93 Harbi (187778 OsmanlıRus Savaşı)
Son asır Turkiye tarihinin donum noktalarından birini teşkil eden ve Rumi 1293 tarihine rastladığından, tarihimize “Doksanuc Harbidiye gecen 187778 OsmanlıRus Savaşı
Carlık Rusyası; asırlık emellerini gercekleştirmek icin, Osmanlıları Avrupa’dan atmak, İstanbul’u ele gecirerek sıcak denizlere inmek, Hıristiyanları ve ozellikle Slavları korumak bahanesiyle Osmanlı Devleti'nin ic işlerine karışmaktaydı Bu husus, harbin en onemli sebebini teşkil edecektir Osmanlı ulkelerine saldırmayı milli bir hedef kabul eden Rusya, Kırım Hanlığını istila etmiş, Karadeniz’in kuzey ve doğu kıyılarını almış, Volga boylarındaki Turk ulkelerini istila ederek Turkistan’a ilerleyip kuzey kısımlarını elde etmişti 1853 Kırım mağlUbiyeti, Rusların bu emellerini bir muddet icin durdurmuştu Ancak Rusya, buyuk bir gayretle eski birliğini sağlamış ve Kırım mağlUbiyetinin acısını cıkarmak icin fırsat gozetmeye başlamıştı Osmanlı Devletinin toprak butunluğune en cok taraftar olan Fransa’nın, 1870 yılında Prusya karşısında ağır bir mağlUbiyete uğraması, kuvvetler dengesinin Osmanlılar aleyhine bozulmasına yol acmış ve Rusya beklediği fırsatı elde etmişti Bunu değerlendiren Rusya, Paris Antlaşması'nın, Karadeniz’de donanma ve tersane bulundurulmaması hakkındaki maddelerini tanımadığını resmen ilan edip, bu teşebbusunu Londra Konferansı'nda tescil ettirdi Boylece Rusya, Karadeniz’de kuvvetli bir donanma meydana getirme imkanına sahip oldu
Bu gelişmeden sonra Rusya, Panislavizm fikirlerini Balkanlarda yaymak icin Moskova’da bir kongre topladı Rus Panislavistleri, BosnaHersek ve Bulgaristan Slavlarını ayaklandırmak icin Balkanlarda yoğun propagandaya giriştiler Ayrıca Romanya ve Karadağ’da birer teşkilat kurdular Rusya bu tur faaliyetlerinden başka, Osmanlı Devletine de baskı yapmaktaydı Sadrazam Mahmud Nedim Paşa, Bulgarların, Fener Rum Kilisesi'nden ayrılarak milli bir kilise kurmalarını kabul etti Boylece, Bulgarların siyasi bağımsızlıklarına yol acıldı
Cok gecmeden, Panislavizm propagandası etkisini gosterdi İlk olarak BosnaHersek eyaletindeki Hıristiyanlar ayaklandı Daha bu isyan bastırılmadan yine Rus tahrikiyle Karadağlılar ve Sırplar da ayaklandılar Osmanlı Devleti, bu iki isyanı bastırınca, bunlar, Avrupa devletlerinden yardım istediler İşe karışan Rusya, Osmanlı Devletine Karadağ ve Sırbistan’la anlaşma yapması icin ultimatom verdi Bunun uzerine muhtemel bir savaştan cekinen Avrupa devletleri, Balkan meselesini goruşmek uzere İstanbul’da bir konferans tertip ettiler (23 Aralık 1876) Aynı gun Osmanlı Devleti, Konferansın calışmalarına mani olmak icin Kanuni Esasi’yi ilan etti Calışmalarına devam eden Tersane Konferansına, Osmanlı Devletinden başka İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Almanya ve İtalya katıldı Yabancı delegeler, onceden hazırladıkları metni Osmanlı delegelerine sundular Buna gore, Osmanlı askeri, Karadağ ve Sırbistan’dan cekilecek, Bulgaristan’da doğu ve batı Bulgaristan adı ile iki ayrı eyalet kurulacak ve BosnaHersek’le birlikte bu iki eyalete muhtariyet verilecekti Osmanlı Devletinin bu şartları kabul etmemesi uzerine konferans dağıldı Konferansa katılan İngiltere Başmurahhası Hindistan Nazırı Lord Salisbury, savaşı onlemek hususunda cok gayret gosterdi O, Midhat Paşa'nın aksine, bir savaş cıktığında İngiltere’nin, Osmanlı Devletine yardım etmeyeceği kanaatindeydi Lord Salisbury, Sultan İkinci Abdulhamid’le de goruşerek durumun vahametini izah etti Padişah, savaş istemiyordu, fakat, savaş isteyen devlet adamlarının baskısı altında idi Bunların başında Sadrazam Midhat Paşa ve Harbiye Nazırı vekili Muşir Redif Paşa geliyordu Midhat Paşanın teşvikiyle, yuksek medrese talebesi sokaklara dokulup, Padişahın penceresi altına kadar giderek “Harb istiyoruz! diye bağırdı
Tersane Konferansında muspet bir netice alınamayınca, Londra’da bir konferans daha toplandı Bu konferansta Babıali’ye, Tersane Konferansının kararlarından daha hafif ıslahat şartları teklif edildi, ancak Osmanlı devlet adamları, bu teklifi de reddettiler Londra protokolunun Osmanlılar tarafından reddedilmesinden sonra Car, Karadağ’a sadece Nikşik kazası bırakılırsa savaşı onleyebileceğini Babıali’ye bildirdi Ancak, bu teklif de sadrazam İbrahim Edhem Paşa tarafından reddedildi
Avrupa devletlerinin savaşa mani olma teşebbusleri başarısız kalınca, Rusya, 24 Nisan 1877’de Osmanlı Devletine savaş ilan eti Sırbistan, Romanya ve Karadağ prenslikleri de Osmanlı Devletine isyan ederek Rusya’nın yanında yer aldılar Yunanistan da duşmanca bir tavır takınınca, Osmanlı Devleti savaşta yalnız kaldı
93 Harbi, Tuna ve Kafkasya cephelerinde cereyan etti Tuna cephesi başkumandanı, Serdarı ekrem Muşir Abdulkerim Nadir (Abdi) Paşa idi Emrindeki kuvvetler, uc orduya ayrılmıştı Bunlardan Garp ordusunun başında Muşir Osman Paşa, Şark ordusunun başında Muşir Ahmed Eyup Paşa, Cenup ordusunun başında ise Muşir Suleyman Paşa bulunuyordu Bu cephedeki denge, Osmanlıların hayli aleyhineydi
Abdulkerim Nadir Paşanın, duşmanın Tuna’yı gecmesine seyirci kalmasıyla, harp yarı yarıya kaybedildi Halbuki Osmanlılar icin en buyuk umit, Rusları Tuna seddi uzerinde durdurabilmek ve bu seddi aşmalarına engel olabilmekti Bu zafiyetinden dolayı Serdarı ekrem, bir muddet sonra Divanı harbe verilip mahkum olacaktır
7 Temmuz’da Tırnova, 16 Temmuz’da Niğbolu’yu alan Ruslar, Şıpka Gecidine hakim olup, Balkan Dağlarını aşmaya başladılar Abdulkerim Nadir Paşanın azledilip yerine cok genc, muşir Mehmed Ali Paşanın başkumandan olması ve ordu icindeki diğer ayrılıklar, muşirler arasında rekabeti artırdı Bu husus, savaşın kaybedilmesinde onemli sebep teşkil etti Muşir Suleyman Paşa, Şıpka Gecidini ele gecirmek icin, bir hafta gecegunduz demeden taarruzda bulundu, ancak muvaffak olamadı Bu defa Şıpka’yı gecmek icin, Muşir Mehmed Ali Paşa taarruza gecti Ayazlar, Karahasan, Ablova ve Kacılova Meydan Muharebelerini kazandı ise de, devamlı takviye alan Rus kuvvetlerini sokup atamadı Muşir Osman Paşa ise savunma savaşına yeni prensipler getirerek, Plevne’de duşmanı uc defa mağlup etti Ucuncu Plevne Zaferinden sonra, Sultan İkinci Abdulhamid Han tarafından “Gazi unvanı verildi Yeni takviyelerle guclenen duşman karşısında Osman Paşa, yardım alamadığından Plevne de duştu Plevne’nin duşmesi ile, sayıca pek fazla olan Rus birlikleri serbest kaldılar Bu sırada Sırplar Niş’e girmişler, Karadağlılar da İşkodra cevresine kadar ilerlemişlerdi İleri harekatlarına devam eden Ruslar, Sofya, Niş ve Vidin’i aldıktan sonra Edirne’ye ve burayı da alıp Yeşilkoy’e ulaştılar Granduk Nikola, sulh şartlarını dikte etmek uzere, umumi karargahını burada kurdu Boylece Tuna cephesindeki savaş, Osmanlıların aleyhine neticelendi
93 Harbi’nin ikinci cephesi Kafkasya idi Kesin neticenin alınacağı ve alındığı Tuna cephesi kadar muhim olmamakla beraber, burada da pek buyuk savaşlar oldu Cephe kumandanı Ahmed Muhtar Paşa idi 125000 kişilik Rus ordusunun başında ise, Ermeni asıllı Melikof bulunuyordu
Devamlı takviye alan Ruslar, 30 Nisan’da Doğu Bayezid’i ele gecirdiler Muhtar Paşa, Ruslara karşı 21 Haziranda Halyaz, 25 Haziranda Zivin, 25 Ağustosta Gedikler Meydan Muharebelerini kazandı Ahmed Muhtar Paşaya bu zaferlerden sonra, “Gazi unvanı verildi 4 Ekimde Yahniler Meydan Muharebesi de kazanıldı, ancak takviye alan Rusları durdurmak mumkun olmadı 15 Ekim 1877 Alacadağ Meydan Muharebesi, Kafkas cephesinin donum noktası oldu Ahmed Muhtar Paşa, fazla zayiat vermemek icin Erzurum’a cekilmek zorunda kaldı Kars acıkta kaldığından, 18 Kasım’da Rusların eline gecti Fakat Ruslar, Erzurum halkının da katıldığı destanlaşan savunma karşısında, Erzurum’u alamadılar Bu sırada Ahmed Muhtar Paşa, Padişah tarafından İstanbul’un muhafazası ile gorevlendirilip İstanbul’a cağrılınca yerine Muşir Kurd İsmail Paşa getirildi
93 Harbi, Osmanlı Devletinin ağır mağlUbiyetiyle neticelendi Rumeli Turkluğu, Rus birlikleri ve Bulgarların buyuk katliamı sebebiyle, buyuk sarsıntıya uğradığından, Turk nufusu azınlığa duştu Son asır Turk tarihinin en buyuk goc faciası vuku buldu Balkanlardan Anadolu’ya uzanan yollar, gocmen kafileleriyle doldu Bunların buyuk bir kısmı, yine Ruslar ve Bulgarlar tarafından imha edildi
Rusların Yeşilkoy’de karargah kurmalarından sonra, Babıali, 19 Ocak 1878’de Rusya’dan mutareke istedi 9 ay 7 gun suren savaşa, 31 Ocak 1878’de imzalanan Edirne Mutarekesi son verdi Sonradan, 3 Mart 1878’de, Ayastefanos (Yeşilkoy) Antlaşması imza edildi, ancak yururluğe girmedi Abdulhamid Han, siyasi dehasıyla, bu antlaşmayı yururluğe koydurmadı Ayrıca bu antlaşma, Rus nufuzunu son derece arttırdığından, Avrupa devletlerini telaşa duşurmuştu Avrupa devletlerinin iştirakleriyle tertiplenen Berlin Antlaşması'na gore (13 Temmuz 1878), onceki antlaşmanın bazı maddeleri hafifletildi Ancak, Osmanlı Devleti bu antlaşmaya gore, bugunku Turkiye’nin ucte birine yakın toprak ve buyuk nufus kaybına uğradı Ayrıca, 800 milyon altın franklık savaş tazminatı odeme mecburiyetinde bırakıldı Balkanlarda ise Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız birer devlet oldular
Son asır Turkiye tarihinin donum noktalarından birini teşkil eden ve Rumi 1293 tarihine rastladığından, tarihimize “Doksanuc Harbidiye gecen 187778 OsmanlıRus Savaşı
Carlık Rusyası; asırlık emellerini gercekleştirmek icin, Osmanlıları Avrupa’dan atmak, İstanbul’u ele gecirerek sıcak denizlere inmek, Hıristiyanları ve ozellikle Slavları korumak bahanesiyle Osmanlı Devleti'nin ic işlerine karışmaktaydı Bu husus, harbin en onemli sebebini teşkil edecektir Osmanlı ulkelerine saldırmayı milli bir hedef kabul eden Rusya, Kırım Hanlığını istila etmiş, Karadeniz’in kuzey ve doğu kıyılarını almış, Volga boylarındaki Turk ulkelerini istila ederek Turkistan’a ilerleyip kuzey kısımlarını elde etmişti 1853 Kırım mağlUbiyeti, Rusların bu emellerini bir muddet icin durdurmuştu Ancak Rusya, buyuk bir gayretle eski birliğini sağlamış ve Kırım mağlUbiyetinin acısını cıkarmak icin fırsat gozetmeye başlamıştı Osmanlı Devletinin toprak butunluğune en cok taraftar olan Fransa’nın, 1870 yılında Prusya karşısında ağır bir mağlUbiyete uğraması, kuvvetler dengesinin Osmanlılar aleyhine bozulmasına yol acmış ve Rusya beklediği fırsatı elde etmişti Bunu değerlendiren Rusya, Paris Antlaşması'nın, Karadeniz’de donanma ve tersane bulundurulmaması hakkındaki maddelerini tanımadığını resmen ilan edip, bu teşebbusunu Londra Konferansı'nda tescil ettirdi Boylece Rusya, Karadeniz’de kuvvetli bir donanma meydana getirme imkanına sahip oldu
Bu gelişmeden sonra Rusya, Panislavizm fikirlerini Balkanlarda yaymak icin Moskova’da bir kongre topladı Rus Panislavistleri, BosnaHersek ve Bulgaristan Slavlarını ayaklandırmak icin Balkanlarda yoğun propagandaya giriştiler Ayrıca Romanya ve Karadağ’da birer teşkilat kurdular Rusya bu tur faaliyetlerinden başka, Osmanlı Devletine de baskı yapmaktaydı Sadrazam Mahmud Nedim Paşa, Bulgarların, Fener Rum Kilisesi'nden ayrılarak milli bir kilise kurmalarını kabul etti Boylece, Bulgarların siyasi bağımsızlıklarına yol acıldı
Cok gecmeden, Panislavizm propagandası etkisini gosterdi İlk olarak BosnaHersek eyaletindeki Hıristiyanlar ayaklandı Daha bu isyan bastırılmadan yine Rus tahrikiyle Karadağlılar ve Sırplar da ayaklandılar Osmanlı Devleti, bu iki isyanı bastırınca, bunlar, Avrupa devletlerinden yardım istediler İşe karışan Rusya, Osmanlı Devletine Karadağ ve Sırbistan’la anlaşma yapması icin ultimatom verdi Bunun uzerine muhtemel bir savaştan cekinen Avrupa devletleri, Balkan meselesini goruşmek uzere İstanbul’da bir konferans tertip ettiler (23 Aralık 1876) Aynı gun Osmanlı Devleti, Konferansın calışmalarına mani olmak icin Kanuni Esasi’yi ilan etti Calışmalarına devam eden Tersane Konferansına, Osmanlı Devletinden başka İngiltere, Fransa, Rusya, Avusturya, Almanya ve İtalya katıldı Yabancı delegeler, onceden hazırladıkları metni Osmanlı delegelerine sundular Buna gore, Osmanlı askeri, Karadağ ve Sırbistan’dan cekilecek, Bulgaristan’da doğu ve batı Bulgaristan adı ile iki ayrı eyalet kurulacak ve BosnaHersek’le birlikte bu iki eyalete muhtariyet verilecekti Osmanlı Devletinin bu şartları kabul etmemesi uzerine konferans dağıldı Konferansa katılan İngiltere Başmurahhası Hindistan Nazırı Lord Salisbury, savaşı onlemek hususunda cok gayret gosterdi O, Midhat Paşa'nın aksine, bir savaş cıktığında İngiltere’nin, Osmanlı Devletine yardım etmeyeceği kanaatindeydi Lord Salisbury, Sultan İkinci Abdulhamid’le de goruşerek durumun vahametini izah etti Padişah, savaş istemiyordu, fakat, savaş isteyen devlet adamlarının baskısı altında idi Bunların başında Sadrazam Midhat Paşa ve Harbiye Nazırı vekili Muşir Redif Paşa geliyordu Midhat Paşanın teşvikiyle, yuksek medrese talebesi sokaklara dokulup, Padişahın penceresi altına kadar giderek “Harb istiyoruz! diye bağırdı
Tersane Konferansında muspet bir netice alınamayınca, Londra’da bir konferans daha toplandı Bu konferansta Babıali’ye, Tersane Konferansının kararlarından daha hafif ıslahat şartları teklif edildi, ancak Osmanlı devlet adamları, bu teklifi de reddettiler Londra protokolunun Osmanlılar tarafından reddedilmesinden sonra Car, Karadağ’a sadece Nikşik kazası bırakılırsa savaşı onleyebileceğini Babıali’ye bildirdi Ancak, bu teklif de sadrazam İbrahim Edhem Paşa tarafından reddedildi
Avrupa devletlerinin savaşa mani olma teşebbusleri başarısız kalınca, Rusya, 24 Nisan 1877’de Osmanlı Devletine savaş ilan eti Sırbistan, Romanya ve Karadağ prenslikleri de Osmanlı Devletine isyan ederek Rusya’nın yanında yer aldılar Yunanistan da duşmanca bir tavır takınınca, Osmanlı Devleti savaşta yalnız kaldı
93 Harbi, Tuna ve Kafkasya cephelerinde cereyan etti Tuna cephesi başkumandanı, Serdarı ekrem Muşir Abdulkerim Nadir (Abdi) Paşa idi Emrindeki kuvvetler, uc orduya ayrılmıştı Bunlardan Garp ordusunun başında Muşir Osman Paşa, Şark ordusunun başında Muşir Ahmed Eyup Paşa, Cenup ordusunun başında ise Muşir Suleyman Paşa bulunuyordu Bu cephedeki denge, Osmanlıların hayli aleyhineydi
Abdulkerim Nadir Paşanın, duşmanın Tuna’yı gecmesine seyirci kalmasıyla, harp yarı yarıya kaybedildi Halbuki Osmanlılar icin en buyuk umit, Rusları Tuna seddi uzerinde durdurabilmek ve bu seddi aşmalarına engel olabilmekti Bu zafiyetinden dolayı Serdarı ekrem, bir muddet sonra Divanı harbe verilip mahkum olacaktır
7 Temmuz’da Tırnova, 16 Temmuz’da Niğbolu’yu alan Ruslar, Şıpka Gecidine hakim olup, Balkan Dağlarını aşmaya başladılar Abdulkerim Nadir Paşanın azledilip yerine cok genc, muşir Mehmed Ali Paşanın başkumandan olması ve ordu icindeki diğer ayrılıklar, muşirler arasında rekabeti artırdı Bu husus, savaşın kaybedilmesinde onemli sebep teşkil etti Muşir Suleyman Paşa, Şıpka Gecidini ele gecirmek icin, bir hafta gecegunduz demeden taarruzda bulundu, ancak muvaffak olamadı Bu defa Şıpka’yı gecmek icin, Muşir Mehmed Ali Paşa taarruza gecti Ayazlar, Karahasan, Ablova ve Kacılova Meydan Muharebelerini kazandı ise de, devamlı takviye alan Rus kuvvetlerini sokup atamadı Muşir Osman Paşa ise savunma savaşına yeni prensipler getirerek, Plevne’de duşmanı uc defa mağlup etti Ucuncu Plevne Zaferinden sonra, Sultan İkinci Abdulhamid Han tarafından “Gazi unvanı verildi Yeni takviyelerle guclenen duşman karşısında Osman Paşa, yardım alamadığından Plevne de duştu Plevne’nin duşmesi ile, sayıca pek fazla olan Rus birlikleri serbest kaldılar Bu sırada Sırplar Niş’e girmişler, Karadağlılar da İşkodra cevresine kadar ilerlemişlerdi İleri harekatlarına devam eden Ruslar, Sofya, Niş ve Vidin’i aldıktan sonra Edirne’ye ve burayı da alıp Yeşilkoy’e ulaştılar Granduk Nikola, sulh şartlarını dikte etmek uzere, umumi karargahını burada kurdu Boylece Tuna cephesindeki savaş, Osmanlıların aleyhine neticelendi
93 Harbi’nin ikinci cephesi Kafkasya idi Kesin neticenin alınacağı ve alındığı Tuna cephesi kadar muhim olmamakla beraber, burada da pek buyuk savaşlar oldu Cephe kumandanı Ahmed Muhtar Paşa idi 125000 kişilik Rus ordusunun başında ise, Ermeni asıllı Melikof bulunuyordu
Devamlı takviye alan Ruslar, 30 Nisan’da Doğu Bayezid’i ele gecirdiler Muhtar Paşa, Ruslara karşı 21 Haziranda Halyaz, 25 Haziranda Zivin, 25 Ağustosta Gedikler Meydan Muharebelerini kazandı Ahmed Muhtar Paşaya bu zaferlerden sonra, “Gazi unvanı verildi 4 Ekimde Yahniler Meydan Muharebesi de kazanıldı, ancak takviye alan Rusları durdurmak mumkun olmadı 15 Ekim 1877 Alacadağ Meydan Muharebesi, Kafkas cephesinin donum noktası oldu Ahmed Muhtar Paşa, fazla zayiat vermemek icin Erzurum’a cekilmek zorunda kaldı Kars acıkta kaldığından, 18 Kasım’da Rusların eline gecti Fakat Ruslar, Erzurum halkının da katıldığı destanlaşan savunma karşısında, Erzurum’u alamadılar Bu sırada Ahmed Muhtar Paşa, Padişah tarafından İstanbul’un muhafazası ile gorevlendirilip İstanbul’a cağrılınca yerine Muşir Kurd İsmail Paşa getirildi
93 Harbi, Osmanlı Devletinin ağır mağlUbiyetiyle neticelendi Rumeli Turkluğu, Rus birlikleri ve Bulgarların buyuk katliamı sebebiyle, buyuk sarsıntıya uğradığından, Turk nufusu azınlığa duştu Son asır Turk tarihinin en buyuk goc faciası vuku buldu Balkanlardan Anadolu’ya uzanan yollar, gocmen kafileleriyle doldu Bunların buyuk bir kısmı, yine Ruslar ve Bulgarlar tarafından imha edildi
Rusların Yeşilkoy’de karargah kurmalarından sonra, Babıali, 19 Ocak 1878’de Rusya’dan mutareke istedi 9 ay 7 gun suren savaşa, 31 Ocak 1878’de imzalanan Edirne Mutarekesi son verdi Sonradan, 3 Mart 1878’de, Ayastefanos (Yeşilkoy) Antlaşması imza edildi, ancak yururluğe girmedi Abdulhamid Han, siyasi dehasıyla, bu antlaşmayı yururluğe koydurmadı Ayrıca bu antlaşma, Rus nufuzunu son derece arttırdığından, Avrupa devletlerini telaşa duşurmuştu Avrupa devletlerinin iştirakleriyle tertiplenen Berlin Antlaşması'na gore (13 Temmuz 1878), onceki antlaşmanın bazı maddeleri hafifletildi Ancak, Osmanlı Devleti bu antlaşmaya gore, bugunku Turkiye’nin ucte birine yakın toprak ve buyuk nufus kaybına uğradı Ayrıca, 800 milyon altın franklık savaş tazminatı odeme mecburiyetinde bırakıldı Balkanlarda ise Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız birer devlet oldular
