<
haberci
Meraklı Üye
yazılı edebiyat nedir
yazılı edebiyat
YAZILI EDEBİYAT NEDİR?
Yazılı Edebiyat, Türkler aralarında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski ürünler V ve VI yüzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Yenisey Kırgızlarına ait 'balbal' adı verilen mezar taşlarıdır Fakat bu yazıtlar, adlar ve birkaç sözcükten oluşan Türkçe sözlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki dönemlerde kullanılan GökTürk alfabesine göre ilkel bir özellik taşır
Yazılmış edebiyata ait en kayda değer örnekler VIIIyüzyılda dikilen ve günümüze değin ulaşan GökTürk Kitabeleri 'dir Bu yazıtlara bugün Moğolistan 'da bulunan GökTürk Kitabeleri, Orhun Irmağı 'nın eski yatağı üstünde bulunduğu için Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GökTürk Kitabeleri 'de Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar üzerine GökTürk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GökTürklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yönetiminden söz etmektedir Canlı bir konuşma dili ve üslubu vardır Bu yazıtlar, Türk dili tarihi açısından manâlı belge niteliği taşır
Yazılı Dönem Ürünleri
Orhun Kitabeleri Uygur Metinleri Orhun Kitabeleri: Bu yazıtlarda Çinlilere karşısında hür savaşı yapan, Türk bütünlüğünü yeniden inşa etmek için içte ve dışta savaşan KökTürklerin hikayesi anlatılır Bu abideler 38 harfli olan KökTürk alfabesiyle yazılmıştırBunlardan 3 her birine en önemlileridir
1 Bilge tonyukuk yazıtı: Dört bakana vezirlik etmiş olan Tonyukuk göre yazılmıştır Daha fazla Çinlilerle yapılan savaşlar anlatılmaktadır
2 Kül tiğin yazıtı: KökTürk hakanı Bilge Kağan 'ın kardeşi Kül Tiğin 'in ölümü üzerine Bilge Kağan göre dikilmiştir
3 Bilge Kağan Yazıtı: GökTürk hakanı Bilge Kağan 'ın ölümünden daha sonra yazdırılmış bir abidedir Son iki yazan daha fazla dönemin olaylarından, törelerden ve Bilge Kağan 'ın ulusuna dilediği iyi dileklerden laf eder
Uygur Dönemi Eserleri: KökTürk devletinin yıkılmasından sonra kurulan uygur hanlıklarından kalma eserlerdir Daha fazla Buddha ve Mani dininin esaslarını anlatan metinlerdir Bunlar turfan yöresinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır Uygurların kâğıda kitap basma tekniğini bildikleri anlaşılmaktadır Dönemden kalma çoğu hikâyenin yanına 'kökünç' denilen bir ilkel tiyatro eserleri de vardır Uygurlar bu eserleri 14 harfli uygur alfabesiyle yazmışlardır *
yazılı edebiyat
YAZILI EDEBİYAT NEDİR?
Yazılı Edebiyat, Türkler aralarında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski ürünler V ve VI yüzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Yenisey Kırgızlarına ait 'balbal' adı verilen mezar taşlarıdır Fakat bu yazıtlar, adlar ve birkaç sözcükten oluşan Türkçe sözlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki dönemlerde kullanılan GökTürk alfabesine göre ilkel bir özellik taşır
Yazılmış edebiyata ait en kayda değer örnekler VIIIyüzyılda dikilen ve günümüze değin ulaşan GökTürk Kitabeleri 'dir Bu yazıtlara bugün Moğolistan 'da bulunan GökTürk Kitabeleri, Orhun Irmağı 'nın eski yatağı üstünde bulunduğu için Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GökTürk Kitabeleri 'de Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar üzerine GökTürk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GökTürklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yönetiminden söz etmektedir Canlı bir konuşma dili ve üslubu vardır Bu yazıtlar, Türk dili tarihi açısından manâlı belge niteliği taşır
Yazılı Dönem Ürünleri
Orhun Kitabeleri Uygur Metinleri Orhun Kitabeleri: Bu yazıtlarda Çinlilere karşısında hür savaşı yapan, Türk bütünlüğünü yeniden inşa etmek için içte ve dışta savaşan KökTürklerin hikayesi anlatılır Bu abideler 38 harfli olan KökTürk alfabesiyle yazılmıştırBunlardan 3 her birine en önemlileridir
1 Bilge tonyukuk yazıtı: Dört bakana vezirlik etmiş olan Tonyukuk göre yazılmıştır Daha fazla Çinlilerle yapılan savaşlar anlatılmaktadır
2 Kül tiğin yazıtı: KökTürk hakanı Bilge Kağan 'ın kardeşi Kül Tiğin 'in ölümü üzerine Bilge Kağan göre dikilmiştir
3 Bilge Kağan Yazıtı: GökTürk hakanı Bilge Kağan 'ın ölümünden daha sonra yazdırılmış bir abidedir Son iki yazan daha fazla dönemin olaylarından, törelerden ve Bilge Kağan 'ın ulusuna dilediği iyi dileklerden laf eder
Uygur Dönemi Eserleri: KökTürk devletinin yıkılmasından sonra kurulan uygur hanlıklarından kalma eserlerdir Daha fazla Buddha ve Mani dininin esaslarını anlatan metinlerdir Bunlar turfan yöresinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılmıştır Uygurların kâğıda kitap basma tekniğini bildikleri anlaşılmaktadır Dönemden kalma çoğu hikâyenin yanına 'kökünç' denilen bir ilkel tiyatro eserleri de vardır Uygurlar bu eserleri 14 harfli uygur alfabesiyle yazmışlardır *
