haberci
Efsanevi Üye
İslamiyetten önceki destanların isimleri
özetle islamiyetten önceki destanlar
SAKA DEVRİ DESTANLARI
A) YÜKSEK DAĞ ER TUNGA DESTANI: MÖ 7 asırda Türkİran savaşlarında ün kazanmış, İran ordularını defalarca mağlup etmiş bir Türk hükümdarını anlatır Bu hükümdar daha sonra İranlılarca aldatma ile öldürülmüştür Onun İran destanlarındaki adı Afrasyap'dır Yüksek Dağ Er Tunga'nın ölümünde söylenmiş bir sagu Divanı Lügat'it Türk'te bulunmuştur Fakat bununla ilgili esas veri Şehname adlı İran destanında vardır
B) ŞU DESTANI: Şu adındaki bir hükümdarın Büyük İskender'in Türk illerine yürüyüşü esnasında onunla yaptığı savaşları anlatır Sonunda Şu İskender'le anlaşır ve Balasagun yöresine yerleşir Bir Takım Türk boylarının adlarının nereden geldiğini izah yönüyle önemlidir Eski Saka devletinin hükümdarlarına ŞUadı verilmesi dolayısıyla, bu epope Saka destanı olarak da bilinir
HUNOĞUZ DESTANLARI
A ) OĞUZ KAĞAN DESTANI: Oğuz Kağan adlı bir hükümdarın savaşlarının anlatıldığı en önemli Türk destanlarındandır MÖ 2 asırda doğmuştur Bu eserde Oğuz Kağanın halkına bazı hedefler göstermesi bakımından önemlidir
B) ATTİLA DESTANI: Batı Hun hükümdarı Attila'nın fetihleri civarda oluşmuştur MS 5 yüzyılda Avrupa'ya korkulu yıllar yaşatan Attila, Rusya'dan Fransa'ya kadar bütün Avrupa'yı almış, Roma'ya kadar uzanmıştır Evlendiği gece çok içtiğinden burun kanamasıyla ölmüştür Destanda onun ölümüyle ilgili söylenen ağıtta bir ölüm feryadı değil, kahramanlıkları anlatılmaktadır
GÖKTÜRK DEVRİ DESTANLARI
A) BOZKURT DESTANI: Destanın esası değil olma felaketine uğrayan GökTürk soyunun tekrar dirilip çoğalmasında bir Bozkurtun Anne kurt olarak etkili olmasıdır
B) ERGENEKON DESTANI: Düşmanları göre yenilen Türkler, değil olma aşamasına gelmişlerdir Düşmanın elinden kaçabilen iki aile, yolu izi olmayan Ergenekon'a gelmiş orada dört asır büyüyüp çoğalmışlar ve önlerinde yol almalarını engelleyen bir demir dağı eritip Ergenekon'dan çıkmışlardır; atalarının düşmanlarını yenip GökTürk devletini kurmuşlardır Destanın en kayda değer özelliği tarihle benzerlik göstermesidir Türklerin demiri işleyen ilk kavimlerden olması da önemlidir
UYGUR DEVRİ DESTANLARI
A) TÜREYİŞ DESTANI: Destana tarafından eski Hun hükümdarının iki kızı vardı Hükümdar, kızlarının Tanrılarla evlenmesini istiyordu Bu yüzden onları insanlardan uzak bir yere bıraktı Tanrı nihayet Bozkurt şeklinde geldi ve kızlarla evlendi Bu evlenmeden Bozkurt ruhu içeren Uygur çocukları doğdu
B) GÖÇ DESTANI: Uygur hükümdarlarının Çinlilerle savaşmamak için Çin prensesiyle evlenmek istemesi ve Çinlilerin bu prenses karşılığımda Türkçede kutsal sanılan bir taşı almalarını anlatır Taş Çinlilere verilince Uygur ülkesine afet çöker Uygur halkı Beş Balıg denilen yere yerleşir Destanın en manâlı özelliği değersiz bir taş parçasının bile hiçbir şey uğruna düşmana verilmeyeceği inancını anlatmasıdır *
özetle islamiyetten önceki destanlar
SAKA DEVRİ DESTANLARI
A) YÜKSEK DAĞ ER TUNGA DESTANI: MÖ 7 asırda Türkİran savaşlarında ün kazanmış, İran ordularını defalarca mağlup etmiş bir Türk hükümdarını anlatır Bu hükümdar daha sonra İranlılarca aldatma ile öldürülmüştür Onun İran destanlarındaki adı Afrasyap'dır Yüksek Dağ Er Tunga'nın ölümünde söylenmiş bir sagu Divanı Lügat'it Türk'te bulunmuştur Fakat bununla ilgili esas veri Şehname adlı İran destanında vardır
B) ŞU DESTANI: Şu adındaki bir hükümdarın Büyük İskender'in Türk illerine yürüyüşü esnasında onunla yaptığı savaşları anlatır Sonunda Şu İskender'le anlaşır ve Balasagun yöresine yerleşir Bir Takım Türk boylarının adlarının nereden geldiğini izah yönüyle önemlidir Eski Saka devletinin hükümdarlarına ŞUadı verilmesi dolayısıyla, bu epope Saka destanı olarak da bilinir
HUNOĞUZ DESTANLARI
A ) OĞUZ KAĞAN DESTANI: Oğuz Kağan adlı bir hükümdarın savaşlarının anlatıldığı en önemli Türk destanlarındandır MÖ 2 asırda doğmuştur Bu eserde Oğuz Kağanın halkına bazı hedefler göstermesi bakımından önemlidir
B) ATTİLA DESTANI: Batı Hun hükümdarı Attila'nın fetihleri civarda oluşmuştur MS 5 yüzyılda Avrupa'ya korkulu yıllar yaşatan Attila, Rusya'dan Fransa'ya kadar bütün Avrupa'yı almış, Roma'ya kadar uzanmıştır Evlendiği gece çok içtiğinden burun kanamasıyla ölmüştür Destanda onun ölümüyle ilgili söylenen ağıtta bir ölüm feryadı değil, kahramanlıkları anlatılmaktadır
GÖKTÜRK DEVRİ DESTANLARI
A) BOZKURT DESTANI: Destanın esası değil olma felaketine uğrayan GökTürk soyunun tekrar dirilip çoğalmasında bir Bozkurtun Anne kurt olarak etkili olmasıdır
B) ERGENEKON DESTANI: Düşmanları göre yenilen Türkler, değil olma aşamasına gelmişlerdir Düşmanın elinden kaçabilen iki aile, yolu izi olmayan Ergenekon'a gelmiş orada dört asır büyüyüp çoğalmışlar ve önlerinde yol almalarını engelleyen bir demir dağı eritip Ergenekon'dan çıkmışlardır; atalarının düşmanlarını yenip GökTürk devletini kurmuşlardır Destanın en kayda değer özelliği tarihle benzerlik göstermesidir Türklerin demiri işleyen ilk kavimlerden olması da önemlidir
UYGUR DEVRİ DESTANLARI
A) TÜREYİŞ DESTANI: Destana tarafından eski Hun hükümdarının iki kızı vardı Hükümdar, kızlarının Tanrılarla evlenmesini istiyordu Bu yüzden onları insanlardan uzak bir yere bıraktı Tanrı nihayet Bozkurt şeklinde geldi ve kızlarla evlendi Bu evlenmeden Bozkurt ruhu içeren Uygur çocukları doğdu
B) GÖÇ DESTANI: Uygur hükümdarlarının Çinlilerle savaşmamak için Çin prensesiyle evlenmek istemesi ve Çinlilerin bu prenses karşılığımda Türkçede kutsal sanılan bir taşı almalarını anlatır Taş Çinlilere verilince Uygur ülkesine afet çöker Uygur halkı Beş Balıg denilen yere yerleşir Destanın en manâlı özelliği değersiz bir taş parçasının bile hiçbir şey uğruna düşmana verilmeyeceği inancını anlatmasıdır *
