdiğim yazarlar beni kendinden geçirdiler ve büyülediler. Ben de bir yazar olma arzusundaydım."
Hagop Mıntzuri'nin, 'Armıdan Fırat'ın Öte Yanı' adlı eseri, Silva Kuyumcuyan tarafından Ermenice'den Türkçe'ye çevrilerek Aras yayınları tarafından 1998 yılı Eylül ayında basıldı. 'İstanbul Anıları' adlı eseride yine Silva Kuyumcuyan tarafından Türkçe'ye kazandırılarak İstanbul'da Tarih Vakfı Yurt Yayınları tarafından 1993'te okuyucuya sunuldu. 1998 yılının Temmuz ayında üçüncü baskısı yapılan bu eseri dip notlarla zenginleştiren Necdet Sakaoğlu'dur. Silva Kuyumcuyan, kitaba yazdığı sunuşta Hagop Mıntzuri'yi şöyle anlatıyor; "İstanbul Anıları, ne otobiyografi, ne bir roman veya öykü, ne defterlere rastgele doldurulmuş anılardır.
Mıntzuri, kendi yaşam felsefesine uygun tarzda çocukluğunu ve gençliğini, olgunluk çağında belleğinde yeşertmiş; kültürümüz ve sosyal yapımız için gerekli gördüklerini seçerek belgesel kesitler kaleme almıştır. Bunu yaparken de kentli aydın havasına kapılmadan, köye ve köylüye özgü sadeliği ve samimiyeti korumuştur.
Mıntzuri'nin dili konuşma dilidir. Onun anlatımındaki tadı yakalayamayan için, dil kurallarını bilmediğini sanmak olasıdır. Oysa Mıntzuri, Ermenice'nin, Türkçe'nin, Fransızca ve İngilizce'nin anlatım kurallarını, bu dillerin edebiyatlarını bilen bir 'fomen'dir. O bir 'köy yazarı' olmayı yeğlediğinden de bu üslubu seçmiştir.
ESER-AYRINTI
İstanbul Anıları 1897-1940 Hagop Mintzuri Tarih Vakfı Yurt Yayınları / Anı-Seyahat Dizisi
Hagop Mıntzuri bir Anadolu insanıydı, yüz yıla yaklaşan ömrünün ilk çeyreğinde yaşadıklarını özlemle anarak İstanbul'daki yalnızlığında avuntu bulmuştu. Anıları, ne otobiyografi, ne roman ya da öykü, ne de defterlere rasgele doldurulmuş anılardır. Mıntzuri kendi yaşam felsefesine uygun tarzda, çocukluğunu ve gençliğini belleğinde yeşertti, belgesel kesitler halinde kaleme aldı. "Büyük insanları" anlatan tarih yöntemine tepkiyle, hamurkar, süpürgeci, ciğerci, fırıncı ve köylüleri öne çıkardı; her şeyi ve herkesi olduğu gibi kurguladı. Kitapta yüzyıl başında Beşiktaş, Ortaköy, Rumelihisarı'nı ayrıca Mıntzuri'nin yitip giden kendi köyünü, ayrıntılarıyla okuyacaksınız.