Sürme devranı geldiği halde çeşitli nedenlerle ağızda mekanını alamayan dişlere gömülü dişler denir. Üçüncü büyük azı dişleri (yirmi yaş dişleri yahut akıl dişleri olarak da bilinir) , en sık rastlanan gömülü dişlerdendir. Üçüncü azı dişlerinin sürebilmesi için ağızda mahal bulunmuyorsa ve kişi 25 yaşına geldiği halde hala sürmemişse, gömülü olarak değerlendirilirler.
Bazen de bu dişler kısmen sürer, lakin hiçbir devir tam yüksekliğe ulaşamazlar.
Üçüncü azılar neden düzgün bir biçimde sürmezler?
Evrimleşen insanoğlunda çene kemikleri gitgide küçülmeye başladığı halde azı dişlerinde sayıca azalma tam olarak gerçekleşmemiştir. Bunun sonucu olarak günümüz kişisinde ağızda son süren üçüncü azı dişleri için umumiyetle bölge kalmamaktadır. Bilindiği üzere üçüncü azı dişleri 15 ile 25 yaşlar arasında sürebilirler.
Gömülü üçüncü azılar ne tip sıkıntılara yol açabilir?
Çürük: Tükürük, bakteri ve yiyecek parçacıkları yeni çıkmakta olan dişin açtığı yuvada birikerek hem yirmilik dişi hem de yanındaki azı dişini tehdit eder. Bu tip çürükleri fark etmek ve tedavi etmek hayli zordur. Ağrı ve enfeksiyona yol açan ve apseyle sonuçlanan ağır tablolar meydana gelebilir.
Dişeti hastalığı(perikoronit) : Kısmen çıkmış bir yirmilik dişin dişetinde bakteri ve yiyecek artıklarının depolandığı bir enfeksiyon odağı oluşur. Bu durum ağız kokusu, ağrı, ödem ve trismusa (ağzın tam açılamaması hali) sebep olur. Enfeksiyon lenfler aracılığı ile yanak ve uzunluğuna yayılabilir. Yirmilik dişin etrafındaki bu enfeksiyona yatkın yer her seferinde kolaylıkla enfekte olmaya adaydır.
Basınç ağrısı: Sürme sırasında komşu dişlere de basınç uygulanıyorsa sıkışmadan ötürü da bir ağrı hissedilebilir. Birtakım durumlarda bu basınç öndeki dişin kökünde aşınmaya yol açabilir.
Ortodontik nedenler: Pek çok genç birey dişlerindeki çapraşıklıkları düzeltmek için ortodontik tedavi görmektedir. Yirmi yaş dişlerinin sürme basınçları sair dişlere de yansıyacağından başka dişlerde de bir hareketlilik olur, çapraşıklıklar artabilir.
Kist oluşumu: Gömülü bir dişin sebep olduğu kistik vakalar gözlenmiştir. Kist kemik yıkımına, çene genişlemesine ve muhitteki dişlerin konum değiştirmesine ya da zarar görmesine sebep olur. Kemik yıkımını önlemek için diş çekilmeli ve kist temizlenmelidir. Nadiren bu kist çok geniş yerlere yayılırsa tümörlere dönüşebilir yahut çene kemiğinde resen kırılmalara yol açabilir.
Hiçbir rahatsızlık vermese de beğenilmeyen konumlu bir yirmilik diş niye çekilmelidir?
Dişin konumunun bozuk olması enfeksiyon için tek başına ehliyetli bir sebeptir. Bu türlü bir durumda bahsedilen meseleler kesinlikle yaşanacaktır. Üstelik bu tip meseleler aniden ve beklenmeyen bir vakitte gelişirler. Yirmilik dişler, fırça ve diş ipiyle ulaşılması güç meydanlarda bulunurlar. Vakitle çürümeye yol açan bakteri, asit ve yiyecek artıkları bu ortamda toplanır. Şayet diş çürür ve dolguyla restore edilmezse diş kısa devranda iltihaplanır.
Bu dişleri pak tutmak güç olduğundan biriken bakteri ve yiyecek artıkları makûs ağız kokusuna sebep olur.
Her üçüncü azı da bu sorunlara neden olmayabilir. Antibiyotikler sırf kısa bir vade için rahatlama sağlayabilirler. Topluluğumuzda bilinçsiz ve çok çeşitli antibiyotik tasarrufu yaygın olduğundan, alınan antibiyotikler şikayetlere yol açan mikroorganizmalara her hengam tesir etmeyebilir. Üstelik tesirli olsalar bile, gerçek meselesi ortadan kaldıramazlar. Başka bir deyişle, antibiyotik alınsa da meseleye yol açan diş hala ağızdadır. Üçüncü azı dişlerinin çekilmesi için kesinlikle mesele yaratmalarını beklemek yanlıştır.
Diş doktorunuzun de önermesi koşuluyla erken devirde yapılacak üçüncü azı çekimlerinin ileride doğabilecek pek çok sorunu önleyeceğini unutmayınız.
Yirmilik dişlerin çekilmesi için en makul vakit nedir?
Berbat konumlu bir diş şikayete yol açsın ya da açmasın 15 ila 25 yaşları arasında çekilmelidir. Genç yaşlardaki operasyonlar teknik olarak daha kolaydır ve güzelleşme daha çabuk olur. 40 yaşın üstünde operasyonlar oldukça zorlaşır. Başkaca yaşın artmasıyla birlikte yan tesirler de artar ve düzgünleşme periyodu uzar.
Öbür diş çekimlerinden farklı mıdır?
Yirmilik dişin konum, hal ve boyutuna bağlı olarak uygulanacak sürecin zorluk noktası değişir. Yalın bir çekimden sonra hafif bir şişlik, ağrı ve kanama olabilir. Daha kişisel süreçler gerektiren kimi kompleks çekimler de uygulanabilmektedir. Diş doktorunuzun alacağı tedbirler ve bulunacağı tavsiyeler yan tesirleri minimalize eder.
Operasyon sonrası bakım :
Yara alanı kurcalanmamalıdır. Yoksa ağrı, enfeksiyon yahut kanama gelişebilir, dikişler atabilir.
Birinci 24 saat sigara içilmemelidir. Zira sigara kanlanmayı bozarak yara uygunlaşmasını olumsuz tesirler. Tükürülmemelidir. Yoksa kanama artar ve pıhtı mekanından oynayabilir. Şayet dikiş atılmamışsa steril gazlı bezle tampon yapılır. Pıhtı oluşumu için tampon yarım saat ağızda tutulmalıdır. Tampon alındıktan sonra kanama devam ediyorsa yeni bir tane konur. Şişkinliğin denetimi için operasyon sonrası o ortama soğuk bir tampon uygulayarak dolaşım yavaşlatılır ve yüzün şişmesinin önüne geçilir.
Birinci 24 saatten sonra ılık tuzlu suyla yahut dezenfektan ağız gargaralarıyla gargara yapmak gerekir.
Tabip tarafından reçete edilen ilaçlar nizamlı bir halde kullanılmalıdır.
Üçüncü azılarınız şimdi sürmemişse, diş doktorunuzu ziyaret ederek durum hakkında haber edinebilir ve gömülü kalan dişlerin neden olabildiği ağrı, şişme, enfeksiyon, çürük ve dişeti illetleri üzere kimi meseleler ortaya çıkmadan etken dişin çekilmesini sağlayabilirsiniz.
Bazen de bu dişler kısmen sürer, lakin hiçbir devir tam yüksekliğe ulaşamazlar.
Üçüncü azılar neden düzgün bir biçimde sürmezler?
Evrimleşen insanoğlunda çene kemikleri gitgide küçülmeye başladığı halde azı dişlerinde sayıca azalma tam olarak gerçekleşmemiştir. Bunun sonucu olarak günümüz kişisinde ağızda son süren üçüncü azı dişleri için umumiyetle bölge kalmamaktadır. Bilindiği üzere üçüncü azı dişleri 15 ile 25 yaşlar arasında sürebilirler.
Gömülü üçüncü azılar ne tip sıkıntılara yol açabilir?
Çürük: Tükürük, bakteri ve yiyecek parçacıkları yeni çıkmakta olan dişin açtığı yuvada birikerek hem yirmilik dişi hem de yanındaki azı dişini tehdit eder. Bu tip çürükleri fark etmek ve tedavi etmek hayli zordur. Ağrı ve enfeksiyona yol açan ve apseyle sonuçlanan ağır tablolar meydana gelebilir.
Dişeti hastalığı(perikoronit) : Kısmen çıkmış bir yirmilik dişin dişetinde bakteri ve yiyecek artıklarının depolandığı bir enfeksiyon odağı oluşur. Bu durum ağız kokusu, ağrı, ödem ve trismusa (ağzın tam açılamaması hali) sebep olur. Enfeksiyon lenfler aracılığı ile yanak ve uzunluğuna yayılabilir. Yirmilik dişin etrafındaki bu enfeksiyona yatkın yer her seferinde kolaylıkla enfekte olmaya adaydır.
Basınç ağrısı: Sürme sırasında komşu dişlere de basınç uygulanıyorsa sıkışmadan ötürü da bir ağrı hissedilebilir. Birtakım durumlarda bu basınç öndeki dişin kökünde aşınmaya yol açabilir.
Ortodontik nedenler: Pek çok genç birey dişlerindeki çapraşıklıkları düzeltmek için ortodontik tedavi görmektedir. Yirmi yaş dişlerinin sürme basınçları sair dişlere de yansıyacağından başka dişlerde de bir hareketlilik olur, çapraşıklıklar artabilir.
Kist oluşumu: Gömülü bir dişin sebep olduğu kistik vakalar gözlenmiştir. Kist kemik yıkımına, çene genişlemesine ve muhitteki dişlerin konum değiştirmesine ya da zarar görmesine sebep olur. Kemik yıkımını önlemek için diş çekilmeli ve kist temizlenmelidir. Nadiren bu kist çok geniş yerlere yayılırsa tümörlere dönüşebilir yahut çene kemiğinde resen kırılmalara yol açabilir.
Hiçbir rahatsızlık vermese de beğenilmeyen konumlu bir yirmilik diş niye çekilmelidir?
Dişin konumunun bozuk olması enfeksiyon için tek başına ehliyetli bir sebeptir. Bu türlü bir durumda bahsedilen meseleler kesinlikle yaşanacaktır. Üstelik bu tip meseleler aniden ve beklenmeyen bir vakitte gelişirler. Yirmilik dişler, fırça ve diş ipiyle ulaşılması güç meydanlarda bulunurlar. Vakitle çürümeye yol açan bakteri, asit ve yiyecek artıkları bu ortamda toplanır. Şayet diş çürür ve dolguyla restore edilmezse diş kısa devranda iltihaplanır.
Bu dişleri pak tutmak güç olduğundan biriken bakteri ve yiyecek artıkları makûs ağız kokusuna sebep olur.
Her üçüncü azı da bu sorunlara neden olmayabilir. Antibiyotikler sırf kısa bir vade için rahatlama sağlayabilirler. Topluluğumuzda bilinçsiz ve çok çeşitli antibiyotik tasarrufu yaygın olduğundan, alınan antibiyotikler şikayetlere yol açan mikroorganizmalara her hengam tesir etmeyebilir. Üstelik tesirli olsalar bile, gerçek meselesi ortadan kaldıramazlar. Başka bir deyişle, antibiyotik alınsa da meseleye yol açan diş hala ağızdadır. Üçüncü azı dişlerinin çekilmesi için kesinlikle mesele yaratmalarını beklemek yanlıştır.
Diş doktorunuzun de önermesi koşuluyla erken devirde yapılacak üçüncü azı çekimlerinin ileride doğabilecek pek çok sorunu önleyeceğini unutmayınız.
Yirmilik dişlerin çekilmesi için en makul vakit nedir?
Berbat konumlu bir diş şikayete yol açsın ya da açmasın 15 ila 25 yaşları arasında çekilmelidir. Genç yaşlardaki operasyonlar teknik olarak daha kolaydır ve güzelleşme daha çabuk olur. 40 yaşın üstünde operasyonlar oldukça zorlaşır. Başkaca yaşın artmasıyla birlikte yan tesirler de artar ve düzgünleşme periyodu uzar.
Öbür diş çekimlerinden farklı mıdır?
Yirmilik dişin konum, hal ve boyutuna bağlı olarak uygulanacak sürecin zorluk noktası değişir. Yalın bir çekimden sonra hafif bir şişlik, ağrı ve kanama olabilir. Daha kişisel süreçler gerektiren kimi kompleks çekimler de uygulanabilmektedir. Diş doktorunuzun alacağı tedbirler ve bulunacağı tavsiyeler yan tesirleri minimalize eder.
Operasyon sonrası bakım :
Yara alanı kurcalanmamalıdır. Yoksa ağrı, enfeksiyon yahut kanama gelişebilir, dikişler atabilir.
Birinci 24 saat sigara içilmemelidir. Zira sigara kanlanmayı bozarak yara uygunlaşmasını olumsuz tesirler. Tükürülmemelidir. Yoksa kanama artar ve pıhtı mekanından oynayabilir. Şayet dikiş atılmamışsa steril gazlı bezle tampon yapılır. Pıhtı oluşumu için tampon yarım saat ağızda tutulmalıdır. Tampon alındıktan sonra kanama devam ediyorsa yeni bir tane konur. Şişkinliğin denetimi için operasyon sonrası o ortama soğuk bir tampon uygulayarak dolaşım yavaşlatılır ve yüzün şişmesinin önüne geçilir.
Birinci 24 saatten sonra ılık tuzlu suyla yahut dezenfektan ağız gargaralarıyla gargara yapmak gerekir.
Tabip tarafından reçete edilen ilaçlar nizamlı bir halde kullanılmalıdır.
Üçüncü azılarınız şimdi sürmemişse, diş doktorunuzu ziyaret ederek durum hakkında haber edinebilir ve gömülü kalan dişlerin neden olabildiği ağrı, şişme, enfeksiyon, çürük ve dişeti illetleri üzere kimi meseleler ortaya çıkmadan etken dişin çekilmesini sağlayabilirsiniz.