2-3 yaş çocuğunun duygusal gelişimi, sadece bir gün içinde farklı duygular arasında oradan oraya savrulmasından ibarettir. Çocuğunuz bir dakika önce yaptığı şeyde ısrar edip söylediklerinizi yapmayı reddederken, bir dakika sonra bacaklarınıza yapışarak onsuz bir milim bile kıpırdamanızı engelleyebilir.
Duygusal deneyimsizliği hoş görmek sizin elinizde
Tüm küçük çocuklar sözcüklerle ifade edemediklerini davranışlarıyla gösterirler. Bunun sebebi, dil becerilerinin henüz yeterli olmaması ya da o duyguyu daha önce tatmamış olması olabilir. Bu nedenle, aslında neyi ifade ettiğini bile bilemez.
Örneğin, aileye yeni bir bebek katıldığında eğer önceden kıskançlık için bir neden yoksa ya da öyle bir duygu yaşanmamışsa, ne hissettiğini anlamak küçük bir çocuk için zordur. Sonuç olarak, bu onun oldukça saldırgan davranmasına neden olabilir. Bu yüzden küçük çocuklar çevrelerindeki sevgi dolu yetişkinlere bağımlıdırlar. Örneğin büyükanneler ve büyükbabalar. Onlar küçük çocukların güvenlerini tazelemek için gerekli duygusal deneyime ve düşünceye sahiptirler, hissettiklerini ifade etmenin bir yolunu bulmalarına yardımcı olurlar.
Duyguları açıklamak zor olabilir
Bir çocuk için, örneğin oyuncaklarını paylaşma zorunluluğunun onu öfkelendirdiğini açıklaması çok zor olabilir. Çünkü onların bir süre sonra kendisine geri verileceğini anlayamaz. Daha önce öfkelenecek fazla bir şeyi olmadığı için hissettiği duygunun ne olduğunu bilemeyebilir. Bu durumda, çocuğunuza onun nasıl hissettiğini anladığınızı belirtmeniz yardımcı olur. Durumu onun için daha anlaşılır bir dile dökmeye çalışabilirsiniz. Basit cümleler kurun, onu onaylayın: “Kalemlerini kullanan Ali’ye kızmış görünüyorsun. Bazen paylaşmanın zor olduğunu biliyorum, fakat endişelenme. Ali’nin onları güzel kullanmasını ve resmini bitirdiği zaman da sana geri vermesini sağlayacağım.”
Duygular önemlidir
Çocuğunuza onu anladığınızı ve korkularını onun için dile getirdiğinizi göstermeniz durumu yumuşatabilir. Bu, ona o kadar aptal ve bencil olmamasını söylemenizden çok daha etkilidir. Böyle davranırsanız, ona duygularının önem taşımadığını ima edersiniz ve zaman içinde sağlıklı bir kişilik duygusunun gelişmesini önlemiş olursunuz. Ona duygularıyla ilgilendiğinizi gösterirseniz, duygularının ve dolayısıyla kendisinin sizin için önemli olduğunu ve ona yardım etmek için orada olduğunuzu anlayacaktır.
Sevgi ve memnuniyetinizi ona gösterin
Çocuğunuza olumlu duyguları tanıtmanız ve onunla onlar hakkında konuşmanız da çok önemlidir. Örneğin, büyük annesini gördüğünde açıkça gösterdiği memnuniyeti onayladığınızı ya da beklemediğiniz bir anda sizi kucaklamasından ve zaman zaman size verdiği öpücüklerden ne kadar hoşlandığınızı ona açıklayın. Tüm bunlar, onun içgüdüsel olarak sergilediği farklı duyguları daha iyi anlamasına yardımcı olur.
Anne-baba olma beceri ister
Çocuğunuz duygularıyla başa çıkmayı yavaş yavaş sizden öğrenebilir:
• Çocuğunuzun duygularını onaylayarak başlayın.
• Neden böyle hissettiğini anladığınızı söyleyerek ona güven duygusu verin.
• Ona hangi davranışın kabul edilebilir, hangisinin kabul edilemez olduğunu açıklayın.
• Sizinle başka bir oyun oynaması için onu cesaretlendirerek dikkatini dağıtın.
• Ona kâğıt, kalem verin ve duygularını çizmesini önerin ya da ona mutlu, üzgün ya da huysuz yüzlerin farklı resimlerini gösterin. Bu onun daha olumlu bir şekilde yeniden odaklanmasını sağlayabilir.
• Sabırlı olun. Çocuğunuza karşı davranışınızın, onun kendi duygularıyla başa çıkmayı öğrenmesinde çok büyük etkisi olacağını unutmayın.
Yoğun duygulardan kaçının
Çocuğunuzun bazı yoğun duygularla baş edemeyeceğini unutmamalısınız. Bu nedenle, yardım çabalarınıza ya da dikkatini dağıtma girişimlerinize karşılık vermiyor gibi görünüyorsa, ona kızmayın. Çocuğunuzun sizinle birlikteyken duygularını ifade edebilmesinin sebebinin kendisini güvende hissetmesi olduğunu unutmamalısınız. Bu noktada gereksinimi olan şey, kendisi yapamasa bile, sizin onun duygularını anlayabildiğinizi bilmesidir. Verdiğiniz güven duygusu yavaş yavaş onun da kendini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Eğer onun duyguları sizi bunaltmıyorsa, o zaman bu duygularla baş edilebileceğini anlar. Gerçekten sonunda onlarla kendi başına baş edebilecektir.
Çekingenlikle başa çıkmak
Çocuğunuzun utangaçlığının doğuştan bir özellik mi olduğunu yoksa onun bu yaştaki çocuklar için tipik bir eğilim mi gösterdiğini anlamak çok zordur. Utangaçlığını reddetmektense her zaman kabul edin. Ona onun nasıl hissettiğini anladığınızı söyleyin, onu sürekli cesaretlendirin ve aşırı ilgi çekebileceği durumlardan kaçının. Eğer bir başka çocukla oyuna başlamak için sizin sağladığınız fiziksel güvene gereksinim duyuyorsa, yanında yalnızca gerektiği kadar kalın; kendini rahat hissettiği zaman, gidip oturacağınızı söyleyin. Diğer çocukların ve yetişkinlerin de utanabileceklerini anlamasına yardımcı olmak için, oyuncaklarıyla ve ayıcıklarıyla rol dağılımı oyunları oynamayı deneyin.
Duygusal deneyimsizliği hoş görmek sizin elinizde
Tüm küçük çocuklar sözcüklerle ifade edemediklerini davranışlarıyla gösterirler. Bunun sebebi, dil becerilerinin henüz yeterli olmaması ya da o duyguyu daha önce tatmamış olması olabilir. Bu nedenle, aslında neyi ifade ettiğini bile bilemez.
Örneğin, aileye yeni bir bebek katıldığında eğer önceden kıskançlık için bir neden yoksa ya da öyle bir duygu yaşanmamışsa, ne hissettiğini anlamak küçük bir çocuk için zordur. Sonuç olarak, bu onun oldukça saldırgan davranmasına neden olabilir. Bu yüzden küçük çocuklar çevrelerindeki sevgi dolu yetişkinlere bağımlıdırlar. Örneğin büyükanneler ve büyükbabalar. Onlar küçük çocukların güvenlerini tazelemek için gerekli duygusal deneyime ve düşünceye sahiptirler, hissettiklerini ifade etmenin bir yolunu bulmalarına yardımcı olurlar.
Duyguları açıklamak zor olabilir
Bir çocuk için, örneğin oyuncaklarını paylaşma zorunluluğunun onu öfkelendirdiğini açıklaması çok zor olabilir. Çünkü onların bir süre sonra kendisine geri verileceğini anlayamaz. Daha önce öfkelenecek fazla bir şeyi olmadığı için hissettiği duygunun ne olduğunu bilemeyebilir. Bu durumda, çocuğunuza onun nasıl hissettiğini anladığınızı belirtmeniz yardımcı olur. Durumu onun için daha anlaşılır bir dile dökmeye çalışabilirsiniz. Basit cümleler kurun, onu onaylayın: “Kalemlerini kullanan Ali’ye kızmış görünüyorsun. Bazen paylaşmanın zor olduğunu biliyorum, fakat endişelenme. Ali’nin onları güzel kullanmasını ve resmini bitirdiği zaman da sana geri vermesini sağlayacağım.”
Duygular önemlidir
Çocuğunuza onu anladığınızı ve korkularını onun için dile getirdiğinizi göstermeniz durumu yumuşatabilir. Bu, ona o kadar aptal ve bencil olmamasını söylemenizden çok daha etkilidir. Böyle davranırsanız, ona duygularının önem taşımadığını ima edersiniz ve zaman içinde sağlıklı bir kişilik duygusunun gelişmesini önlemiş olursunuz. Ona duygularıyla ilgilendiğinizi gösterirseniz, duygularının ve dolayısıyla kendisinin sizin için önemli olduğunu ve ona yardım etmek için orada olduğunuzu anlayacaktır.
Sevgi ve memnuniyetinizi ona gösterin
Çocuğunuza olumlu duyguları tanıtmanız ve onunla onlar hakkında konuşmanız da çok önemlidir. Örneğin, büyük annesini gördüğünde açıkça gösterdiği memnuniyeti onayladığınızı ya da beklemediğiniz bir anda sizi kucaklamasından ve zaman zaman size verdiği öpücüklerden ne kadar hoşlandığınızı ona açıklayın. Tüm bunlar, onun içgüdüsel olarak sergilediği farklı duyguları daha iyi anlamasına yardımcı olur.
Anne-baba olma beceri ister
Çocuğunuz duygularıyla başa çıkmayı yavaş yavaş sizden öğrenebilir:
• Çocuğunuzun duygularını onaylayarak başlayın.
• Neden böyle hissettiğini anladığınızı söyleyerek ona güven duygusu verin.
• Ona hangi davranışın kabul edilebilir, hangisinin kabul edilemez olduğunu açıklayın.
• Sizinle başka bir oyun oynaması için onu cesaretlendirerek dikkatini dağıtın.
• Ona kâğıt, kalem verin ve duygularını çizmesini önerin ya da ona mutlu, üzgün ya da huysuz yüzlerin farklı resimlerini gösterin. Bu onun daha olumlu bir şekilde yeniden odaklanmasını sağlayabilir.
• Sabırlı olun. Çocuğunuza karşı davranışınızın, onun kendi duygularıyla başa çıkmayı öğrenmesinde çok büyük etkisi olacağını unutmayın.
Yoğun duygulardan kaçının
Çocuğunuzun bazı yoğun duygularla baş edemeyeceğini unutmamalısınız. Bu nedenle, yardım çabalarınıza ya da dikkatini dağıtma girişimlerinize karşılık vermiyor gibi görünüyorsa, ona kızmayın. Çocuğunuzun sizinle birlikteyken duygularını ifade edebilmesinin sebebinin kendisini güvende hissetmesi olduğunu unutmamalısınız. Bu noktada gereksinimi olan şey, kendisi yapamasa bile, sizin onun duygularını anlayabildiğinizi bilmesidir. Verdiğiniz güven duygusu yavaş yavaş onun da kendini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Eğer onun duyguları sizi bunaltmıyorsa, o zaman bu duygularla baş edilebileceğini anlar. Gerçekten sonunda onlarla kendi başına baş edebilecektir.
Çekingenlikle başa çıkmak
Çocuğunuzun utangaçlığının doğuştan bir özellik mi olduğunu yoksa onun bu yaştaki çocuklar için tipik bir eğilim mi gösterdiğini anlamak çok zordur. Utangaçlığını reddetmektense her zaman kabul edin. Ona onun nasıl hissettiğini anladığınızı söyleyin, onu sürekli cesaretlendirin ve aşırı ilgi çekebileceği durumlardan kaçının. Eğer bir başka çocukla oyuna başlamak için sizin sağladığınız fiziksel güvene gereksinim duyuyorsa, yanında yalnızca gerektiği kadar kalın; kendini rahat hissettiği zaman, gidip oturacağınızı söyleyin. Diğer çocukların ve yetişkinlerin de utanabileceklerini anlamasına yardımcı olmak için, oyuncaklarıyla ve ayıcıklarıyla rol dağılımı oyunları oynamayı deneyin.