Yazın gelmesi ile birlikte kışlık kıyafetlerin mekanını yazlıklar almaya başladı. Tam da bugünlerde çokça kilosu olan bireyleri zayıflama telaşı sardı. Kilo vermek için önerilen sayısız usul ve diyet bulunmaktadır: Atkins, Dukan, Hollywood, İsveç, Kalp Vakfı, Kan Kümesi, Lahana Çorbası Diyeti vb. Bu tip diyetlerin birden fazla başlangıçta süratli kilo kaybı sağlasa da, kısa bir mühlet sonra bu kilolar ziyadesiyle geri alınmaktadır. Yük kaybının süratli olması öncelikle su, sonrasında kas kitlesindeki azalma ile bağlantılıdır. Bu durum sıhhate zarar vermekte, metabolizmanın bozulmasını sağlayarak ömrü kısaltmakta ve velev uzun vadede ölümlere bile sebep olmaktadır. Halbuki gerçek tartı kaybı vücuttaki yağ kitlesinin azalması ile mümkündür.
Gün geçmiyor ki kitle muhabere araçlarında çarpıcı açıklamalar yapılmasın. Pek çok yerde “kanıta dayalı tıp” pratiği noktasına “kanaate dayalı tıp” gündemi meşgul etmektedir. Lakin böylesi durumlarda baş karışıklığından öteye varılamıyor. Bilim, sahihlerin artmasından fazla yanlışların azalması ile de ilerler. Lakin sıhhat, beslenme ve mahsusen şişmanlık sahasında gündemi meşgul eden o kadar çok metottan laf edilmektedir ki; kişiler neye, kime inanacağına karar verememektedir. İnternet ortamında arama motorlarında “diyet” sözünü tarandığında 0,05 saniye üzere kısa bir müddette yaklaşık 16 milyon sahifenin açıldığı hesaba alınırsa durumun ne kadar içler acısı olduğu ortaya çıkmaktadır. Evet, bu donelerin ne kadarı gerçek manada mevzunun mütehassısları tarafından hazırlanmaktadır; acep o açıklamayı yapan bilirkişi ne kadar etik ve ilmî bir yaklaşım sergiliyor?
Kaldı ki biz Türkler ilgili mütehassısın ağzından çıkan lafları de hiçbir devir için dikkate almayarak, nasihatlere kulak asmayarak yaşayan bir topluluğuz. Başımıza gelmedikten sonra “bana bir şey olmaz” mütalaası ile hareket ederiz. Kalp – damar hastalıklarında bitter çikolata yahut al şarap yararlıymış üzere haberleri derhal benimser, yürüyüş yapmak yahut kızartmadan kaçınmak üzere ömür stili değişikliklerini hiçbir devir kabullenmeyiz. Yani yalnızca işimize geleni uygularız.
Kaç kişiden kilo verdiriyor, yağ yakıyor, metabolizmayı hızlandırıyor üzere duyumlar sonrası maden suyu, çim suyu, kekik suyu, ballı - limonlu su, ılık su, sirkeli su, alkali su, zayıflama çayı içtiğine ve kabak çekirdeği yediğine tanık olmuşsunuzdur. Denizde dokunmaktan bile çekindikleri yosunların tabletlerini, içeriğinde ne tıp kimyasalların bulunduğunu bilmedikleri lafta “bitkisel” bazen de münhasıran “kaçak” zayıflama haplarını kullandığını, velev tok meblağ kanısı ile pamuk yuttuğunu da duymuş olabilirsiniz. Bugün biri “maydanoz basendeki yağları eritir” dese maydanozun fiyatı sanırım 3 - 5 kat artar. Yani bilimle yakından uzaktan ilgisi olmayan davranışlar sergilemekte üzerimize yok.
Zayıflama meydanı çok geniş bir yelpazede iş imkanı sağlamaktadır. Diyet eserlerden zayıflama ilaçlarına, aktarlarda satılan bitkisel karışımlardan cerrahi operasyonlara, zayıflama çaylarından spor aletlerine kadar nispeten geniş bir pazar kelam mevzusudur. Herkes bu zayıflama pastasından kendi hissesine düşeni, velev çok daha fazlasını almaya kalkıyor. Kimisi çıkıp tek tip diyetler, protein yüklü formülalar, bitkisel tabletler, %100 doğal olduğunu sav ettiği eserler önerirken kimisi de birtakım iğnelerle yahut cihazlarla zayıflattığını sav etmektedir. Hele ki uydudan yayın yapan kanallara çıkarak, velev televizyon programlarına sponsor olarak medyada dilediği üzere demeçler veren eksperler, “tanıtıcı reklam” ismi altında RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) kösteğini de aşarak yalan yanlış beyanlarla malumat kirliliğine yol açmaktadır. Lütfen her duyduğunuz habere inanmayın, gittiğiniz eksperin diplomasını görün!
Bilim, sahihlerin artmasından fazla yanlışların azalmasıyla da ilerler. Tıp eğitimi almamış şahısların kişilere sıhhat öğütleri vermesi, hele ki ilaç yahut diyet teklifinde bulunması son aşama yanlıştır. Her mesleğin amatörlüğü olur, lakin sıhhat profesyonellerinin olmaz!
Zayıflamanın temelinde eğitim taraf almaktadır. Dahiliye mütehassısı yahut endokrinolog denetiminde yapılacak klinik muayenenin akabinde elde edilen kan tahlil sonuçları yorumlanarak, kişi diyetisyen eşliğinde tıbbi beslenme tedavisine alınmalıdır. Egzersiz ve davranış değişikliği tedavisinin yerleştirilmesi ile gayeye ulaşılmalı ve kişi muhafaza programına alınmalıdır. Üç ay mühletince diyet, egzersiz ve davranış değişikliği tedavisi uygulanmadan kimseye ilaç tedavisi ve/veya cerrahi tedavi uygulanmamalıdır.
Umumi prensipleri emsal olmakla birlikte diyet kesinlikle kimseye hususî olarak hazırlanmalıdır. Zira herkesin metabolizması birbirinden farklılık gösterir, tıpkı parmak izi üzere. Zayıflama diyetlerinin, kişinin (yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut tartısı, fizikî aktivite seviyesi, beslenme alışkanlıkları vb.) özelliklerine nazaran kuvvet ve besin öğesi içermesi; ehil ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilmesi ve yavaş (0,5 - 1 kg / hafta) tartı kaybı ile bireyin yeni beslenme programını ömür stili haline getirmesini sağlayabilmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki; ayda 6 kg üzerinde tartı kaybı metabolik olarak farklı sıhhat meselelerine taban hazırlamaktadır. Ömür şekli haline getirilemeyen hiçbir tekniğe başlamamak gerekir. Evet, bu mevzuda kişinin nelere dikkat etmesi gerekir? İşte size 10 ipucu:
1. Kesin karar verin.
2. Günlük uyku müddetini 7 - 8 saat arasında tutmaya çalışın.
3. Asla öğün atlamayın.
4. Sık aralıklarla, azar azar beslenin (3 ana, 2 - 4 ara öğün şeklinde).
5. Yavaş yiyin, besinleri çok düzgün çiğneyin. On lokma mahalline bir lokma yiyin, lakin on sefer çiğneyin!
6. Kızartma ve kavurma süreçlerinden uzak durun.
7. Rafine şeker ve tuz tasarrufunuzu kısıtlayın.
8. Posalı (lifli) besinleri artırın (kurubaklagiller, kepekli tahıllar, zerzevat ve meyveler).
9. Gün içerisinde bol su ve likit besin tüketin.
10. Fizikî aktivitenizi kesinlikle artırın.
Aç olmak, en güçlü iradeyi bile sabote edebilir. Öğün atlayarak yahut düşük güçlü bir diyet uygulayarak vücut yükünüzü denetim edebileceğinizi mi düşünüyorsunuz? Tekrar düşünün. Yapılan ilmî çalışmalar, öğün atlamanın düşünmeden atıştırmaya ve çokça besin alımına neden olduğuna, tıpkı hengamda vücudun güç harcama suratını da düşürücü bir tesir sağladığına dikkat çekmektedir. Günlük alınan güç değer taşır, ancak bu enerjiyi hangi besinlerden aldığınız daha da değerlidir. Neyi, ne vakit, nerede, neden ve nasıl yediğinizi gözden geçirin. Akabinde daha sağlıklı yeme stili geliştirmek için kimi değişiklikler yapın. Diyetinizdeki küçük değişiklikler, sağlığınızda kıymetli farklılıklar yaratabilir. Klasik Türk mutfağında konum alan besinleri ölçülü olarak tüketmek obezite konusunda tedavinin anahtarıdır. Tek tip besine dayalı diyetlerden kaçınarak besin çeşitliliğine değer vermek gerekir. Ana öğünlerde et, kurubaklagil, yumurta üzere besinleri bir arada içeren et kümesi, süt öbeği, tahıl kümesi ve zerzevat - meyve kümesi bir arada tüketilirse istikrarlı beslenmiş olunur.
Örnek olarak:
• Izgara köfte, kepekli makarna, light ayran, mevsim salata
• Nohut, bulgur pilavı, light cacık
• Erişteli yeşil mercimek yemeği, light beyaz peynirli yeşil salata
• Kuru fasulye, kepekli pirinç pilavı, light yoğurt, kivi
• Bulgurlu yayla çorba, etli türlü
• Yumurtalı ıspanak, light yoğurt, esmer ekmek
• Izgara tavuklu salata, light ayran, kızartılmış esmer ekmek
• Kepekli mantı, light yoğurt, karışık salata
• Izgara balık, esmer ekmek, light yoğurtlu semizotu salatası (balık ve yoğurt yenebilir)
• Etli biber dolma, light yoğurt
Birey, her lokmadan sonra elindeki çatal, kaşığı tabağa bırakmalı ve yavaş yemelidir. Böylece daha az yiyerek doyduğunu hissedebilir. Şişmanlık sorunu olan kimselerin pek birçok, bir diyet programı öncesi ve sonrasında, sıradanda yediği ölçüden daha ziyade yemektedir. Diyet programının akabinde, metabolizma eski suratına uzun bir vadede döner. Bu nedenle her başarısız diyet, kilo vermeye karşı direncin biraz daha güçlenmesi manasına gelir. Sık sık diyet yapmanın en olumsuz tarafı, her diyet denemesinde kilo kaybetmenin bir evvelkinden daha sıkıntı olmasıdır. Daima diyet yapanlar bir yandan daha kolay kilo alırken, öbür yandan daha sıkıntı kilo verirler. O nedenle kişi zayıfladıktan sonra mutlak surette kilo muhafaza programına alınmalıdır. Rastgele bir zayıflama programı, gelgelelim kaybedilen tartı iki yıl mühletle korunabildiği takdirde başarılı olarak tanımlanabilir.
Gün geçmiyor ki kitle muhabere araçlarında çarpıcı açıklamalar yapılmasın. Pek çok yerde “kanıta dayalı tıp” pratiği noktasına “kanaate dayalı tıp” gündemi meşgul etmektedir. Lakin böylesi durumlarda baş karışıklığından öteye varılamıyor. Bilim, sahihlerin artmasından fazla yanlışların azalması ile de ilerler. Lakin sıhhat, beslenme ve mahsusen şişmanlık sahasında gündemi meşgul eden o kadar çok metottan laf edilmektedir ki; kişiler neye, kime inanacağına karar verememektedir. İnternet ortamında arama motorlarında “diyet” sözünü tarandığında 0,05 saniye üzere kısa bir müddette yaklaşık 16 milyon sahifenin açıldığı hesaba alınırsa durumun ne kadar içler acısı olduğu ortaya çıkmaktadır. Evet, bu donelerin ne kadarı gerçek manada mevzunun mütehassısları tarafından hazırlanmaktadır; acep o açıklamayı yapan bilirkişi ne kadar etik ve ilmî bir yaklaşım sergiliyor?
Kaldı ki biz Türkler ilgili mütehassısın ağzından çıkan lafları de hiçbir devir için dikkate almayarak, nasihatlere kulak asmayarak yaşayan bir topluluğuz. Başımıza gelmedikten sonra “bana bir şey olmaz” mütalaası ile hareket ederiz. Kalp – damar hastalıklarında bitter çikolata yahut al şarap yararlıymış üzere haberleri derhal benimser, yürüyüş yapmak yahut kızartmadan kaçınmak üzere ömür stili değişikliklerini hiçbir devir kabullenmeyiz. Yani yalnızca işimize geleni uygularız.
Kaç kişiden kilo verdiriyor, yağ yakıyor, metabolizmayı hızlandırıyor üzere duyumlar sonrası maden suyu, çim suyu, kekik suyu, ballı - limonlu su, ılık su, sirkeli su, alkali su, zayıflama çayı içtiğine ve kabak çekirdeği yediğine tanık olmuşsunuzdur. Denizde dokunmaktan bile çekindikleri yosunların tabletlerini, içeriğinde ne tıp kimyasalların bulunduğunu bilmedikleri lafta “bitkisel” bazen de münhasıran “kaçak” zayıflama haplarını kullandığını, velev tok meblağ kanısı ile pamuk yuttuğunu da duymuş olabilirsiniz. Bugün biri “maydanoz basendeki yağları eritir” dese maydanozun fiyatı sanırım 3 - 5 kat artar. Yani bilimle yakından uzaktan ilgisi olmayan davranışlar sergilemekte üzerimize yok.
Zayıflama meydanı çok geniş bir yelpazede iş imkanı sağlamaktadır. Diyet eserlerden zayıflama ilaçlarına, aktarlarda satılan bitkisel karışımlardan cerrahi operasyonlara, zayıflama çaylarından spor aletlerine kadar nispeten geniş bir pazar kelam mevzusudur. Herkes bu zayıflama pastasından kendi hissesine düşeni, velev çok daha fazlasını almaya kalkıyor. Kimisi çıkıp tek tip diyetler, protein yüklü formülalar, bitkisel tabletler, %100 doğal olduğunu sav ettiği eserler önerirken kimisi de birtakım iğnelerle yahut cihazlarla zayıflattığını sav etmektedir. Hele ki uydudan yayın yapan kanallara çıkarak, velev televizyon programlarına sponsor olarak medyada dilediği üzere demeçler veren eksperler, “tanıtıcı reklam” ismi altında RTÜK (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu) kösteğini de aşarak yalan yanlış beyanlarla malumat kirliliğine yol açmaktadır. Lütfen her duyduğunuz habere inanmayın, gittiğiniz eksperin diplomasını görün!
Bilim, sahihlerin artmasından fazla yanlışların azalmasıyla da ilerler. Tıp eğitimi almamış şahısların kişilere sıhhat öğütleri vermesi, hele ki ilaç yahut diyet teklifinde bulunması son aşama yanlıştır. Her mesleğin amatörlüğü olur, lakin sıhhat profesyonellerinin olmaz!
Zayıflamanın temelinde eğitim taraf almaktadır. Dahiliye mütehassısı yahut endokrinolog denetiminde yapılacak klinik muayenenin akabinde elde edilen kan tahlil sonuçları yorumlanarak, kişi diyetisyen eşliğinde tıbbi beslenme tedavisine alınmalıdır. Egzersiz ve davranış değişikliği tedavisinin yerleştirilmesi ile gayeye ulaşılmalı ve kişi muhafaza programına alınmalıdır. Üç ay mühletince diyet, egzersiz ve davranış değişikliği tedavisi uygulanmadan kimseye ilaç tedavisi ve/veya cerrahi tedavi uygulanmamalıdır.
Umumi prensipleri emsal olmakla birlikte diyet kesinlikle kimseye hususî olarak hazırlanmalıdır. Zira herkesin metabolizması birbirinden farklılık gösterir, tıpkı parmak izi üzere. Zayıflama diyetlerinin, kişinin (yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut tartısı, fizikî aktivite seviyesi, beslenme alışkanlıkları vb.) özelliklerine nazaran kuvvet ve besin öğesi içermesi; ehil ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilmesi ve yavaş (0,5 - 1 kg / hafta) tartı kaybı ile bireyin yeni beslenme programını ömür stili haline getirmesini sağlayabilmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki; ayda 6 kg üzerinde tartı kaybı metabolik olarak farklı sıhhat meselelerine taban hazırlamaktadır. Ömür şekli haline getirilemeyen hiçbir tekniğe başlamamak gerekir. Evet, bu mevzuda kişinin nelere dikkat etmesi gerekir? İşte size 10 ipucu:
1. Kesin karar verin.
2. Günlük uyku müddetini 7 - 8 saat arasında tutmaya çalışın.
3. Asla öğün atlamayın.
4. Sık aralıklarla, azar azar beslenin (3 ana, 2 - 4 ara öğün şeklinde).
5. Yavaş yiyin, besinleri çok düzgün çiğneyin. On lokma mahalline bir lokma yiyin, lakin on sefer çiğneyin!
6. Kızartma ve kavurma süreçlerinden uzak durun.
7. Rafine şeker ve tuz tasarrufunuzu kısıtlayın.
8. Posalı (lifli) besinleri artırın (kurubaklagiller, kepekli tahıllar, zerzevat ve meyveler).
9. Gün içerisinde bol su ve likit besin tüketin.
10. Fizikî aktivitenizi kesinlikle artırın.
Aç olmak, en güçlü iradeyi bile sabote edebilir. Öğün atlayarak yahut düşük güçlü bir diyet uygulayarak vücut yükünüzü denetim edebileceğinizi mi düşünüyorsunuz? Tekrar düşünün. Yapılan ilmî çalışmalar, öğün atlamanın düşünmeden atıştırmaya ve çokça besin alımına neden olduğuna, tıpkı hengamda vücudun güç harcama suratını da düşürücü bir tesir sağladığına dikkat çekmektedir. Günlük alınan güç değer taşır, ancak bu enerjiyi hangi besinlerden aldığınız daha da değerlidir. Neyi, ne vakit, nerede, neden ve nasıl yediğinizi gözden geçirin. Akabinde daha sağlıklı yeme stili geliştirmek için kimi değişiklikler yapın. Diyetinizdeki küçük değişiklikler, sağlığınızda kıymetli farklılıklar yaratabilir. Klasik Türk mutfağında konum alan besinleri ölçülü olarak tüketmek obezite konusunda tedavinin anahtarıdır. Tek tip besine dayalı diyetlerden kaçınarak besin çeşitliliğine değer vermek gerekir. Ana öğünlerde et, kurubaklagil, yumurta üzere besinleri bir arada içeren et kümesi, süt öbeği, tahıl kümesi ve zerzevat - meyve kümesi bir arada tüketilirse istikrarlı beslenmiş olunur.
Örnek olarak:
• Izgara köfte, kepekli makarna, light ayran, mevsim salata
• Nohut, bulgur pilavı, light cacık
• Erişteli yeşil mercimek yemeği, light beyaz peynirli yeşil salata
• Kuru fasulye, kepekli pirinç pilavı, light yoğurt, kivi
• Bulgurlu yayla çorba, etli türlü
• Yumurtalı ıspanak, light yoğurt, esmer ekmek
• Izgara tavuklu salata, light ayran, kızartılmış esmer ekmek
• Kepekli mantı, light yoğurt, karışık salata
• Izgara balık, esmer ekmek, light yoğurtlu semizotu salatası (balık ve yoğurt yenebilir)
• Etli biber dolma, light yoğurt
Birey, her lokmadan sonra elindeki çatal, kaşığı tabağa bırakmalı ve yavaş yemelidir. Böylece daha az yiyerek doyduğunu hissedebilir. Şişmanlık sorunu olan kimselerin pek birçok, bir diyet programı öncesi ve sonrasında, sıradanda yediği ölçüden daha ziyade yemektedir. Diyet programının akabinde, metabolizma eski suratına uzun bir vadede döner. Bu nedenle her başarısız diyet, kilo vermeye karşı direncin biraz daha güçlenmesi manasına gelir. Sık sık diyet yapmanın en olumsuz tarafı, her diyet denemesinde kilo kaybetmenin bir evvelkinden daha sıkıntı olmasıdır. Daima diyet yapanlar bir yandan daha kolay kilo alırken, öbür yandan daha sıkıntı kilo verirler. O nedenle kişi zayıfladıktan sonra mutlak surette kilo muhafaza programına alınmalıdır. Rastgele bir zayıflama programı, gelgelelim kaybedilen tartı iki yıl mühletle korunabildiği takdirde başarılı olarak tanımlanabilir.
