Zarf tümleci cümlede yüklem ile bildirilen iş, oluş veya yargının zamanını, durumunu, miktarını, yönünü, koşulunu ve benzeri unsurları belirten bir öğedir. Yükleme yöneltilen "ne zaman?", "nasıl?", "ne kadar?", "nereye?", "hangi takdirde?" gibi soruların yanıtı niteliğindedir. Örnek olarak, "Ablamlar haftaya yola çıkacaklarmış." cümlesinde "haftaya" zarf tümleci olarak işlev görmektedir.

Zarf ve zarf tümleci aynı değildir. Zarflar, cümlenin yan öğelerinden biridir ve genellikle zarf tümlecini oluştururlar. Zarf tümlecini oluşturan unsurlar genellikle zarflar ve edatlarla kurulur. Edatlarla kurulan zarf tümleçlerine ise "edat tümleci" veya "edatlı tümleç" denir.

Zarflar, isim çekim eklerini almazlar ve isim cümlelerinde sıfat görevinde kullanılırlar. Yüklemi isim olan cümlelerde zarf olarak kullanılabilecek sözcükler genellikle sıfatlar olup, zarflar aynı zamanda fiilimsileri (eylemsileri) ve sıfatları da belirtirler.

Zarf; bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer, zaman, durum ve miktar bakımından niteler. Zarflar, fiile yöneltilen "ne sebeple?", "ne zaman?", "nereye?", "ne kadar?" ve "nasıl?" gibi soruların cevaplarını oluştururlar. Zarflar Türkçede çeşitli kullanımlara sahiptir ve pek çok sıfat aynı zamanda zarf olarak da kullanılabilir.

Zarf tümleci bulmak için genellikle yüklemenin zamanını, durumunu, miktarını, yönünü, koşulunu ve benzeri unsurları belirlemek için "nasıl?", "ne zaman?", "niçin?", "neden?", "niye?" gibi sorular yöneltilir. Bu sorular sayesinde farklı alt dalları olsa da genel anlamda zarf tümlecini bulmak mümkündür.

Niçin zarf tümlecinin edat tümleci olup olmadığını belirlemek için öncelikle yükleme odaklanılır ve sonra "nasıl?", "ne zaman?", "niçin?", "neden?", "niye?" gibi sorular yöneltilir. Eğer bulunan öğe tamlama, kelime grubu veya deyim şeklinde ise, bu öğe zarf tümlecine işaret edebilir.

Bir cümlenin zarf tümleci olduğunu anlamak için cümle içerisinde bulunan kelimeler üzerinden "nasıl?", "ne zaman?", "nereye?", "ne kadar?" gibi sorular sorulabilir. Bu soruların cevaplarından elde edilen kelimeler genellikle cümlenin zarf tümcelerini oluştururlar.

Isim fiil, fiile gelen isim fiil ekiyle cümlede isim; sıfat fiil ekiyle sıfat; zarf fiil ekiyle zarfı oluşturur. Yani isim fiillerin aldığı ekler cümlede bu isim fiilin işlevini belirler.

İsim cümlelerinde genellikle zaman bildirenler hariç zarf tümceleri bulunmaz. Bu durum belirli dilbilgisi kurallarından kaynaklanmaktadır.

Zarf, eylemleri, eylemsileri, sıfatları ve benzeri sözcükleri çeşitli yönlerden belirten bir sözcük türüdür. Zarflar, yer belirleyici, zaman belirleyici, miktar belirleyici gibi çeşitli görevleri yerine getirebilirler.