Varislerdeki Temel Bozukluk

Kaçak denilen olay toplardamar sisteminde kanın aşağı doğru gitmesini engelleyecek kapakların yetmezliğidir. Yani tam kapanamaz ya da tam kapansa bile aradaki boşluktan kana aşağı kaçar zaten genişlemiş olan damarda genişleme hızlanır ve sonuçta varis hastalığı oluşur.

· Kapaklarda oluşan yetmezlik temelde kapağın kendisinde kaynaklanan (primer) ya da onun dışında gelişen nedenlerden (sekonder) ortaya çıkar.

· Bu konuyu Dolaşım Babası W.Harwey ilk kez tanımlamıştır. Yukarıda basitçe aktarılan temek bilgi günümüze kadar geçerliliğini korumuştur.

· Toplardamar sisteminde çok ende olarak doğuştan kapakların gelişmediği durumlar görülebilir. Çok ender bir durumdur. Literatürde 14 hasta bulunmaktadır. İki kişinin akrabalarında da benzer durumun olması akla genetik geçişi getirir. Bu hastalarda çok erken dönemde venöz yetmezlik gelişmektedir.

· Venöz Yetmezlik varis ile beraber oluşan genel patolojidir.

· Doğuştan kapak eksikliği bulunanlarda ayak bileğinin içyüzünde yara oluşumu görülmesi sıktır. Ayakta şişlik (ödem) tabloya eşlik edilir.

· Kanın aşağıda göllenmesi ayağa kalkıldığında bacaklara doğru kanın geçişi ile kalbe dönene kan miktarının azalması ve sonuçta kalbin pompaladığı kanın azalması tansiyonda düşüklük: Ortostaik (pozisyonel) Hipotansiyon yapar. Aniden ayağa kalktığınızda tansiyon düşmesine bağlı baygınlık görüşebilir. Her varis hastasında görülecek diye bir kural yoktur.

· İlginç bulgulardan birisi de otopsi çalışmalarında Sol Karın içi fende (iliak ven) daha az sayıda kapak bulunduğu tespit edilmiştir. Sol bacakta daha çok varis görülmesinin sebebinin bu olduğu iddia edilmiştir.

Benzer bir çalışmada varisi olmayan sağlıklı gönüllülerde ailevi varis öyküsü olanlarda bu kapakların olmadığı görülmüştür. Bu da varisin gelişiminde genetik faktörlerin önemini göstermiştir.

· Bir başka çalışmada varisleri olan erişkin ve çocuklarda (evet çocuklarda da varis görülür) ilginç bulgular görülmüştür. Erişkinlerin % 16'sında ve çocukların % 32'sinde kapak olmadığı saptanmıştır. Beyazlarda Afrikalılar göre kapak eksikliği daha çok bulunmuştur.

· Tüm bulgulardan kapak gelişimin olmaması ile varis hastalığını gelişimi konusunda hala yeterli bilimsel kanıt yoktur.

· Varisli toplardamarlarda kapakların mikroskobik çalışmalarında distrofik değişiklikler yapılmıştır. Kolajen lifleri, elastik lifleri ve kas hücrelerinde bozukluklar görülmüştür.

· Derin toplardamarda oluşan tromboz (pıhtı) geçirmiş hastalarda oluşan iltihabi reaksiyon ile (flebit, sadece pıhtı değil aynı zamanda damar duvarında iltihap olur) sonuçta % 25 oranında varis gelişir. DVT'lerin yani Derin ven Trombozunun uzun dönem sıkıntıları arasında bu da bulunur.

· Normal bir toplardamarda genişleme (dilatasyon) zaman içinde bu kapaklarda fibrozis (bir çeşit yara iyileşmesi) olduğu da mikroskobik çalışmalarda görülmüştür.

· Bu genişleme toplardamarın çapının tamamında dairesel bir genişleme olabileceği gibi sadece bir bölgede genişleme olması da yine kapaklarda yetmezliğe neden olur. Her iki durumda da kapaklarda oluşan yetmezlik ve kanın aşağı kaçması ve oluşan türbülans kapaklardaki hasarı arttırmaktadır.

· Sekonder Yetmezlik işte bu şekilde olur DVT gibi bir neden bağlıdır. Özellikle diz altı bölgede oluşan DVT'de pıhtı aşağıya doğru ayak bileğine giden toplardamarlara gider böylece patoloji daha da ilerler. Sonuçta ilk değişiklikler ayak bileğinde görülür.