Halitozis-ağız kokusu, ağızdan yayılan beğenilmeyen, güzel olmayan kokudur. Ağızdan yada ağız dışından kaynaklanabilmektedir. Psikososyal gerilim, insanda özgüven meseleleri, toplumsal basınç üzere problemlerin meydana gelmesine yol açmaktadır.
Halitozis nedenleri kaynaklandıkları nahiyelere nazaran incelendiğinde; %90 ağızdaki meselelerden, %10 da ağız dışı nedenlerden kaynaklandığı görülmüştür.
Halitozisi fizyolojik halitozis ve patolojik halitozis olarak ikiye ayırabiliriz.
Fizyolojik halitozis; kimi azıklara (sarımsak, alkol, soğan, baharatlı yiyecekler vs gibi) güzel temizlenmemiş ağız içindeki çürümelere bağlı meydana gelmektedir. Sigara tasarrufu ve mensturasyon sırasında meydana gelen hormonal değişiklikler de ağız kokusuna neden olmaktadır. Fizyolojik halitozis çoğunlukla ağız ve diş aklığına dikkat edilerek denetim altında tututlabilir.
Patolojik halitozis; hem ağız hem de ağız dışı bir çok nedenden kaynaklanabilmektedir.
Ağız kaynaklı ağız kokusu nedenleri:
-Dil tabakası, lisanın üst kısmında biriken kalıntılar ve birtakım lisan illetleri
-Periodontal illetler, diş eti illetleri
-İmplant ve protezler
-Çürükler
-Nekroze olmuş diş pulpaları
-Mukoza illetleri, mukozal yaralar ve ülserler
-İyi temizlenmeyen, kirli takma dişler
-Azalmış tükrük akış kızı ve tükrük ölçüsü
-Ağız kuruluğu
-Ağız içi mantarlar, ülserasyonlar, enfeksiyonlar
Ağız dışı kaynaklı ağız kokusu nedenleri:
*KBB ILLETLERI
-Kronik tonsillit (bademcik)
-Tonsiller magma (tonsil kripleri arasında azık ve bakteri artıklarının oluşturduğu kirli sarı renkli yapılar)
-Tonsil taşları
-Kronik sinüzit
-Burun polipleri
-Burunda yabancı cisim
*GASTROİNTESTİNAL SİSTEM (mide-bağırsak sistemi) MARAZLARI
-Gastrit ve Peptik ülser
-Reflü (mide içeriğinin yemek borusuna kaçışı)
-İleus (barsak tıkanıklığı)
-Özafagus Divertikülü (yemek borusu cepcikleri)
-Karaciğer Sirozu
-Karaciğer Yetmezliği
*ENDOKRİN SİSTEM ILLETLERI
-Diabetes Mellitus (şeker hastalığı)
-Trimetilaminüri (Palazma protein metabolizması bozukluğu)
*KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ
*GÖĞÜS ILLETLERI
-Akciğer Absesi
-Bronşiektazi (bronşların muayyen sahalarda genişlemesi ve içinde infekte materyal birikmesi.
*PSİKOLOJİK NEDENLER
-Stres ağız kuruluğuna bu da lisan üzerinin mekanik temizliğinin azalmasına ve halitozise neden olur.
*PSİKOMATİK NEDENLER (Halitofobi)
-Gerçek bir ağız kokusu yoktur hasta ruhsal rahatsızlığını ağız kokusu olarak somatize eder.
*RADİOTERAPİ
-800 rad üzeri ışın alınması tükrük mikatrında azalmaya neden olarak mekanik temizlemenin azalmasına sebebiyet vererek ağız kokusuna neden olur.
*YAŞLILIK
-Tükrük salgısındaki azalma sonucu ağız kokusu nedenidir.
*AĞIR DİYET, AÇLIK, ORUÇ
-Diyet, açlık ve oruç yağların yakılmasına neden olur. Bu da keton cisimlerini arttırır. Bunlarda teneffüs havasında beğenilmeyen kokya neden olur. Oruçta susuz da kalınması tükrük ölçüsünü azaltacağından mekanik temizlenme de azalacaktır.
Holitozisde tanı koyabilmek multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. %80-90 ağız içinden kaynaklandığı için öncelikle ağız içindeki kokuya neden olabilecekl faktörler ekarte edilmelidir. Tanı koyabilmede süreç diş tabibi muayenesi ile başlamalı, K.B.B. muayenesi ile devam etmeli. Daha sonra gerek duyuldukça dahiliye ve gayrı branş tabiplerinden yardım alınmalıdır.
Halitozisin tedavisi etyolojiye (kokunun kaynağına) yöneliktir. Ağız içi ve ağız dışı kaynaklar tesbit edilip, tedavi bu kaynakları ekarte etmeye yönelik uygulanmalıdır.
Ağız kokusu ağız içi kaynaklı ise, ağız kokusuna neden olan bakterilerin ağız içinde çoğalmasını engellemek için;
-Ağız hijyeni düzenlenmeli ve kalıcı hale getirilmeli
-Diş taşları temizlenip gingivitis ve periodontitis tedavi edilmeli
-Diş eti cepleri ortadan kaldırılmalı.
-Diş çürüklerinin gerekli tedavileri yapılmalı.
-Protez bakımları yapılıp eskimiş protezler, dolgular değiştirilmeli.
-Diş fırçalama öğretilmeli, lisanın dorsal (üst) yüzeyide fırçalanmalı.
-Diş aralarıda iş ipi vasıtasıyla temizlenmeli.
-Çay, kahve, tütün tasarrufu sonlandırılmalı, zira lisanın üzerinde plak oluşumunu kolaylaştırır.
Ağız kokusu yapan bakteriler volatile sülfir bileşimleri salımına neden olduğundan,
-Klorhexidin glukonat
-Setilpiridinyum kloridli gargaralar
-Çinko tuzları kullanılması sülfürleri bağlayarak halitozisin paliatif tedavisinde tesirli olur.
Sonuç olarak halitozis kişinin psikolojisini ve içtimaî muhaberesi olumsuz olarak etkileyen bir faktör olmasının yanında birtakım organik hastalıklarda görülen bir bulgudur. Etyolojisine yönelik araştırmalar öncelikli olarak ağız içi faktörlere yönelik olmalı lakin ağız dışı halitozis nedenleri de göz gerisi edilmemelidir.
Örneğin, tonsiller (bademcikler) üzerindeki magmalar, tonsil taşları temizlenmeli, gerekli ise tonsillektomi (bademcik ameliyatı) yapılmalı.
Burun polipleri, burun içi deformiteler, sinüzit bulguları değerlendirilmelidir.
Mide-bağırsak sistemi şikayetleri aranarak, gerek görülürse dahiliye mütehassısına yönlendirilmeli.
alternatif olarak içecek ve münâsib yiyeceklerinizde tarçın kullanabilirsiniz. Tarçın ağız içi bakterilerle uğraşta değerli bir yardımcıdır. Şekersiz tarçınlı sakızlarda makul bir teklif olabilir. Bol su tüketilmesi de bakterilerin en az seviyede tutulması için direk yardımcıdır. Ayrıyeten tükrük salgısını da arttırarak yardımcı olur.
Halitozisin etyolojisinin multi faktöriyel olabileceği unutulmayıp, ayırıcı tanıya gidilmeli ve muhtemel nedenleri tesbit ederek buna yönelik bir tedavi uygulanmalıdır.
Halitozis nedenleri kaynaklandıkları nahiyelere nazaran incelendiğinde; %90 ağızdaki meselelerden, %10 da ağız dışı nedenlerden kaynaklandığı görülmüştür.
Halitozisi fizyolojik halitozis ve patolojik halitozis olarak ikiye ayırabiliriz.
Fizyolojik halitozis; kimi azıklara (sarımsak, alkol, soğan, baharatlı yiyecekler vs gibi) güzel temizlenmemiş ağız içindeki çürümelere bağlı meydana gelmektedir. Sigara tasarrufu ve mensturasyon sırasında meydana gelen hormonal değişiklikler de ağız kokusuna neden olmaktadır. Fizyolojik halitozis çoğunlukla ağız ve diş aklığına dikkat edilerek denetim altında tututlabilir.
Patolojik halitozis; hem ağız hem de ağız dışı bir çok nedenden kaynaklanabilmektedir.
Ağız kaynaklı ağız kokusu nedenleri:
-Dil tabakası, lisanın üst kısmında biriken kalıntılar ve birtakım lisan illetleri
-Periodontal illetler, diş eti illetleri
-İmplant ve protezler
-Çürükler
-Nekroze olmuş diş pulpaları
-Mukoza illetleri, mukozal yaralar ve ülserler
-İyi temizlenmeyen, kirli takma dişler
-Azalmış tükrük akış kızı ve tükrük ölçüsü
-Ağız kuruluğu
-Ağız içi mantarlar, ülserasyonlar, enfeksiyonlar
Ağız dışı kaynaklı ağız kokusu nedenleri:
*KBB ILLETLERI
-Kronik tonsillit (bademcik)
-Tonsiller magma (tonsil kripleri arasında azık ve bakteri artıklarının oluşturduğu kirli sarı renkli yapılar)
-Tonsil taşları
-Kronik sinüzit
-Burun polipleri
-Burunda yabancı cisim
*GASTROİNTESTİNAL SİSTEM (mide-bağırsak sistemi) MARAZLARI
-Gastrit ve Peptik ülser
-Reflü (mide içeriğinin yemek borusuna kaçışı)
-İleus (barsak tıkanıklığı)
-Özafagus Divertikülü (yemek borusu cepcikleri)
-Karaciğer Sirozu
-Karaciğer Yetmezliği
*ENDOKRİN SİSTEM ILLETLERI
-Diabetes Mellitus (şeker hastalığı)
-Trimetilaminüri (Palazma protein metabolizması bozukluğu)
*KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ
*GÖĞÜS ILLETLERI
-Akciğer Absesi
-Bronşiektazi (bronşların muayyen sahalarda genişlemesi ve içinde infekte materyal birikmesi.
*PSİKOLOJİK NEDENLER
-Stres ağız kuruluğuna bu da lisan üzerinin mekanik temizliğinin azalmasına ve halitozise neden olur.
*PSİKOMATİK NEDENLER (Halitofobi)
-Gerçek bir ağız kokusu yoktur hasta ruhsal rahatsızlığını ağız kokusu olarak somatize eder.
*RADİOTERAPİ
-800 rad üzeri ışın alınması tükrük mikatrında azalmaya neden olarak mekanik temizlemenin azalmasına sebebiyet vererek ağız kokusuna neden olur.
*YAŞLILIK
-Tükrük salgısındaki azalma sonucu ağız kokusu nedenidir.
*AĞIR DİYET, AÇLIK, ORUÇ
-Diyet, açlık ve oruç yağların yakılmasına neden olur. Bu da keton cisimlerini arttırır. Bunlarda teneffüs havasında beğenilmeyen kokya neden olur. Oruçta susuz da kalınması tükrük ölçüsünü azaltacağından mekanik temizlenme de azalacaktır.
Holitozisde tanı koyabilmek multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. %80-90 ağız içinden kaynaklandığı için öncelikle ağız içindeki kokuya neden olabilecekl faktörler ekarte edilmelidir. Tanı koyabilmede süreç diş tabibi muayenesi ile başlamalı, K.B.B. muayenesi ile devam etmeli. Daha sonra gerek duyuldukça dahiliye ve gayrı branş tabiplerinden yardım alınmalıdır.
Halitozisin tedavisi etyolojiye (kokunun kaynağına) yöneliktir. Ağız içi ve ağız dışı kaynaklar tesbit edilip, tedavi bu kaynakları ekarte etmeye yönelik uygulanmalıdır.
Ağız kokusu ağız içi kaynaklı ise, ağız kokusuna neden olan bakterilerin ağız içinde çoğalmasını engellemek için;
-Ağız hijyeni düzenlenmeli ve kalıcı hale getirilmeli
-Diş taşları temizlenip gingivitis ve periodontitis tedavi edilmeli
-Diş eti cepleri ortadan kaldırılmalı.
-Diş çürüklerinin gerekli tedavileri yapılmalı.
-Protez bakımları yapılıp eskimiş protezler, dolgular değiştirilmeli.
-Diş fırçalama öğretilmeli, lisanın dorsal (üst) yüzeyide fırçalanmalı.
-Diş aralarıda iş ipi vasıtasıyla temizlenmeli.
-Çay, kahve, tütün tasarrufu sonlandırılmalı, zira lisanın üzerinde plak oluşumunu kolaylaştırır.
Ağız kokusu yapan bakteriler volatile sülfir bileşimleri salımına neden olduğundan,
-Klorhexidin glukonat
-Setilpiridinyum kloridli gargaralar
-Çinko tuzları kullanılması sülfürleri bağlayarak halitozisin paliatif tedavisinde tesirli olur.
Sonuç olarak halitozis kişinin psikolojisini ve içtimaî muhaberesi olumsuz olarak etkileyen bir faktör olmasının yanında birtakım organik hastalıklarda görülen bir bulgudur. Etyolojisine yönelik araştırmalar öncelikli olarak ağız içi faktörlere yönelik olmalı lakin ağız dışı halitozis nedenleri de göz gerisi edilmemelidir.
Örneğin, tonsiller (bademcikler) üzerindeki magmalar, tonsil taşları temizlenmeli, gerekli ise tonsillektomi (bademcik ameliyatı) yapılmalı.
Burun polipleri, burun içi deformiteler, sinüzit bulguları değerlendirilmelidir.
Mide-bağırsak sistemi şikayetleri aranarak, gerek görülürse dahiliye mütehassısına yönlendirilmeli.
alternatif olarak içecek ve münâsib yiyeceklerinizde tarçın kullanabilirsiniz. Tarçın ağız içi bakterilerle uğraşta değerli bir yardımcıdır. Şekersiz tarçınlı sakızlarda makul bir teklif olabilir. Bol su tüketilmesi de bakterilerin en az seviyede tutulması için direk yardımcıdır. Ayrıyeten tükrük salgısını da arttırarak yardımcı olur.
Halitozisin etyolojisinin multi faktöriyel olabileceği unutulmayıp, ayırıcı tanıya gidilmeli ve muhtemel nedenleri tesbit ederek buna yönelik bir tedavi uygulanmalıdır.