Kirleten öder ilkesi, çevre kirliliğinin sorumlusu olan kişi veya kurumların, oluşturdukları kirletici etkinin giderilmesi veya telafisi için ekonomik bir bedel ödemelerini gerektiren bir ilkedir. Bu ilke, kirlenmeye neden olanın kirliliği gidermesi gerektiği fikrini temsil eder. Genellikle çevre kirliliğinin önlenmesi ve azaltılması amacıyla kullanılan etkili bir mekanizmadır.

AB ülkelerinde, çevre vergileri ve harçlar gibi ekonomik araçlar en yaygın olarak "kirleten öder" ilkesi çerçevesinde kullanılmaktadır. Bu araçlar, çevre kirliliğine katkıda bulunan faaliyetleri mali olarak cezalandırarak, kirliliği azaltma ve çevreyi koruma amacını taşır.

Uluslararası çevre hukuku ise, insan faaliyetlerinin çevreye olan olumsuz etkilerini sınırlamayı ve çevreyi korumayı amaçlayan hukuki düzenlemeler bütünüdür. Uluslararası çevre hukuku, uluslararası antlaşmalar, sözleşmeler ve regulasyonlar yoluyla uluslararası alanda çevre koruma standartlarını belirler ve uygular.

Kullanan öder ilkesi ise doğal kaynakların kullanımında adaletli ve dengeli bir paylaşımı hedefleyen bir prensiptir. Bu ilkeye göre, doğal kaynakları kullananlar bu kaynakların sürdürülebilirliği ve korunması için gerekli önlemleri almalı ve kaynakların kullanımından kaynaklanan maliyetleri üstlenmelidir.

Çevre kirliliğinin sebepleri arasında fabrikaların atıklarının sınırlandırılmaması, çöplerin doğaya bırakılması, gereksiz sesli uyarıların kullanılması, evsel ve tıbbi atıkların geri dönüştürülmemesi gibi etkenler bulunmaktadır. Bu noktada, kirleten öder ilkesi devreye girerek, bu çeşit faaliyetlerin sorumlularının kirlilikle ilgili maliyetleri karşılaması gerektiğini vurgular.

Çevre hakkı ise çeşitli uluslararası ve ulusal düzenlemelerde yer almaktadır. Örneğin, 1982 Anayasası'nda yer alan Çevre Hakkı, insanların sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkını korumayı amaçlar.

Çevreyi korumak için ise bireylerin ve toplumun üzerine düşen bazı sorumluluklar vardır. Bu sorumluluklar arasında çevre kirliliğini önleme, atıkları ayrıştırma, geri dönüşüm sistemlerine katkı sağlama, çevre bilincinin artırılması için eğitim faaliyetlerine destek olma gibi adımlar bulunmaktadır. Her birimizin çevreyi korumak için katkı sağlaması önemlidir.