Donem Tanzimat Edebiyatı ozellikleri
Tanzimat Fermanı ile beraber edebiyatta da batıya yonelme başlar Tanzimat donemi edebiyatının kesin olmamakla birlikte başlangıc tarihi olarak 1 gosterilebilir Bu tarih, Tercumanı Ahval’in yayımlanmaya başlayış tarihidir
Bu donemde batı edebiyatlarından bircok yeni tur ve şekiller alınmış; onceleri cevirme, sonraları taklit ve telif etmek suretinde bu turlerde eserler verilmiştir
Tanzimat Edebiyatının temsilcilerinin amacı batı orneğine gore bir edebiyat yaratmak ve batı hayatını tanıtmak olduğu icin, sanatcıların hepsi edebiyat turlerinin romandan şiire kadar en az bir kacı ile ornekler yazmışlardır Bu donemde telif eserler yanında cok sayıda tercume ve adapte eser de Turk Edebiyatına dahil edilmiştir
Bu donemde yapılan yenilikler ve alınan turler şunlardır
Gazete
Bir yayın organı olarak 1831’de cıkmaya başlayan Takvimi Vakayi, resmi bir gazete idi Daha sonra yarı resmi olarak 1840’ta İngiliz Churchill tarafından Ceridei Havadis cıkarıldı
İlk edebi ve ozel gazete ise 1 yılında Şinasi ve Agah Efendiler tarafından cıkarılan Tercumanı Ahvaldir
Daha sonra Şinasi, 1862’de Tasviri Efkar’ı cıkarmaya başlar Bunların dışında Muhbir (1866), Hurriyet (1867), Basiret (1869), İbret (1871), Devir (1872), Bedir (1872) gazeteleri cıkar
Hikaye ve Roman
Turk edebiyatı romanla ilk defa 1859’da karşilaşir Yusuf Kamil Paşa Fenolen’in Telemak (Telemaque) adlı romanını tercume eder İlk yerli roman Şemsettin Sami’nin Taşşuki Talat ve Fitnat (1872)’ıdır İlk hikaye Ahmet Mithat Efendi’nin Letaifi Rivayet’idir
Tiyatro
İlk tiyatro Şinasi’nin Şair Evlenmesi adli, iki perdelik, komedi turundeki eseridir Eserde gorucu usulu ile yapilan evliliklere gonderme yapılır
Şiir
Tanzimat doneminde en onemli yenilik şiirde gorulur Şekil olarak an şiirine bagli kalinmiş, fakat konu bakimindan hem eski terk edilmiş hem de oldukca yeni ve ceşitli konular işlenmiştir Aruz olcusunun yaninda az da olsa hece kullanılmıştır
Gazel, kaside, terkibi bent gibi şekiller kullanilarak hak Adaler, kanun, medeniyet, eşitlik hurriyet kavramlari işlenmiştir
Tanzimat yazar ve şairleri hem yaşadıkları donem hem de daha onemlisi edebiyata bakış acıları ve işledikleri konular bakımından iki gruba ayrılır:
Birinci Donem (11876 arası)
11876 yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin birinci donem temsilcileri Şinasi, Ziya Paşa, Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa’dir
Bu donemde sanat toplum icindir goruşu benimsenmiştir Bu sebeple şiirde soyleyişe değil fikire onem verilmiştir
Dilde sadeleşme fikri savunulmuş ama uygulanamamiştir Hece vezni ve halk edebiyati da savunulmuş ama sozde kalmiştir Divan edebiyatina tumden karşi cikilmiş ve agir bir dille eleştirilmiştir Fransiz edebiyati ornek alinarak romantizmden etkilenilmiştir
Roman, tiyatro, makale gibi batidan alinan turler ilk defa bu donemde kullanilmiştir
Noktalama işaretleri de ilk defa bu donemde kullanilmiştir Kolelik ve cariyelik, romanlarda sikca işlenmiştir Romanlar teknik bakimdan oldukca zayiftir Yer yer olaylarin akişi kesilerek okuyucuya bilgiler verilmiştir, uzun uzun tasvirler yapilmiş, tesaduflere sikca yer verilmiştir
Edebiyatcılar edebiyatin yaninda devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir
Tanzimat Fermanı ile beraber edebiyatta da batıya yonelme başlar Tanzimat donemi edebiyatının kesin olmamakla birlikte başlangıc tarihi olarak 1 gosterilebilir Bu tarih, Tercumanı Ahval’in yayımlanmaya başlayış tarihidir
Bu donemde batı edebiyatlarından bircok yeni tur ve şekiller alınmış; onceleri cevirme, sonraları taklit ve telif etmek suretinde bu turlerde eserler verilmiştir
Tanzimat Edebiyatının temsilcilerinin amacı batı orneğine gore bir edebiyat yaratmak ve batı hayatını tanıtmak olduğu icin, sanatcıların hepsi edebiyat turlerinin romandan şiire kadar en az bir kacı ile ornekler yazmışlardır Bu donemde telif eserler yanında cok sayıda tercume ve adapte eser de Turk Edebiyatına dahil edilmiştir
Bu donemde yapılan yenilikler ve alınan turler şunlardır
Gazete
Bir yayın organı olarak 1831’de cıkmaya başlayan Takvimi Vakayi, resmi bir gazete idi Daha sonra yarı resmi olarak 1840’ta İngiliz Churchill tarafından Ceridei Havadis cıkarıldı
İlk edebi ve ozel gazete ise 1 yılında Şinasi ve Agah Efendiler tarafından cıkarılan Tercumanı Ahvaldir
Daha sonra Şinasi, 1862’de Tasviri Efkar’ı cıkarmaya başlar Bunların dışında Muhbir (1866), Hurriyet (1867), Basiret (1869), İbret (1871), Devir (1872), Bedir (1872) gazeteleri cıkar
Hikaye ve Roman
Turk edebiyatı romanla ilk defa 1859’da karşilaşir Yusuf Kamil Paşa Fenolen’in Telemak (Telemaque) adlı romanını tercume eder İlk yerli roman Şemsettin Sami’nin Taşşuki Talat ve Fitnat (1872)’ıdır İlk hikaye Ahmet Mithat Efendi’nin Letaifi Rivayet’idir
Tiyatro
İlk tiyatro Şinasi’nin Şair Evlenmesi adli, iki perdelik, komedi turundeki eseridir Eserde gorucu usulu ile yapilan evliliklere gonderme yapılır
Şiir
Tanzimat doneminde en onemli yenilik şiirde gorulur Şekil olarak an şiirine bagli kalinmiş, fakat konu bakimindan hem eski terk edilmiş hem de oldukca yeni ve ceşitli konular işlenmiştir Aruz olcusunun yaninda az da olsa hece kullanılmıştır
Gazel, kaside, terkibi bent gibi şekiller kullanilarak hak Adaler, kanun, medeniyet, eşitlik hurriyet kavramlari işlenmiştir
Tanzimat yazar ve şairleri hem yaşadıkları donem hem de daha onemlisi edebiyata bakış acıları ve işledikleri konular bakımından iki gruba ayrılır:
Birinci Donem (11876 arası)
11876 yillari arasinda Tanzimat edebiyatinin birinci donem temsilcileri Şinasi, Ziya Paşa, Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa’dir
Bu donemde sanat toplum icindir goruşu benimsenmiştir Bu sebeple şiirde soyleyişe değil fikire onem verilmiştir
Dilde sadeleşme fikri savunulmuş ama uygulanamamiştir Hece vezni ve halk edebiyati da savunulmuş ama sozde kalmiştir Divan edebiyatina tumden karşi cikilmiş ve agir bir dille eleştirilmiştir Fransiz edebiyati ornek alinarak romantizmden etkilenilmiştir
Roman, tiyatro, makale gibi batidan alinan turler ilk defa bu donemde kullanilmiştir
Noktalama işaretleri de ilk defa bu donemde kullanilmiştir Kolelik ve cariyelik, romanlarda sikca işlenmiştir Romanlar teknik bakimdan oldukca zayiftir Yer yer olaylarin akişi kesilerek okuyucuya bilgiler verilmiştir, uzun uzun tasvirler yapilmiş, tesaduflere sikca yer verilmiştir
Edebiyatcılar edebiyatin yaninda devlet işleriyle, siyasetle de bilfiil ilgilenmişlerdir