Standart puanlar, farklı dağılımların aynı aritmetik ortalama ve standart sapmaya sahip dağılım haline dönüştürülmesini sağlayarak karşılaştırılabilirliklerini artırır. Örneğin, farklı sınavların sonuçlarını birbiriyle karşılaştırmak için standart puanlar kullanılabilir.

Öğrencinin standart puanı, öğrencinin puanından aritmetik ortalama çıkarılarak standart sapmaya bölünerek hesaplanır. Bu sayede öğrencinin puanı, genel popülasyonun ortalaması ve standart sapması referans alınarak standart bir ölçüye dönüştürülür. Z puan dağılımı genellikle standart puanları ifade etmek için kullanılan normal bir dağılımdır.

Standart sapma ek puan getirir. Bir derste yapılan net sayısı Türkiye ortalamasının ne kadar üstündeyse standart sapma da bir o kadar puana katkı sağlar. Ancak standart sapma her yıl değişebilir ancak genellikle birkaç puan bandında seyreder. Bu nedenle sıralamalarda da küçük de olsa önemli bir rol oynayabilir.

Standart sapmanın 0 olması durumunda, bütün notlar aynı olacaktır ve diğer yayılım ölçüleri de 0 olacaktır. Standart sapma, veri setindeki değerlerin ne kadar farklı olduğunu, yani dağılımın ne kadar geniş veya dar olduğunu gösterir.

Standart sapma, KPSS puanlarını etkiler ve değeri +4 puandır. KPSS puanları hesaplanırken standart sapma ve ortalama değerleri dikkate alınarak adayın ortalama puandan ne kadar uzak olduğu hesaplanır.

Standart sapmanın yüksek olması, veri noktalarının ortalamadan daha uzak yayıldığını gösterirken düşük bir standart sapma ise veri noktalarının ortalamaya daha yakın gruplaştığını gösterir.

T puanı ise, standart olarak normalize edilmiş bir ölçüm birimidir. Ortalaması 50 ve standart sapması 10 olan bu puanlar, normal dağılım gösterir. T puanları, ham verilerin standart bir formatta karşılaştırılmasını sağlar.

Standart sapma, verilerin ortalamaya ne kadar yakın veya uzak olduğunu belirlemek için kullanılır. Eğer standart sapma küçükse, veriler genellikle ortalamaya yakın dağılmıştır. Büyük bir standart sapma ise verilerin ortalamadan uzak yerlerde daha fazla yayıldığını gösterir. Ayrıca standart sapma sıfır olduğunda, tüm değerler aynıdır.

Son olarak, aritmetik ortalama ile standart sapma arasındaki ilişki grup başarısını etkiler. Standart sapmanın büyümesi heterojen bir yapı oluşturabilirken, küçülmesi homojen bir yapı oluşmasına katkı sağlar. Bu durum da grup başarısını etkileyebilir.