haberci
Efsanevi Üye
Bir bağ doku çeşidi olan kan doku sıvı bir ara madde ile hücrelerden oluşur Kan dokunun sıvı olan ara maddesine plazma adı verilir Kan doku 3 tip hücreye sahiptir Bunlar alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcuklarıdır Kan dokuda bulunan fibrinojen bağ dokudaki fibrillere karşılıktır Yetişkin, 70 kg'lık sağlıklı bir insanın vücut ağırlığının yaklaşık % 7'si kandır Bu miktar yaklaşık 5–5,5 litreye denk gelir
Kanın Görevi
Kan, dokulara besin ve oksijen taşıdığı gibi üre ve diğer fazla, zararlı maddeleri süzülmesi için böbreklere taşır Ayrıca hormonların hedef organlara taşınmasına da aracılık eder Vücuttaki asitbaz dengesi, vücut ısısının ve vücuttaki sıvıların osmotik basıncının dengelenmesi kanla sağlanır Fagositoz yapan kan hücreleri hücresel bağışıklıkta iş görür, bazı kan hücreleri de humoral bağışıklık için antikor gibi maddeler üretir
Kan kayıpları önemlidir Böyle bir durumda dengeyi sağlamak amacıyla dokulardaki sıvılar kana geçer Yeni üretilen alyuvarlar kana gönderilir Büyük miktarlarda kan kaybı yaşanırsa vücut şoka girer Kaybedilen kan hastaya verilmezse şoktan çıkamaz
Kan Plazması
Kanın % 55'lik sıvı kısmıdır Süspansiyon şeklinde damarlarda dolaşan kanın içeriğinde su ( % 90) , erimiş gazlar, glikoz çekeri, aminoasitler, erimiş tuzlar, yağ, vitaminler, albümin, globülin gibi özel proteinler ve pıhtılaşmayla ilgili olarak fibrinojen bulunur Fibrinojen karaciğer tarafından üretilir ve kana verilir Pıhtılaşma olayında protrombin de etkilidir
Plazma ile Serum Arasındaki Fark
Kan bir tüp içine alınıp sodyum oksalat, heparin, sodyum sitrat gibi antikoagülanlarla (pıhtılaşma önleyicilerle) karıştırıldıktan sonra santrifüj cihazına konulur Kanın şekilli elemanları (hücreler) tüpün altına çökelir Tüpün en altında birikenler alyuvarlardır Yoğunlukları daha az olduğundan alyuvarların üst kısmında grimsi ya da beyazımsı ince bir tabaka halinde akyuvarlar bulunur Kan pulcukları da bu tabakanın üzerindedir Üstte biriken açık sarı renkli berrak sıvı plazmadan ibarettir Bu sıvının serumdan farkı halen içeriğinde pıhtılaşmayla ilgili faktörleri barındırmasıdır
Eğer kan yaralanma gibi bir sebeple damar dışına çıkarsa ve bu kan açık havayla temas ederse pıhtılaşma (koagülasyon) gerçekleşir bu olay sırasında fibrinojen fibrine dönüşür Pıhtı yapısında kan hücreleri de bulunur Pıhtılaşma sırasında plazmadan arta kalan sarımsı ve yapışkan kıvamlı sıvı serumdur Plazmada fibrinojen olmasına rağmen serum fibrinojen içermez Ancak serumda glikoz, aminoasit, vitamin, steroit, antikor, madensel tuzlar, hormon gibi maddeler bulunur
Pıhtılaşma Mekanizması
Pıhtılaşma fazla kan kaybını önleyen ve damar tamirini gerçekleştiren karmaşık bir olaydır Doku zarar görür ya da damar yırtılırsa kan pulcukları ve damar çeperleri trombokinaz enzimi salgılar Bu enzim karaciğerin salgıladığı protrombin adlı özel plazma proteinini trombine dönüştürür Trombin maddesi de kan pulcuklarını yapışkan hale getirir Yapışkan hale gelen kan pulcukları yırtık kısımları tıkamak amacıyla damar çeperine yapışır Trombin aynı zamanda kalsiyum tuzlarının da varlığıyla fibrinojeni fibrine çevirir Fibrin eriyen bir madde değildir Lifli yapısıyla alyuvarları, akyuvarları ve kan pulcuklarını çevreleyerek çökeltir Çöken yapıya pıhtı adı verilir Oluşan pıhtı büzülür, küçülür ve üzerinde açık sarı renkli serum denilen sıvı birikir Daha sonra pıhtı kurur ve yaralı kısım fibroblast hücreleriyle ve epidermisle onarılır
Not: Karaciğerde protrombin üretilebilmesi için K vitamini bulunmalıdır
Kan Hücreleri
Kanda 3 tip hücre bulunur
1Alyuvarlar (Kırmızı kan hücreleri Eritrositler)
2Akyuvarlar (Beyaz kan hücreleri Lökositler)
Akyuvarlar farklı tipte 5 hücre çeşidine sahiptir
AAgranülositler
Lenfosit ve Monosit olmak üzere iki çeşittir Lenfositlerin de B Lenfositler ve T Lenfositler olarak iki çeşidi bulunur
BGranuülositler
Nötrofiller, Eozinofiller ve Bazofiller olmak üzere üç çeşidi mevcuttur
3Kan pulcukları (Trombositler)
Kan Hücrelerinin Görevleri
Lökositlerin her çeşidinin farklı bir görevi vardır Alyuvarlarların dolaşım sisteminin içinde görev yapmalarına karşın akyuvarlar damar dışına da çıkabilir Kanın şekilli elemanları olan kan hücrelerinin görevleri aşağıda açıklanmıştır
Alyuvarlar(Eritrositler): Kırmızı kemik iliğinde bulunan bazı ana hücrelerin değişmesiyle oluşan alyuvarlar kana karıştıklarında çekirdeklerini yitirir Bu durum oksijen ve karbondioksit gazlarının taşınma yüzeyini artırır Alyuvar sayısı sağlıklı kadınlarda 1 mm3 kanda yaklaşık 4,5–5 milyon iken erkeklerde 5–5,5 milyondur Yükseklerde yaşayan kişilerin kanındaki alyuvar sayısı daha fazladır Alyuvarlar içerdikleri hemoglobin pigmenti sayesinde kana kırmızı renk verir Hemoglobin demir içeren özel bir proteindir Bu pigmentin görevi oksijen ve karbondioksit taşımaktır Alyuvarlar yaklaşık olarak 100 ya da 120 gün canlı kalır Karaciğerde, lenf düğümlerinde ve dalakta ömrü biten alyuvarlar parçalanır
Not: Alyuvarların embriyo döneminde üretildiği yer dalak ve karaciğerdir Çekirdeksiz olduklarından bölünemezler Çekirdeklerini kaybederken golgi, endoplazmik retikulum ve mitokondrilerini de kaybederler Deniz seviyesinden daha yükseklere çıkılırsa oksijenin azlığı nedeniyle kanda bulunan alyuvarların sayısı artırılır
Akyuvarlar (Lökositler) : Çekirdekli, renksiz ve aktif hareketli hücrelerdir Sağlıklı insanların 1mm3 kanındaki akyuvar sayısı 6–10 bir kadardır Akyuvarlar kısa ömürlüdür Dolaşımda yer alanların ömrü 3 ya da 8 saat iken dokularda görev yapanların ömrü 3–4 gündür Alyuvarlar gibi kemik iliğinde üretilen akyuvarlar bölünme yeteneğini kaybetmiş durumdadır Günün farklı saatlerinde sayıları değişebilen akyuvarlar agranülosit ve granülosit olmak üzere ikiye ayrılarak incelenir
*Agranülositler (Granülsüz Akyuvarlar): Lenf düğümlerinde, timüs ve dalakta üretilen agranülositlerin çekirdekleri loplu yani parçalı ve fasulye görünümlüdür Hücrelerin sitoplazması azdır ve granüller bulunmaz Damardan dışarı çıktıkları zaman farklılaşmaları tamamlanır Granülsüz akyuvar hücrelerinin 2 çeşidi bulunur
Monositler: Akyuvarların en büyükleridir Ömürleri biten ve zarar gören hücreleri fagositoz yoluyla yok ederler Bunu gerçekleştirmek için 10 20 saat kanda kalan monositler kılcal damardan dışarı çıkarlar ve makrofaj hücrelerine dönüşürler Asıl fagositoz yapan makrofajlardır Makrofajlar aylar hatta yıllarca yaşayabilir
Lenfositler: Timüs bezinde üretilir Daha sonra dalak, lenf düğümleri ve kemik iliğinde olgunlaşır Antikor üreterek vücuda dışarıdan giren mikroorganizmalarla savaşır Sadece sinir dokusunda bulunmaz T lenfosit ve B lenfosit olarak 2 çeşidi bulunur T lenfositler hücresel bağışıklığı, B lenfositler humoral ( sıvısal) bağışıklığı sağlar
*Granülositler (Granüllü Akyuvarlar): Üretildiği yer kırmızı kemik iliğidir Çekirdekleri boğumludur Sitoplazmaları granüllü olan bu hücre grupları 3 çeşit hücreye sahiptir: Bazofil, nötrofil ve eozinofil
Bazofiller: Yaralanma olduğunda hissedilen acı ve ağrıdan, yaralı bölgenin şişmesinden sorumludur Kanın damar içinde dolaşırken pıhtılaşması bazofillerin salgıladığı heparin sayesinde engellenir Ayrıca salgıladığı histamin ile damar geçirgenliği artar Akyuvarların % 1'i bazofildir
Nötrofiller: Oluşturdukları yalancı ayaklarla vücuda girmiş olan yabancı maddeleri ve mikroorganizmaları yok etmekle görevlidirler Akyuvarların % 3070'i nötrofildir
Eozinofiller: Parazitlerle savaşır Alerjik hastalıkların varlığında sayıları artan hücrelerdir Asit özellikli boyalarla boyanabildikleri için diğer adları asidofil'dir
Kan Pulcukları (Trombositler): Kemik iliğinde bulunan megakaryositlerin ( büyük çekirdekli hücrelerin) parçalanması yoluyla oluşan renksiz, çekirdeksiz, yalancı ayaklar oluşturabilen sitoplazma parçacıklarıdır Platelet'ler olarak da adlandırılan kan pulcuklarının kandaki sayıları 1 mm3 için 200–400 bin arasındadır Ömürleri 1–2 gündür Damar kesildiğinde pıhtılaşma için gereken reaksiyonları başlatan hücrelerdir Oluşturdukları tıkaç (trombus) ile kanamalar durdurulur Ömrü dolan kan pulcukları dalak ve karaciğerde makrofaj hücrelerinin fagositoz yapmasıyla yok edilmektedir
Kanın Görevi
Kan, dokulara besin ve oksijen taşıdığı gibi üre ve diğer fazla, zararlı maddeleri süzülmesi için böbreklere taşır Ayrıca hormonların hedef organlara taşınmasına da aracılık eder Vücuttaki asitbaz dengesi, vücut ısısının ve vücuttaki sıvıların osmotik basıncının dengelenmesi kanla sağlanır Fagositoz yapan kan hücreleri hücresel bağışıklıkta iş görür, bazı kan hücreleri de humoral bağışıklık için antikor gibi maddeler üretir
Kan kayıpları önemlidir Böyle bir durumda dengeyi sağlamak amacıyla dokulardaki sıvılar kana geçer Yeni üretilen alyuvarlar kana gönderilir Büyük miktarlarda kan kaybı yaşanırsa vücut şoka girer Kaybedilen kan hastaya verilmezse şoktan çıkamaz
Kan Plazması
Kanın % 55'lik sıvı kısmıdır Süspansiyon şeklinde damarlarda dolaşan kanın içeriğinde su ( % 90) , erimiş gazlar, glikoz çekeri, aminoasitler, erimiş tuzlar, yağ, vitaminler, albümin, globülin gibi özel proteinler ve pıhtılaşmayla ilgili olarak fibrinojen bulunur Fibrinojen karaciğer tarafından üretilir ve kana verilir Pıhtılaşma olayında protrombin de etkilidir
Plazma ile Serum Arasındaki Fark
Kan bir tüp içine alınıp sodyum oksalat, heparin, sodyum sitrat gibi antikoagülanlarla (pıhtılaşma önleyicilerle) karıştırıldıktan sonra santrifüj cihazına konulur Kanın şekilli elemanları (hücreler) tüpün altına çökelir Tüpün en altında birikenler alyuvarlardır Yoğunlukları daha az olduğundan alyuvarların üst kısmında grimsi ya da beyazımsı ince bir tabaka halinde akyuvarlar bulunur Kan pulcukları da bu tabakanın üzerindedir Üstte biriken açık sarı renkli berrak sıvı plazmadan ibarettir Bu sıvının serumdan farkı halen içeriğinde pıhtılaşmayla ilgili faktörleri barındırmasıdır
Eğer kan yaralanma gibi bir sebeple damar dışına çıkarsa ve bu kan açık havayla temas ederse pıhtılaşma (koagülasyon) gerçekleşir bu olay sırasında fibrinojen fibrine dönüşür Pıhtı yapısında kan hücreleri de bulunur Pıhtılaşma sırasında plazmadan arta kalan sarımsı ve yapışkan kıvamlı sıvı serumdur Plazmada fibrinojen olmasına rağmen serum fibrinojen içermez Ancak serumda glikoz, aminoasit, vitamin, steroit, antikor, madensel tuzlar, hormon gibi maddeler bulunur
Pıhtılaşma Mekanizması
Pıhtılaşma fazla kan kaybını önleyen ve damar tamirini gerçekleştiren karmaşık bir olaydır Doku zarar görür ya da damar yırtılırsa kan pulcukları ve damar çeperleri trombokinaz enzimi salgılar Bu enzim karaciğerin salgıladığı protrombin adlı özel plazma proteinini trombine dönüştürür Trombin maddesi de kan pulcuklarını yapışkan hale getirir Yapışkan hale gelen kan pulcukları yırtık kısımları tıkamak amacıyla damar çeperine yapışır Trombin aynı zamanda kalsiyum tuzlarının da varlığıyla fibrinojeni fibrine çevirir Fibrin eriyen bir madde değildir Lifli yapısıyla alyuvarları, akyuvarları ve kan pulcuklarını çevreleyerek çökeltir Çöken yapıya pıhtı adı verilir Oluşan pıhtı büzülür, küçülür ve üzerinde açık sarı renkli serum denilen sıvı birikir Daha sonra pıhtı kurur ve yaralı kısım fibroblast hücreleriyle ve epidermisle onarılır
Not: Karaciğerde protrombin üretilebilmesi için K vitamini bulunmalıdır
Kan Hücreleri
Kanda 3 tip hücre bulunur
1Alyuvarlar (Kırmızı kan hücreleri Eritrositler)
2Akyuvarlar (Beyaz kan hücreleri Lökositler)
Akyuvarlar farklı tipte 5 hücre çeşidine sahiptir
AAgranülositler
Lenfosit ve Monosit olmak üzere iki çeşittir Lenfositlerin de B Lenfositler ve T Lenfositler olarak iki çeşidi bulunur
BGranuülositler
Nötrofiller, Eozinofiller ve Bazofiller olmak üzere üç çeşidi mevcuttur
3Kan pulcukları (Trombositler)
Kan Hücrelerinin Görevleri
Lökositlerin her çeşidinin farklı bir görevi vardır Alyuvarlarların dolaşım sisteminin içinde görev yapmalarına karşın akyuvarlar damar dışına da çıkabilir Kanın şekilli elemanları olan kan hücrelerinin görevleri aşağıda açıklanmıştır
Alyuvarlar(Eritrositler): Kırmızı kemik iliğinde bulunan bazı ana hücrelerin değişmesiyle oluşan alyuvarlar kana karıştıklarında çekirdeklerini yitirir Bu durum oksijen ve karbondioksit gazlarının taşınma yüzeyini artırır Alyuvar sayısı sağlıklı kadınlarda 1 mm3 kanda yaklaşık 4,5–5 milyon iken erkeklerde 5–5,5 milyondur Yükseklerde yaşayan kişilerin kanındaki alyuvar sayısı daha fazladır Alyuvarlar içerdikleri hemoglobin pigmenti sayesinde kana kırmızı renk verir Hemoglobin demir içeren özel bir proteindir Bu pigmentin görevi oksijen ve karbondioksit taşımaktır Alyuvarlar yaklaşık olarak 100 ya da 120 gün canlı kalır Karaciğerde, lenf düğümlerinde ve dalakta ömrü biten alyuvarlar parçalanır
Not: Alyuvarların embriyo döneminde üretildiği yer dalak ve karaciğerdir Çekirdeksiz olduklarından bölünemezler Çekirdeklerini kaybederken golgi, endoplazmik retikulum ve mitokondrilerini de kaybederler Deniz seviyesinden daha yükseklere çıkılırsa oksijenin azlığı nedeniyle kanda bulunan alyuvarların sayısı artırılır
Akyuvarlar (Lökositler) : Çekirdekli, renksiz ve aktif hareketli hücrelerdir Sağlıklı insanların 1mm3 kanındaki akyuvar sayısı 6–10 bir kadardır Akyuvarlar kısa ömürlüdür Dolaşımda yer alanların ömrü 3 ya da 8 saat iken dokularda görev yapanların ömrü 3–4 gündür Alyuvarlar gibi kemik iliğinde üretilen akyuvarlar bölünme yeteneğini kaybetmiş durumdadır Günün farklı saatlerinde sayıları değişebilen akyuvarlar agranülosit ve granülosit olmak üzere ikiye ayrılarak incelenir
*Agranülositler (Granülsüz Akyuvarlar): Lenf düğümlerinde, timüs ve dalakta üretilen agranülositlerin çekirdekleri loplu yani parçalı ve fasulye görünümlüdür Hücrelerin sitoplazması azdır ve granüller bulunmaz Damardan dışarı çıktıkları zaman farklılaşmaları tamamlanır Granülsüz akyuvar hücrelerinin 2 çeşidi bulunur
Monositler: Akyuvarların en büyükleridir Ömürleri biten ve zarar gören hücreleri fagositoz yoluyla yok ederler Bunu gerçekleştirmek için 10 20 saat kanda kalan monositler kılcal damardan dışarı çıkarlar ve makrofaj hücrelerine dönüşürler Asıl fagositoz yapan makrofajlardır Makrofajlar aylar hatta yıllarca yaşayabilir
Lenfositler: Timüs bezinde üretilir Daha sonra dalak, lenf düğümleri ve kemik iliğinde olgunlaşır Antikor üreterek vücuda dışarıdan giren mikroorganizmalarla savaşır Sadece sinir dokusunda bulunmaz T lenfosit ve B lenfosit olarak 2 çeşidi bulunur T lenfositler hücresel bağışıklığı, B lenfositler humoral ( sıvısal) bağışıklığı sağlar
*Granülositler (Granüllü Akyuvarlar): Üretildiği yer kırmızı kemik iliğidir Çekirdekleri boğumludur Sitoplazmaları granüllü olan bu hücre grupları 3 çeşit hücreye sahiptir: Bazofil, nötrofil ve eozinofil
Bazofiller: Yaralanma olduğunda hissedilen acı ve ağrıdan, yaralı bölgenin şişmesinden sorumludur Kanın damar içinde dolaşırken pıhtılaşması bazofillerin salgıladığı heparin sayesinde engellenir Ayrıca salgıladığı histamin ile damar geçirgenliği artar Akyuvarların % 1'i bazofildir
Nötrofiller: Oluşturdukları yalancı ayaklarla vücuda girmiş olan yabancı maddeleri ve mikroorganizmaları yok etmekle görevlidirler Akyuvarların % 3070'i nötrofildir
Eozinofiller: Parazitlerle savaşır Alerjik hastalıkların varlığında sayıları artan hücrelerdir Asit özellikli boyalarla boyanabildikleri için diğer adları asidofil'dir
Kan Pulcukları (Trombositler): Kemik iliğinde bulunan megakaryositlerin ( büyük çekirdekli hücrelerin) parçalanması yoluyla oluşan renksiz, çekirdeksiz, yalancı ayaklar oluşturabilen sitoplazma parçacıklarıdır Platelet'ler olarak da adlandırılan kan pulcuklarının kandaki sayıları 1 mm3 için 200–400 bin arasındadır Ömürleri 1–2 gündür Damar kesildiğinde pıhtılaşma için gereken reaksiyonları başlatan hücrelerdir Oluşturdukları tıkaç (trombus) ile kanamalar durdurulur Ömrü dolan kan pulcukları dalak ve karaciğerde makrofaj hücrelerinin fagositoz yapmasıyla yok edilmektedir