haberci
(¯´•._.• Üye •._.•´¯)
Vanın Yöresel Kıyafetleri nedir,Vanın Bölgesel folklor Kıyafetleri,vanın yöresel giyisileri,
VAN GELENEKSEL GİYİM
ERKEKLERDE;
Evliya Çelebi, Vanlıların çuha, şalvar, serhadin, çekmen ve samur giydiklerini, bellerine alaca kuşak bağladıklarını ve kuşaklarına hançer taktıklarını, başlarına fes giydiklerini kaydetmektedir Van ’da giyimler bedensel durum ve içtimai seviyeye kadar değişir Insanlar, Van ’a has şekilde şalvar giyer Şalvarlar genellikle mavi çuhadan ağzı diz hizasından daha yukarıda olup, paçaları pantolon paçası gibi ne fazla gizli ne pozitif geniştir Şalvarın beli yan, cep kenarları ve paçaların dışa bakan tarafları işlemelidir Jurnal kullanılan şalvarların rengi bazen koyu gri, kahverengi ve siyahtır, bununla beraber işlemesizdir Üstten işlik giyilir İşlik ’in önü ilik düğmeli, kol ağızları ince manşetli yakası işlik yakadır İşliğin üzerinden sırtı ve önleri işlemeli cepken ya da yelek giyilir Bele beyaz veya alaca renkli kuşak bağlanır Gümüş savatlı tütün tabakası kuşağın arasında muhafaza edilir Köstek de kıyafeti tamamlama unsuru olarak takılır Ilk Önce fes, fesin üstünde ahmediye (beyaz ipek şal) bağlanır Ayağa, elde örülmüş desenli yün çorap ve poçikli papuç giyilir
KADINLARDA;
Kadınların giydikleri entarileri genelde kadife ya da canfesten daire kloş, belden büzgülü, etek boyları topuklarına değin uzanan uzun kollu olup, etek ve kol ağızları ile yaka etrafı işlemelidir Bu entarinin üstünde kadifeden önü ve arkası işlemeli yelekleri vardır Özel günlerde giydikleri yukarıda belirli işlemeli kadife entari ve yelekleri ile başlarında tepelik ve tepeliğin üstünde örttükleri oyalı yazmalar – leçekler bulunur Bele ise savatlı gümüş kemerler bağlanır Yazma ve leçeklerdeki oyaların en bariz özelliği ise renkli boncuklarla yapılan tığ oyalardır Bayanların saçları kırk örüklü olup örüklerini gümüş saç bağları süsler Bele bağlanan savatlı gümüş kemerlerin bir göre içi kadife buruşuk akçe kesesi, bir de gümüş saplı çakı sarkar Hem muskalık ve hamayil , gerdanlık bileziklerle kapağı savatlı gümüş işlemeli ayna bayanların en kayda değer aksesuarlarıdır Bu da bayanların süslenmeye ve takıya verdikleri önemi sergiliyor Vaktiyle altın takıya o kadar rastlanmazdı Yalnızca evli bayanların kullandıkları altın hebler vardı ancak bu da yaşlıların en kayda değer aksesuarlarıydı Bayanların ayaklarında kendilerinin beş şişle ördükleri renkli motiflerle süslü yün çorapları ve cilt galoş potinleri vardı Bayanların günlük konut işlerinde ve özel günlerinin açık havada rengârenk desenli pamuklu kumaşlardan yapılmış belden büzgülü kloş, yine uzun kollu entarilerle başlarında oyalı leçekleri vardır Oya ve dantelden kanaviçeden hiçbir şekilde vazgeçmeyen bayanlar entarilerinin altından giydikleri zirve köyneğinin yaka, kol çevresi ve etek uçlarını oya veya danteller süsler Zirve köyneğinin üzerinden kaneviçe ile süslenmiş iki ucundan bele bağlama kuşakları olan cepler bağlanır Bu cepleri genellikle evli bayanlar ve yaşlılar bağlar Bu da paranın yanısıra anahtar, kibrit ve çakı taşıma alışkanlığındandır Gençler, bunun yerine daha fazla evde örülmüş süslü para keselerini kullanmışlardır
Bayanlar evde ayaklarına cilt şipik (terlik) giyer Bir iş yaptıklarında entarinin önüne etrafı pırpırlı cepli önlik bağlamayı hiç ihmal etmezler Yine meslek yapmaları sırasında desenli basma şalvar giydikleri de görülür Önceden bayanlar cadde kıyafeti olarak entarinin üstünden kadife ceket giyerlerdi Ancak günümüzde bu kıyafete böylece rastlanmamaktadır Yukarıda belirtilmiş işlemeli kadife entariler ve tepelikler ama irk oyunları kıyafeti olarak kullanılıyor Lakin yaşlılar aralarında belden büzgülü kadife entarilerle benzer model desenli kumaşlardan entariler ve boyunlarında altın hebler, oyalı leçekler ve oyalı yazmalar, örgü yelekler ve yün çoraplar hala kullanılmaktadır Gençlerde günümüzde her tarafta canlandırmaya çalıştığımız gümüş takılardan savatlı muskalıklar, bilezikler, gerdanlıklar, gümüş kemerler alkış ile kullanılmaktadır Yün çoraplar ile oyalı yazmalar da genç kızların çeyizlerinde manâlı bir yer tutmaktadır
Yukarıda ayrıntılı olarak anlatılan kostümler ilimize emrindeki üç ilçede farklılık göstermektedir Söz konusu ilçeler; Çatak, Başkale ve Bahçesaray ilçeleridir Bu ilçelerimizde giyilen kadın ve erkek kıyafetleri de altında belirtildiği şekilde özetlenebilir
Erkeklerde; başa keçe, külah ya da takke üzerine epal, cemedani veya poşi sarılır Bedene yakasız uzun kollu işlik, işliğin üzerine şal – şepik, cemedani giyilir Onun üzerine kerik (yelek) giyilir Bunların üzeri lavendi ya da alaca kuşakla belden bağlanır Ayaklara işlemeli ya da sade yün çorap, üzerine reşik (çarık) giyilir Erkeklerde hem hamayil, gümüş tütün tabakası, gümüş veye alışılagelmiş köstek kullanılmaktadır
Kadınlarda; başa sarılı kofi (ağvan), tepelik ve yer yer alınlık takılır ve üstüne poşi ve kesrevanla bağlanır Bedene yarım kollu ya da kollu atlet, belden uçkurlu bacak bileği uzunluğunda don giyilir Üzerine fistan, mehmer kadife, kras entari giyilmektedir Bunların üzerine yelek, keza yerine tarafından önlük ve bunların belden bağlanması için kuşak kullanılmaktadır Keza gerektiğinde kollara kolçak takılmaktadır Ayaklara işlemeli veya sade yün çorap ve harik, reşik veya “Yemeni giyilmektedir Kadınlarda altın veya savatlı gümüş kemer, kol – gerdan – kulak ve parmaklara altın veya gümüş takılar, altın heb, boncuk vb maddelerle süslenmiş takı, işlemeli mücevher kesesi, allık ve sürme kullanılmaktadır *
VAN GELENEKSEL GİYİM
ERKEKLERDE;
Evliya Çelebi, Vanlıların çuha, şalvar, serhadin, çekmen ve samur giydiklerini, bellerine alaca kuşak bağladıklarını ve kuşaklarına hançer taktıklarını, başlarına fes giydiklerini kaydetmektedir Van ’da giyimler bedensel durum ve içtimai seviyeye kadar değişir Insanlar, Van ’a has şekilde şalvar giyer Şalvarlar genellikle mavi çuhadan ağzı diz hizasından daha yukarıda olup, paçaları pantolon paçası gibi ne fazla gizli ne pozitif geniştir Şalvarın beli yan, cep kenarları ve paçaların dışa bakan tarafları işlemelidir Jurnal kullanılan şalvarların rengi bazen koyu gri, kahverengi ve siyahtır, bununla beraber işlemesizdir Üstten işlik giyilir İşlik ’in önü ilik düğmeli, kol ağızları ince manşetli yakası işlik yakadır İşliğin üzerinden sırtı ve önleri işlemeli cepken ya da yelek giyilir Bele beyaz veya alaca renkli kuşak bağlanır Gümüş savatlı tütün tabakası kuşağın arasında muhafaza edilir Köstek de kıyafeti tamamlama unsuru olarak takılır Ilk Önce fes, fesin üstünde ahmediye (beyaz ipek şal) bağlanır Ayağa, elde örülmüş desenli yün çorap ve poçikli papuç giyilir
KADINLARDA;
Kadınların giydikleri entarileri genelde kadife ya da canfesten daire kloş, belden büzgülü, etek boyları topuklarına değin uzanan uzun kollu olup, etek ve kol ağızları ile yaka etrafı işlemelidir Bu entarinin üstünde kadifeden önü ve arkası işlemeli yelekleri vardır Özel günlerde giydikleri yukarıda belirli işlemeli kadife entari ve yelekleri ile başlarında tepelik ve tepeliğin üstünde örttükleri oyalı yazmalar – leçekler bulunur Bele ise savatlı gümüş kemerler bağlanır Yazma ve leçeklerdeki oyaların en bariz özelliği ise renkli boncuklarla yapılan tığ oyalardır Bayanların saçları kırk örüklü olup örüklerini gümüş saç bağları süsler Bele bağlanan savatlı gümüş kemerlerin bir göre içi kadife buruşuk akçe kesesi, bir de gümüş saplı çakı sarkar Hem muskalık ve hamayil , gerdanlık bileziklerle kapağı savatlı gümüş işlemeli ayna bayanların en kayda değer aksesuarlarıdır Bu da bayanların süslenmeye ve takıya verdikleri önemi sergiliyor Vaktiyle altın takıya o kadar rastlanmazdı Yalnızca evli bayanların kullandıkları altın hebler vardı ancak bu da yaşlıların en kayda değer aksesuarlarıydı Bayanların ayaklarında kendilerinin beş şişle ördükleri renkli motiflerle süslü yün çorapları ve cilt galoş potinleri vardı Bayanların günlük konut işlerinde ve özel günlerinin açık havada rengârenk desenli pamuklu kumaşlardan yapılmış belden büzgülü kloş, yine uzun kollu entarilerle başlarında oyalı leçekleri vardır Oya ve dantelden kanaviçeden hiçbir şekilde vazgeçmeyen bayanlar entarilerinin altından giydikleri zirve köyneğinin yaka, kol çevresi ve etek uçlarını oya veya danteller süsler Zirve köyneğinin üzerinden kaneviçe ile süslenmiş iki ucundan bele bağlama kuşakları olan cepler bağlanır Bu cepleri genellikle evli bayanlar ve yaşlılar bağlar Bu da paranın yanısıra anahtar, kibrit ve çakı taşıma alışkanlığındandır Gençler, bunun yerine daha fazla evde örülmüş süslü para keselerini kullanmışlardır
Bayanlar evde ayaklarına cilt şipik (terlik) giyer Bir iş yaptıklarında entarinin önüne etrafı pırpırlı cepli önlik bağlamayı hiç ihmal etmezler Yine meslek yapmaları sırasında desenli basma şalvar giydikleri de görülür Önceden bayanlar cadde kıyafeti olarak entarinin üstünden kadife ceket giyerlerdi Ancak günümüzde bu kıyafete böylece rastlanmamaktadır Yukarıda belirtilmiş işlemeli kadife entariler ve tepelikler ama irk oyunları kıyafeti olarak kullanılıyor Lakin yaşlılar aralarında belden büzgülü kadife entarilerle benzer model desenli kumaşlardan entariler ve boyunlarında altın hebler, oyalı leçekler ve oyalı yazmalar, örgü yelekler ve yün çoraplar hala kullanılmaktadır Gençlerde günümüzde her tarafta canlandırmaya çalıştığımız gümüş takılardan savatlı muskalıklar, bilezikler, gerdanlıklar, gümüş kemerler alkış ile kullanılmaktadır Yün çoraplar ile oyalı yazmalar da genç kızların çeyizlerinde manâlı bir yer tutmaktadır
Yukarıda ayrıntılı olarak anlatılan kostümler ilimize emrindeki üç ilçede farklılık göstermektedir Söz konusu ilçeler; Çatak, Başkale ve Bahçesaray ilçeleridir Bu ilçelerimizde giyilen kadın ve erkek kıyafetleri de altında belirtildiği şekilde özetlenebilir
Erkeklerde; başa keçe, külah ya da takke üzerine epal, cemedani veya poşi sarılır Bedene yakasız uzun kollu işlik, işliğin üzerine şal – şepik, cemedani giyilir Onun üzerine kerik (yelek) giyilir Bunların üzeri lavendi ya da alaca kuşakla belden bağlanır Ayaklara işlemeli ya da sade yün çorap, üzerine reşik (çarık) giyilir Erkeklerde hem hamayil, gümüş tütün tabakası, gümüş veye alışılagelmiş köstek kullanılmaktadır
Kadınlarda; başa sarılı kofi (ağvan), tepelik ve yer yer alınlık takılır ve üstüne poşi ve kesrevanla bağlanır Bedene yarım kollu ya da kollu atlet, belden uçkurlu bacak bileği uzunluğunda don giyilir Üzerine fistan, mehmer kadife, kras entari giyilmektedir Bunların üzerine yelek, keza yerine tarafından önlük ve bunların belden bağlanması için kuşak kullanılmaktadır Keza gerektiğinde kollara kolçak takılmaktadır Ayaklara işlemeli veya sade yün çorap ve harik, reşik veya “Yemeni giyilmektedir Kadınlarda altın veya savatlı gümüş kemer, kol – gerdan – kulak ve parmaklara altın veya gümüş takılar, altın heb, boncuk vb maddelerle süslenmiş takı, işlemeli mücevher kesesi, allık ve sürme kullanılmaktadır *
