Vicdan, insanın içinde doğuştan gelen ve ahlaki değerleri, doğru ile yanlışı ayırt etmeyi, başkalarına karşı sorumluluk duygusunu hissetmeyi sağlayan bir içsel rehberdir. Vicdan, kişinin eylemlerinin doğruluğunu ya da yanlışlığını değerlendirmesine yardımcı olur. Ancak vicdanın nasıl belirlendiği konusunda farklı bakış açıları bulunmaktadır.

Bir görüşe göre, vicdan kişinin yetiştirilme şekli, toplumsal normlar, ahlaki değerler ve dinî inançlar gibi dış etkenlerle şekillenir. Özellikle çocukluk döneminde aile, okul ve toplumun rolü büyüktür. Örneğin, ailede ahlaki değerlerin ve doğruluğun önemli olduğu vurgulanırken, çocuğa empati, adalet, merhamet gibi duyguların kazandırılması vicdan gelişimine olumlu etki eder.

Diğer bir görüşe göre ise vicdan, insanın içsel bir özelliği olup doğuştan gelir ve ruhun bir özelliğidir. Bu bakış açısına göre, vicdanın yönlenmesi ve olgunlaşması kişinin içsel gelişimine ve doğru ile yanlışı fark etmesine bağlıdır. Bu görüşe göre, vicdanın gelişimi başta bireyin kendi içsel çabalarıyla şekillenir.

Vicdanın gelişim sürecinde, ahlaki değerlerin yerleşmesi, sorumluluk duygusunun güçlenmesi ve empati yeteneğinin artması önemlidir. Bu süreçte aile, okul ve toplumun sağladığı destek ve rehberlik de büyük önem taşır. Ayrıca dinî inançlar da vicdan gelişimine etkili olabilir ve insanın içsel değerleriyle uyumlu bir vicdan oluşturmasına yardımcı olabilir.

Merhamet duygusunun gelişimi de vicdanın bir parçası olarak kabul edilebilir. Bu duygunun çocuklara kazandırılması için onlara empati yapmayı öğretmek, başkalarına yardım etme fırsatları yaratmak ve şefkat göstermeyi teşvik etmek önemli adımlardır. Böylelikle çocuklar, kendi vicdanlarının doğru yönde gelişimini destekleyebilirler.