Santral vestibüler sistem, vestibüler nükleus, vestibülo-serebellar yollar, serebellum, thalamus ve korteks gibi yapıların bir araya gelmesiyle oluşan kompleks bir sistemdir. Bu sistem, denge duyusuyla ilişkili olan vestibüler sistemle ilgili işlevleri gerçekleştirir. Santral vestibüler sistem, periferik nedenli vertigolardan farklı olarak, daha ciddi morbidite ve mortalite riskine sahiptir. Genellikle 60 yaşın üstündeki bireylerde karşımıza çıkan bu durum, baş dönmesi ve dengesizlik gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Vestibüler terimi, tıp alanında denge ve uzaysal oryantasyon duyusuyla ilişkili olan bir duyu sistemini ifade etmek için kullanılır. Bu sistem, motor koordinasyon, denge duyusu ve uzayda konum belirlemede önemli bir rol oynar. İşitme sisteminin bir parçası olan koklea ile birlikte iç kulağın labirentinde ve vestibulumunda bulunur.

Utrikül ve sakkül, iç kulaktaki denge organının önemli yapılarından ikisidir. Bunlar, başın doğrusal hareketlerini algılamakla görevlidirler. Yarım daire kanalları başın dairesel hareketlerini algılarken, utrikül ve sakkül başın doğrusal hareketlerini yaşamımızı deneyimlememize yardımcı olurlar. Bu yapılarda bulunan reseptör hücreler, bu hareketleri algılayarak beyne bilgi iletilmesini sağlar.

Vestibüler rahatsızlık, Vestibüler Nörit olarak da adlandırılan, aniden başlayan ve şiddetli bir baş dönmesi ile karakterize olan bir durumdur. Bu durum genellikle duyma kaybı, çınlama gibi kulak problemleri veya nörolojik belirtiler olmadan ortaya çıkar. Buna ek olarak, bulantı-kusma gibi belirtiler de eşlik edebilir ve hastada panik reaksiyonlara yol açabilir.

Vestibüler testler, VEMP (VESTİBÜLER UYARILMIŞ MİYOJENİK POTANSİYELLER) gibi yöntemlerle gerçekleştirilir. Bu testler, denge organındaki sakkül ve utrikül fonksiyonlarını değerlendiren özel testlerdir. Yüksek ses verilerek boyun kasları veya ekstraoküler kaslardan EMG kaydı alınarak vestibülokolik refleksin değerlendirildiği testlerdir.

Sacculus, iç kulağın bir parçası olan keseciklerden biridir. Bu yapı, iç kulağın denge ile ilgili işlevlerinden biri olan başın doğrusal hareketlerini algılama görevini üstlenir.

Utrikül, iç kulaktaki semi-sirküler üç kanalla ilişkilendirilen bir keseciğe verilen addır. Bu yapı, başın lineer hareketlerini algılayarak denge sistemine bilgi sağlar. Başın farklı hareketleri, utrikül ve sakkül aracılığıyla uyaran alır ve beyne bilgi iletilir. Bağlantıda verilen videoyu izleyerek konu hakkında daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.