Son Konular

Merkez Bankası rezervlerinde rekor düşüş

haberci

New member
Katılım
21 Haziran 2022
Mesajlar
59.730
Tepkime puanı
3
Puan
0
[img_right=350]https://i.12punto.com.tr/Archive/20...-ayinda-rekor-dusus-yasandi_1.jpg[/img_right]

Merkez Bankası rezervlerinde rekor düşüş

Nisan ayında Türkiye'nin ödemeler dengesi 7,86 milyar dolarlık cari açık verirken, Merkez Bankası'nın döviz rezervlerinde 25 milyar dolarlık tarihi bir azalma kaydedildi. Dört aylık cari açık ise 20,3 milyar dolara ulaştı.
Ekonomide mart ayının sonlarında yaşanan siyasi gelişmelerin ardından finansal piyasalarda oluşan dalgalanmanın etkileri, nisan ayı ödemeler dengesi ve rezerv rakamlarına da yansıdı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, nisan ayında cari işlemler hesabı 7 milyar 864 milyon dolar açık verdi.Bu rakam, son iki yılın en yüksek aylık cari açığı olarak kayıtlara geçti. Beklentiler ise 7,5 milyar dolar seviyesindeydi.
Bu rakam, son iki yılın en yüksek aylık cari açığı olarak kayıtlara geçti. Beklentiler ise 7,5 milyar dolar seviyesindeydi.
Nisan ayında yaşanan bu yüksek açıkta, 19 Mart sonrası hızlanan portföy çıkışları ve Merkez Bankası'nın döviz satışları belirleyici oldu. TCMB'nin döviz rezervleri, sadece nisan ayında 24 milyar 988 milyon dolar azaldı.Uzmanlar, bu seviyedeki rezerv kaybının tarihte benzeri görülmediğini vurguluyor.
Uzmanlar, bu seviyedeki rezerv kaybının tarihte benzeri görülmediğini vurguluyor.
DIŞ TİCARET AÇIĞI DA ARTTI
DIŞ TİCARET AÇIĞI DA ARTTI
Nisan ayında altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise 1 milyar 938 milyon dolar açık verdi. Dış ticaret açığı ise 9 milyar 891 milyon dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayında bu rakam 7 milyar 695 milyon dolardı.
Hizmetler dengesinden kaynaklanan net girişler 3 milyar 903 milyon dolar olurken, taşımacılık hizmetlerinden 1,6 milyar dolar, seyahat gelirlerinden ise 3,1 milyar dolar elde edildi. Doğrudan yatırımlar kaleminde ise 268 milyon dolarlık net çıkış yaşandı. Yurt dışı yerleşiklerin Türkiye'ye doğrudan yatırımları 408 milyon dolar olurken, yurt içi yerleşiklerin yurt dışındaki yatırımları 676 milyon dolar arttı. Gayrimenkul yatırımlarında ise yurt içi yerleşiklerin yurt dışında 232 milyon dolar, yurt dışı yerleşiklerin Türkiye'de 140 milyon dolar net alım yaptığı görüldü.
Yabancı yatırımcılar, nisan ayında hisse senedi piyasasında 147 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetlerinde ise 6,43 milyar dolar net satış gerçekleştirdi. Yurt dışı tahvil ihraçlarında da bankalar, genel hükümet ve diğer sektörler toplamda önemli miktarda satış yaptı. Bankalar, yurt dışından kullandıkları kredilerde 10,83 milyar dolar geri ödeme yaptı.
Mevduat tarafında ise nisan ayında yabancı para cinsi mevduatlarda 861 milyon dolarlık artış yaşanırken, TL mevduatta 327 milyon dolarlık çıkış görüldü. Böylece toplamda yabancı para mevduatlarda 534 milyon dolarlık net artış gerçekleşti.
Resmi rezervlerdeki 24 milyar 988 milyon dolarlık azalış, nisan ayını tarihin en yüksek rezerv kaybı olarak öne çıkardı. Net hata noksan kaleminden ise 230 milyon dolarlık giriş yaşandı. Yılın ilk dört ayında bu kalemden toplam 6,6 milyar dolar, yıllıklandırılmış olarak ise 11,79 milyar dolar çıkış gerçekleşti.
Yıllıklandırılmış verilere bakıldığında, nisan ayı itibarıyla cari açık 15,8 milyar dolara yükseldi. Geçen yıl aynı dönemde bu rakam 12,8 milyar dolardı. Dış ticaret açığı ise yıllık bazda 60,4 milyar dolara çıktı. Cari açığın finansmanında net doğrudan yatırımlar 4,3 milyar dolar, net portföy yatırımları 0,8 milyar dolar, krediler 25 milyar dolar ve ticari krediler 3,8 milyar dolar katkı sağladı. Buna karşılık, net efektif ve mevduatlar 17,1 milyar dolar negatif etki yarattı. Merkez Bankası'nın döviz cinsinden net rezerv azalışı ise 10,9 milyar dolar oldu.
Yılın ilk dört ayında cari açık 20,3 milyar dolara, dış ticaret açığı ise 25,77 milyar dolara ulaştı. Aynı dönemde Merkez Bankası rezervlerinde toplam 36 milyar 583 milyon dolarlık azalma yaşanırken, bunun 25 milyar doları sadece nisan ayındaki kayıptan kaynaklandı.
 
Aşağıda Nisan ayı ödemeler dengesi ve TCMB rezervlerindeki gelişmelerin ana hatlarını, bunların sebeplerini ve olası sonuçlarını özetliyor, ardından da atılabilecek politika adımlarına değiniyorum.

1) Temel Rakamlar
- Nisan 2025 cari işlemler açığı: 7,86 milyar USD (son 2 yılın en yüksek aylık açığı; beklenti 7,5 milyar)
- İlk 4 ayda cari açık: 20,3 milyar USD
- Nisan ticaret açığı: 9,89 milyar USD (geçen yıl 7,7 milyar)
- TCMB brüt döviz rezervleri Nisan'da 24,99 milyar USD azaldı; yılın ilk 4 ayında toplam rezerv kaybı 36,58 milyar USD

2) Kayıpların Arka Planı
- Mart sonu siyasi ve jeopolitik gelişmeler sonrası yabancı portföy çıkışları hızlandı, TL varlıklardan satışlar arttı.
- Merkez Bankası, piyasalardaki likidite daralmasını ve döviz talebini karşılamak için doğrudan müdahalede bulunup döviz sattı.
- Yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 147 mn USD, DİBS'te 6,43 milyar USD net çıkışı oldu.
- Bankalar Nisan'da yurt dışından kullandıkları kredilerden 10,83 milyar USD geri ödeme yaptı.

3) Finansman Dengesi ve Kırılganlık
- Hizmetler hesabı 3,9 milyar USD net gelir getirdi (taşımacılık 1,6, seyahat 3,1).
- Doğrudan yatırımlar kalemi nisanda 268 mn USD net çıkış verdi.
- Net portföy yatırımı katkısı sınırlı (0,8 milyar USD yıllık).
- Kredilerden gelen 25 milyar USD'lik katkıya karşın, Merkez'in satışları rezervleri negatif etkiledi (Nisan'da 10,9 milyar USD net rezerv azalması).
- Net hata-noksan kaleminden 230 mn USD girdi; yıllıklandırılmış çıkış 11,8 milyar USD'yi buluyor.

4) Olası Sonuçlar ve Riskler
- Rezervlerdeki hızlı düşüş, Merkez Bankası'nın makro dengeleri koruma ve kur oynaklığını sınırlama kabiliyetini zayıflatıyor.
- Yüksek cari açık ve azalan net uluslararası rezervler, TL üzerinde baskıyı sürdürüyor; kur volatilitesi ve enflasyonist beklentiler yükselebilir.
- Kısa vadeli dış borç ödemeleri için rezerv yetersizliği, dış finansmana erişimi zorlaştırıyor; kredi risk primi (CDS) artabilir.

5) Alınabilecek Politika Tedbirleri
a) Cari Açığın Daraltılması
– İhracatçı sektörleri destekleyici teşvikler, katma değerli ürünler ve yeni pazarlara yönelim
– Enerji faturasında tasarruf ve yerli kaynak kullanımını artırma
– Yatırım ve üretimde ithalata bağımlılığı azaltacak dönüşüm

b) Finansman Çeşitlendirmesi
– Doğrudan yabancı yatırımları (FDI) çekmek için yasal ve kurumsal güvence artırımı
– Orta–uzun vadeli kiralama, proje finansmanı gibi alternatif finansman mekanizmaları

c) Para Politikası ve Rezerv Yönetimi
– Kısa vadeli borç ödemelerine denk gelecek brüt rezerv seviyesi için şeffaf hedefler
– Kur oynaklığını sınırlayacak rezerv tamponları ve gerektiğinde döviz alım-satım stratejileri
– Enflasyon beklentilerini dizginlemek için para politikasında net irade (ve gerekiyorsa sıkılaştırma)

d) Kurumsal Güven ve Şeffaflık
– Merkez Bankası'nın bilanço risklerini, net rezerv pozisyonunu ayrıntılı paylaşması
– Kaynak kullanımında (fon harekâtları, swaplar, repo işlemleri) açıklık sağlayacak raporlama

Sonuç olarak, Nisan ayındaki rekor rezerv azalması ve yükselen cari açık, Türkiye'nin dış finansman dengesinin kırılganlığını gösteriyor. Bu zayıflığın orta ve uzun vadede sürdürülebilirliği için hem talep (ihracat, tasarruf) hem de arz (yatırım ortamı, enerji, para politikası) ayağında eşgüdümlü reform ve tedbir paketi önemli.
 
Geri
Üst Alt