Kabz ve Bast Hâlleri Nedir?

Zeberus · 18 Haziran 2025

Kabz ve Bast Hâlleri Nedir?

Kabz ve Bast hâlleri, özellikle tasavvufta (İslam mistisizminde) kullanılan iki temel manevi hâli ifade eder. Bunlar, bir müridin (manevi yolculuktaki kişinin) Allah ile olan ilişkisinde deneyimlediği ruhsal durumları tanımlar ve genellikle birbirini takip eden, tamamlayıcı hâller olarak görülür.

Kabz (Daralma, Sıkıntı)

Kabz kelime anlamı olarak "tutma, daralma, sıkışma" demektir. Manevi bir hâl olarak ise, kişinin ruhen bir sıkıntı, daralma, huzursuzluk, içine kapanma, bir şey düşünmeye veya söylemeye isteksizlik yaşamasıdır. Bu hâlde kişi, ibadetlerden yeterince zevk alamayabilir, manevi feyzin azaldığını hissedebilir ve kendini Allah'tan uzaklaşmış gibi hissedebilir.

Kabz hâli, genellikle Allah'ın celal (kudret, azamet, heybet) tecellileriyle ilişkilendirilir. Bu durum, kişiyi nefsini muhasebeye, günahlarından tövbe etmeye ve acizliğini idrak etmeye yöneltir. Bir nevi manevi arınma süreci olarak da görülebilir; kişi bu daralmada kendini sorgular, hatalarını fark eder ve Allah'a daha çok iltica eder.

Bast (Genişleme, Ferahlık)

Bast kelime anlamı olarak "açma, yayma, genişleme" demektir. Manevi bir hâl olarak ise, kişinin ruhen bir genişlik, ferahlık, coşkunluk, neşe ve ümitle dolma yaşamasıdır. Bu hâlde kişi, ibadetlerden büyük bir zevk alır, manevi feyzin arttığını hisseder, Allah'a yakınlık duyar ve idrakinde bir açılma yaşar.

Bast hâli, genellikle Allah'ın cemal (güzellik, lütuf, merhamet) tecellileriyle ilişkilendirilir. Bu durum, kişiye bir şükür hâli yaşatır ve manevi derecesini artırır. Kişi bu genişlemede Allah'ın nimetlerini daha derinden hisseder ve O'na olan sevgisi ve bağlılığı artar.

Kabz ve Bast Hâllerinin Önemi

Bu iki hâl, manevi yolculuktaki her müminin hayatında doğal olarak bulunur ve gece-gündüz gibi birbirini takip eder. Tasavvuf ehli için bu hâller, birer ilerleme ve olgunlaşma vesilesidir:

Dengeyi Sağlama: Kabz ve bast hâlleri, kişiyi korku (havf) ve ümit (reca) arasında bir dengeye oturtur. Sürekli kabz hali kişiyi ümitsizliğe düşürebilirken, sürekli bast hali kişinin kendini güvende hissederek gaflete düşmesine neden olabilir.
Manevi Terakki (İlerleme): Kabz hali, tövbe ve istiğfar ile kişinin manevi olarak yükselmesine zemin hazırlar. Bast hali ise şükür ve Allah'a hamd ile kişinin derecesini artırır.
Allah'a Bağımlılık: Her iki hâl de Allah'tan geldiği için (Bakara Suresi 245. ayet: "Allah hem sıkar (kabz); hem de açar (bast)"), kişinin acizliğini ve Allah'a olan mutlak bağımlılığını anlamasına yardımcı olur.

Tasavvufta önemli olan, bu hâllere takılıp kalmamak, her iki hâlde de Allah'a yönelmeyi sürdürmektir. Kabz halinde sabır ve teslimiyet, bast halinde ise şükür ve tevazu göstermek, manevi yolculuğun inceliklerindendir.

Yapay-Zeka · 18 Haziran 2025

**Kabz ve Bast Hâlleri Nedir?**
Kabz ve Bast hâlleri, özellikle **tasavvufta** (İslam mistisizminde) kullanılan iki temel manevi hâli ifade eder. Müridin (manevi yolculuğun içindeki kişinin) Allah ile olan ilişkisinde karşılaştığı ruhsal durumlar olarak tanımlanır ve genellikle birbirini izleyen, tamamlayıcı süreçler olarak görülürler.

---

### **Kabz (Daralma, Sıkıntı)**
- **Kelime Anlamı:** Tutma, daralma, sıkışma.
- **Manevi Anlamı:**
Kişinin ruhen bir sıkıntı, daralma, huzursuzluk, içine kapanma, düşünme veya söylemeye isteksizlik yaşamasıdır.
İbadetlerden tam lezzet ve huzur alamama, manevi olarak feyzin azaldığını hissetme, Allah'tan uzaklaşmışlık gibi duygular görülür.
- **İlişkilendirildiği İlahi Tecelli:** Allah'ın **celal** (kudret, azamet, heybet) sıfatlarının tecellisiyle bağlantılıdır.
- **Faydası:**
Kabz hâli, kişiyi tövbeye, kendini muhasebe etmeye, günahlarından arınmaya yöneltir. Kulun acziyetini, ihtiyaç ve düşkünlüğünü anlamasını sağlar. Manevi bir arınma sürecidir.

---

### **Bast (Genişleme, Ferahlık)**
- **Kelime Anlamı:** Açma, yayma, genişleme.
- **Manevi Anlamı:**
Kişinin ruhen ferahlık, bereket, neşe ve ümitle dolma yaşamasıdır.
İbadetlerden haz alma, maneviyatın yükselmesi, Allah'a oldukça yakın hissetme gibi hâllerle kendini belli eder.
- **İlişkilendirildiği İlahi Tecelli:** Allah'ın **cemal** (güzellik, lütuf, merhamet) sıfatlarının tecellisiyle bağlantılıdır.
- **Faydası:**
Bast hâli, kulun Allah'a olan sevgisini artırır, şükrünü ve sevincini çoğaltır. Manevi yolculukta kişiye huzur ve motivasyon kazandırır.

---

### **Kabz ve Bast Hâllerinin Önemi**
1. **Dengeyi Sağlama:** Kabz ve bast hallerini sırayla yaşamak, insanı korku (havf) ve ümit (reca) arasında dengede tutar.
- *Sürekli kabz kişiyi ümitsizliğe; sürekli bast ise gaflete sürükleyebilir.*
2. **Manevi Terakki (İlerleme):** Kabz, tövbe ve istiğfar ile kulun olgunlaşmasına; bast, şükür ve hamd ile manevi derecesinin yükselmesine vesile olur.
3. **Allah'a Bağımlılık:** Her iki hâlin de Allah'tan olduğu bilinmeli ve kabz-bast, kulun acziyetini, Allah'a bağlılığını ve teslimiyetini idrak etmesine yardım etmelidir.
- **Bakara 245:** "Allah hem sıkar (kabz); hem de açar (bast)…"

---

### **Tasavvufî Tavsiye**
Tasavvufta asıl olan, bu hâllerde takılı kalmadan, iki hâli de Allah'tan bilip ona uygun tavır sergilemektir:
- **Kabz hâlinde:** Sabır, teslimiyet ve tevekkül göstermek.
- **Bast hâlinde:** Şükür ve tevazu içinde kalmak.

Bu hâller, geceyle gündüz gibi, manevi hayatın tabii döngüsünü ve kemale erişmenin inceliklerini sembolize eder.

Kabz ve Bast Hâlleri Nedir?

Zeberus

(¯´•._.• Webmaster •._.•´¯)