çekim ekleri - ad durum eklerinin kullanımı - ad durum ekleri çeşitleri
Adlar bir cümle içinde bir başka ad, bir eylem, bir edat ile biçim ve anlam ilişkisine girebilir. Bu ilişkiyi kurarken eksiz olabildiği gibi ek de alabilir.
Adların eylem, edat ya da bir başka ad ile ilişki kurmasını sağlayan eklere “ad durum ekleri" denir.
Ad durum ekleri ile çekime giren adlar cümlede nesne, dolaylı tümleç ve zarf tümleci görevi üstlenebilir
Adin durumları ve ekleri şunlardır:
A- GÖSTERME DURUMU : -İ
Belirtme durumu da denilir. Bu durumla çekimlenen ad cümlede belirtili nesne görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Satıcı paketler-i çantaya yerleştirdi.
Evler-i iki günde temizler, yıkarız.
UYARI: Ad durum ekini iyelik eki ve yapım ekleri ile karıştırmayınız.
B- YÖNELME DURUMU: – e
Yaklaşma durumu da denir. Bu durumda çekimlenmiş ad cümlede yönelmeli dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Olayın büyüdüğünü öğrenince Ankara'y-a gittim.
Ban-a güvenmesi gerekmez miydi?
C- BULUNMA (KALMA) DURUMU
Bu durumla çekimlenmiş ad, eylemin gerçekleştiği yeri gösterir ve cümlede dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Bahçeler-de yetiştirdiğimiz sebzeleri şehirdeki manavlara satarız.
Resimlerini gazete-de görmüştüm
D- ÇIKMA (AYRILMA) DURUMU:
Bu durumla çekimlenen adlar eylemin çıktığı, uzaklaştığı yeri gösterir ve cümlede çıkmalı dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Çocuk-tan al haberi.
Arabasın-dan çıkınca tanıdım onu.
NOT: Bu ek cümlede tamlayan eki görevinde de kullanılabilir.(Tamlananın çoktan seçme bildirdiği durumlarda)
ÖRNEK:
Mahallemize getirilen çadırlar-dan bazı-ları
B.li Ad Tamlaması
kullanılmaz haldeydi.
Evler-den bir kısmı anında yıkılmıştı.
B.li Ad Tamlaması
Türk ekibindeki dağcılar-dan bazı-ları Ağrı'ya
B.li Ad Tamlaması
ilk kez çıkıyordu
Adlar bir cümle içinde bir başka ad, bir eylem, bir edat ile biçim ve anlam ilişkisine girebilir. Bu ilişkiyi kurarken eksiz olabildiği gibi ek de alabilir.
Adların eylem, edat ya da bir başka ad ile ilişki kurmasını sağlayan eklere “ad durum ekleri" denir.
Ad durum ekleri ile çekime giren adlar cümlede nesne, dolaylı tümleç ve zarf tümleci görevi üstlenebilir
Adin durumları ve ekleri şunlardır:
A- GÖSTERME DURUMU : -İ
Belirtme durumu da denilir. Bu durumla çekimlenen ad cümlede belirtili nesne görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Satıcı paketler-i çantaya yerleştirdi.
Evler-i iki günde temizler, yıkarız.
UYARI: Ad durum ekini iyelik eki ve yapım ekleri ile karıştırmayınız.
B- YÖNELME DURUMU: – e
Yaklaşma durumu da denir. Bu durumda çekimlenmiş ad cümlede yönelmeli dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Olayın büyüdüğünü öğrenince Ankara'y-a gittim.
Ban-a güvenmesi gerekmez miydi?
C- BULUNMA (KALMA) DURUMU
Bu durumla çekimlenmiş ad, eylemin gerçekleştiği yeri gösterir ve cümlede dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Bahçeler-de yetiştirdiğimiz sebzeleri şehirdeki manavlara satarız.
Resimlerini gazete-de görmüştüm
D- ÇIKMA (AYRILMA) DURUMU:
Bu durumla çekimlenen adlar eylemin çıktığı, uzaklaştığı yeri gösterir ve cümlede çıkmalı dolaylı tümleç görevini üstlenir.
ÖRNEK:
Çocuk-tan al haberi.
Arabasın-dan çıkınca tanıdım onu.
NOT: Bu ek cümlede tamlayan eki görevinde de kullanılabilir.(Tamlananın çoktan seçme bildirdiği durumlarda)
ÖRNEK:
Mahallemize getirilen çadırlar-dan bazı-ları
B.li Ad Tamlaması
kullanılmaz haldeydi.
Evler-den bir kısmı anında yıkılmıştı.
B.li Ad Tamlaması
Türk ekibindeki dağcılar-dan bazı-ları Ağrı'ya
B.li Ad Tamlaması
ilk kez çıkıyordu