Ağız kokusu günümüzde uygar topluluklar da dahil olmak üzere nispeten yaygındır, birebir vakitte içtimaî bir incinme sebebidir. Ruhsal meseleleri beraberinde getirir. Ağız kokusunun sebep olduğu çevre meseleler (Kötü ağız kokusu evlilikleri bile olumsuz etkileyebilir) biyolojik sorunlardan daha ziyadedir. Velev şayet ağız kokusu içtimaî bir sorun oluşturmasaydı belkide bir hastalık olarak görülmeyecek, tedavisi için uğraş sarfedilmeyecekti. Ağız kokusundan şikayet eden bireyler içtimaî hayatlarında kendilerine olan inançlarını kaybedebilirler.
Ağız Kokusu Nedir?
Ağızdaki berbat kokuya kısaca ağız kokusu yahut halitosis denir. Ağız kokusunu bir hastalık olarak tanımlamak zordur. Gelgelelim ağız kokusu çok değerli illetlerin işaretçisi de olabilir. Ağız kokusunu FİZYOLOJİK ve PATOLOJİK olmak üzere iki kısma ayırmak mümkündür.
1) Fizyolojik Ağız Kokusu:
Her sağlıklı birey sabah uyandığında sindirim kanalında biriken gazlar yahut lisan sırtında üreyen bakterilerin sebep olduğu ağız kokusu ortaya çıkabilir. Lisan sırtını fırçalamak ve mütemadi olmamak koşuluyla çinko içeren ağız gargaraları kullanmak ve sakız çiğnemek bir tahlildir.
Beslenme sonrasında görülen, nefesteki (ağızdaki değil) berbat koku da fizyolojiktir. Örneğin sarımsak yiyen bir insanın kanına geçen uçucu aromatik bileşikler, dışarı atılır. Kan gazlarının akciğerden atılımının sebep olduğu bu koku bir hastalık değildir. Tedavi gerektirmez.
2) Patolojik Ağız Koksu (Gerçek halitosis):
Patolojik halitosisi olan hastalar diş tabibine ağız kokusu şikayetiyle müracaat etmeyebilirler. Ağızlarındaki berbat kokunun ya farkında değildirler, ya tolere etmektedirler yahut kabullenmişlerdir.
Patolojik halitosis vakaları 3 kategoriye ayrılır:
1. Ağızının koktuğu hastanın kendisi tespit eder. Bu türlü hastaların %24.1'i diş tabibine müracaat ederler. Ekseriyetle ağızlarındaki kokuyu kabullenmişlerdir. Halitosisten farklı bir şikayet ile diş tabibine müracaat ederler. Dişhekiminin uyarısı ile tedavi edilirler.
2. Koku, hastanın kendisinin değil, yakınlarının tespitidir. Bu türlü hastaların %50'si diş tabibine müracaat ederler.
3. Ağız kokusu, hastanın kendisi yahut yakınlarının tespiti değil, kuşkusu yahut kestirimidir. Yahut hastanın aralıklı periyotlarda silik yakınmaları olmaktadır. Bu türlü hastaların daha büyük bir kısmı diş tabibine müracaat eder.
Ağız Kokusunun Sebepleri:
- Ağız boşluğunda yaşayan bakterilerin artıkları olan sülfürlü bileşikler bed kokuya yol açar. Meyyit yahut ölmek üzere olan bakteriler sülfür bileşikleri açığa çıkarır.
- Bakteri tabakaları ve yiyecek artıkları lisanın art tarafında birikir. Lisanın yüzeyi epey pürüzlü bir yapıdadır ve bakterilerin yaşamasına elverişli bir özelliğe sahiptir. Büyük ölçüde sülfür bileşikleri de bu yerlerde birikir.
- İleri raddede diş eti rahatsızlığına sahip olanlarda kişinin kendi başına temizleyebilmesi pek mümkün olmayan, ulaşılamayan meydanlar vardır. Derin diş eti cepleri üzere bu türlü meydanlar da makûs kokuya sebep olur.
- Şayet lisan, diş eti ve diş yüzeyleri temizlenmezse kısa vadede bakterilerin yaşamasına elverişli bir hal alır.
- Mahsusen sinüs ve akciğer kaynaklı enfeksiyonlarda,
- Şeker illeti (aseton kokusu gibidir),
- Böbrek yetmezliği (balık kokusu gibidir),
- Karaciğer yetmezliği,
- Metabolizma bozuklukları (teşhisi güçlükle olabilir, devir zaman ortaya çıkan beğenilmeyen bir balık kokusu),
- Açlık, diyet, ağız kuruması, oruçlu olmak (Sıvı azık eksikliklerinde vücuttaki yağ ve protein çözünmeye başlar, bu metabolizmanın yan eserleri istenilmeyen ağız kokusu olarak yansır)
Ağız Boşluğu Kaynaklı Halitosis:
Ağız kokusunun sebeblerinin %87'si ağız boşluğu kaynaklıdır. Bunlardan %51'i lisandan, %17'si gingivitisten, %15'i periodontitisten, %17'si bunların karışımından kaynağını alır. Bu tip ağız kokuları kompleks vakalar değildir. Sebep birinci muayenede ayan olur. Dertli diş eti dokuları göz ile kolay kolay tespit edilebilir ve kolay tedavi edilir. Velev bazen kokunun kaynağını hasta kendisi gösterir.
Şanslıyız ki ağız boşluğundan kaynaklanan beğenilmeyen kokuların tedavisi kısa vadede sonuç vermektedir ve sorun halledilebilmektedir.
Ağız Boşluğu Kaynaklı Ağız Kokusunun Tedavisi için;
Kokuyla semptomatik savaş çinkolu eserler kullanarak yapılabilir. Bakteriler faaliyetleri sırasında sülfür üretirler ve kokuya büyük orantıda sülfür neden olur. Çinkolu eserler kullanıldığında ikisi birleşerek çinkosülfat meydana getirir ki bu da sülfür kaynaklı kokuyu büyük orantıda yok eder.
Orta sert diş fırçasıyla, çinko içeren diş macunları ve yeniden alkolsüz çinko içeren gargaralarla paklık yaparak ve çinko içeren sakızlar kullanarak ağız kokusunu azaltabilirsiniz. (Alkol ağız kokusunu arttırır)
1. Dişlerinizi ve diş etlerinizi koruyun
Diş çürükleri, diş eti iltihapları ağız kokusunun değerli nedenlerindendir. Ağız içi rastgele bir enfeksiyon bakteri üremesini artıracağı için ebediyen ağız kokusuna neden olur. Diş ve diş eti marazları kıymetli ölçüde beğenilmeyen koku yapar. Bu sebeple diş doktorunuzun tekliflerini dinleyip kesinlikle diş sıhhati ve bakımına değer vermelisiniz.
2. Ağızda var olan protez ve köprüleri denetim ettirin
Ağız içindeki eskimiş köprü ve diş protezleri vakitle azık birikmesine yol açacağından beğenilmeyen kokulara sebep olabilir. Bu durumlarda yenilenmesi gerekenleri değiştirmeli, eksik olan diş lerin tarafları için gerekli tedavileri yaptırmalısınız. Ağız kokusu ile uğraşta diş ler ve diş sıhhati birinci aşamadır
3. Sakız çiğneyin
Tükürük ağız kokusu ile savaşmanın en güçlü yoludur. İçinde yemek parçacıklarını yanından söküp mideye gönderecek güçlü enzimler, güçlü bakteri öldürücü antibiyotikler vardır. Bu nedenle şeker üzere birtakım hastalıklarda, pek çok ilacın yan tesiri olarak ortaya çıkan kuru ağızlar sürekli berbat kokuludur. Sabahları niye ağzınızın makûs koktuğunu merak ediyorsanız karşılık buradadır; gece boyunca tükürük salgısı azalır ve ağzınızın içindeki yemek parçacıkları uzun mühlet burada durur. Bakteriler de onları afiyetle kullanır ve çürütür. Böylelikle sabahları ağzınız istenilmeyen kokabilir. Şekersiz sakız çiğnemek tükürük salgınızı artırarak ağız temizliğinize yardımcı olur. Nane şekerleri ve tatlı sakızlar çoklukla işe yaramaz ve durumu daha da kötüleştirir. Ama xylitol içeren sakızlar da bu mevzuda size yardımcı olabilir.
4. Tarçın kullanın
İçeceklerinizde ve münâsib yiyeceklerinizde tarçın kullanabilirsiniz. Tarçın ağız içi bakterilerle uğraşta kıymetli bir silahtır. Şayet varsa tarçınlı şekersiz sakızlar da mütenasip bir teklif olabilir.
5. Daha ziyade su için
Münhasıran yaşla artan vücut kuruması pek çok istikametten dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Çok su içmek onlarca vesair yararının yanında lisanınızın kurumasını da önleyerek ağız kokusu ile savaşta değerli bir silah olarak kullanılabilir. Su ağız içindeki bakterilerin minimumda tutulması için direk yardımcıdır. Ayrıyeten tükürük salgısını artırarak da yardımcı olur.
6. Asla burnunuz tıkalı uyumayın
Sinüzit üzere hava yolu rahatsızlıkları ve burun tıkanmasına neden olan öbür durumlar geceleri ağızdan nefes almamıza neden olur. Bu durum ağzı ve boğazı kurutarak bakterilerin üremesi için ülkü bir ortam oluşturur. Azalan tükürük salgısı durumu daha bed hale getirir. Bu nedenle mutlaka burnunuz tıkalı uyumamalısınız.
7. Kolay şeker tüketiminizi azaltın
Beyaz un, beyaz şeker, glukoz/fruktoz şurubu ile tatlandırılmış tüm hazır besinler ağız içindeki bakteriler için inanılmaz bir kaynaktır. Bu tıp şekerleri çok kolay kullanarak süratle çoğalırlar. Yalın şekerler (atıştırmalık tüm şekerli besinlerde olduğu gibi) diş çürüklerine neden olur ve ağız sıhhatini büyük bir süratle bozarlar. Bu nedenle olağan şeker tüketiminizi azaltmalısınız. Bu da su içmek üzere size onlarca yararın yanında ağız kokunuzun azalmasına da yardım edecektir.
8. Lokmaları güzel çiğneyin
Bu sayede yiyeceklerle tükürük salgısı yeterlice karışır ve ağızda yemek modülü kalma mümkünlüğü düşer. Daha çok çiğneme hareketi daha çok bakterinin bölgesinden koparak mideye gitmesine yardımcı olur.
9. Diş ipi kullanın
Diş ipi sayesinde fırçanın çıkaramadığı noktalardaki bakteri ve yemek artıklarını sökebilirsiniz. Münhasıran diş gövdeleri arasındaki dar nahiyelerde biriken yemek artıkları süratli bakteri çoğalmasına neden olabilir.
10. Sigara içmeyin
Sigara içmek ağız kuruluğuna neden olduğundan ağız kokusuna sebep olur. Başkaca vesair bir ağız kokusu nedeni olan diş eti hastalıklarına da yer hazırlar.
11. Alkol kullanmayın
Alkol şiddetli ağız kokusu sebebidir. Alkol, dilinize temas edince nahoş koku meydana gelmesine yardım eder.
Ağız Boşluğu Kaynaklı Olmayan Halitosis:
Kaynağını ağız dışında bir noktadan alan ağız kokusu kastedilmektedir. Oral olmayan sebeplerle ortaya çıkan ağız kokusunun görülme sıklığı %13'tür, bunların %4'ü kulak-burun-boğaz, %3'ü hem oral hem kulak-burun-boğaz, %1'i ise sindirim kanalı kaynaklıdır. Bazen barsak gazları buna sebep olur.
Psikosomatik Halitosis:
Bu türlü hastalarda yakınma olmasına karşın aslında gerçek bir halitosis yoktur (Psödohalitosis). Bu türlü hastaları patolojik halitosisten ayırmak zordur. Bu türlü hastaların tedavisi için diş tabibi ve psikiatrist işbirliği gerekir. Zira bu türlü hastaların bir kısmında koku değil koku korkusu vardır (Halitofobi).
Ağız Kokusu Nedir?
Ağızdaki berbat kokuya kısaca ağız kokusu yahut halitosis denir. Ağız kokusunu bir hastalık olarak tanımlamak zordur. Gelgelelim ağız kokusu çok değerli illetlerin işaretçisi de olabilir. Ağız kokusunu FİZYOLOJİK ve PATOLOJİK olmak üzere iki kısma ayırmak mümkündür.
1) Fizyolojik Ağız Kokusu:
Her sağlıklı birey sabah uyandığında sindirim kanalında biriken gazlar yahut lisan sırtında üreyen bakterilerin sebep olduğu ağız kokusu ortaya çıkabilir. Lisan sırtını fırçalamak ve mütemadi olmamak koşuluyla çinko içeren ağız gargaraları kullanmak ve sakız çiğnemek bir tahlildir.
Beslenme sonrasında görülen, nefesteki (ağızdaki değil) berbat koku da fizyolojiktir. Örneğin sarımsak yiyen bir insanın kanına geçen uçucu aromatik bileşikler, dışarı atılır. Kan gazlarının akciğerden atılımının sebep olduğu bu koku bir hastalık değildir. Tedavi gerektirmez.
2) Patolojik Ağız Koksu (Gerçek halitosis):
Patolojik halitosisi olan hastalar diş tabibine ağız kokusu şikayetiyle müracaat etmeyebilirler. Ağızlarındaki berbat kokunun ya farkında değildirler, ya tolere etmektedirler yahut kabullenmişlerdir.
Patolojik halitosis vakaları 3 kategoriye ayrılır:
1. Ağızının koktuğu hastanın kendisi tespit eder. Bu türlü hastaların %24.1'i diş tabibine müracaat ederler. Ekseriyetle ağızlarındaki kokuyu kabullenmişlerdir. Halitosisten farklı bir şikayet ile diş tabibine müracaat ederler. Dişhekiminin uyarısı ile tedavi edilirler.
2. Koku, hastanın kendisinin değil, yakınlarının tespitidir. Bu türlü hastaların %50'si diş tabibine müracaat ederler.
3. Ağız kokusu, hastanın kendisi yahut yakınlarının tespiti değil, kuşkusu yahut kestirimidir. Yahut hastanın aralıklı periyotlarda silik yakınmaları olmaktadır. Bu türlü hastaların daha büyük bir kısmı diş tabibine müracaat eder.
Ağız Kokusunun Sebepleri:
- Ağız boşluğunda yaşayan bakterilerin artıkları olan sülfürlü bileşikler bed kokuya yol açar. Meyyit yahut ölmek üzere olan bakteriler sülfür bileşikleri açığa çıkarır.
- Bakteri tabakaları ve yiyecek artıkları lisanın art tarafında birikir. Lisanın yüzeyi epey pürüzlü bir yapıdadır ve bakterilerin yaşamasına elverişli bir özelliğe sahiptir. Büyük ölçüde sülfür bileşikleri de bu yerlerde birikir.
- İleri raddede diş eti rahatsızlığına sahip olanlarda kişinin kendi başına temizleyebilmesi pek mümkün olmayan, ulaşılamayan meydanlar vardır. Derin diş eti cepleri üzere bu türlü meydanlar da makûs kokuya sebep olur.
- Şayet lisan, diş eti ve diş yüzeyleri temizlenmezse kısa vadede bakterilerin yaşamasına elverişli bir hal alır.
- Mahsusen sinüs ve akciğer kaynaklı enfeksiyonlarda,
- Şeker illeti (aseton kokusu gibidir),
- Böbrek yetmezliği (balık kokusu gibidir),
- Karaciğer yetmezliği,
- Metabolizma bozuklukları (teşhisi güçlükle olabilir, devir zaman ortaya çıkan beğenilmeyen bir balık kokusu),
- Açlık, diyet, ağız kuruması, oruçlu olmak (Sıvı azık eksikliklerinde vücuttaki yağ ve protein çözünmeye başlar, bu metabolizmanın yan eserleri istenilmeyen ağız kokusu olarak yansır)
Ağız Boşluğu Kaynaklı Halitosis:
Ağız kokusunun sebeblerinin %87'si ağız boşluğu kaynaklıdır. Bunlardan %51'i lisandan, %17'si gingivitisten, %15'i periodontitisten, %17'si bunların karışımından kaynağını alır. Bu tip ağız kokuları kompleks vakalar değildir. Sebep birinci muayenede ayan olur. Dertli diş eti dokuları göz ile kolay kolay tespit edilebilir ve kolay tedavi edilir. Velev bazen kokunun kaynağını hasta kendisi gösterir.
Şanslıyız ki ağız boşluğundan kaynaklanan beğenilmeyen kokuların tedavisi kısa vadede sonuç vermektedir ve sorun halledilebilmektedir.
Ağız Boşluğu Kaynaklı Ağız Kokusunun Tedavisi için;
Kokuyla semptomatik savaş çinkolu eserler kullanarak yapılabilir. Bakteriler faaliyetleri sırasında sülfür üretirler ve kokuya büyük orantıda sülfür neden olur. Çinkolu eserler kullanıldığında ikisi birleşerek çinkosülfat meydana getirir ki bu da sülfür kaynaklı kokuyu büyük orantıda yok eder.
Orta sert diş fırçasıyla, çinko içeren diş macunları ve yeniden alkolsüz çinko içeren gargaralarla paklık yaparak ve çinko içeren sakızlar kullanarak ağız kokusunu azaltabilirsiniz. (Alkol ağız kokusunu arttırır)
1. Dişlerinizi ve diş etlerinizi koruyun
Diş çürükleri, diş eti iltihapları ağız kokusunun değerli nedenlerindendir. Ağız içi rastgele bir enfeksiyon bakteri üremesini artıracağı için ebediyen ağız kokusuna neden olur. Diş ve diş eti marazları kıymetli ölçüde beğenilmeyen koku yapar. Bu sebeple diş doktorunuzun tekliflerini dinleyip kesinlikle diş sıhhati ve bakımına değer vermelisiniz.
2. Ağızda var olan protez ve köprüleri denetim ettirin
Ağız içindeki eskimiş köprü ve diş protezleri vakitle azık birikmesine yol açacağından beğenilmeyen kokulara sebep olabilir. Bu durumlarda yenilenmesi gerekenleri değiştirmeli, eksik olan diş lerin tarafları için gerekli tedavileri yaptırmalısınız. Ağız kokusu ile uğraşta diş ler ve diş sıhhati birinci aşamadır
3. Sakız çiğneyin
Tükürük ağız kokusu ile savaşmanın en güçlü yoludur. İçinde yemek parçacıklarını yanından söküp mideye gönderecek güçlü enzimler, güçlü bakteri öldürücü antibiyotikler vardır. Bu nedenle şeker üzere birtakım hastalıklarda, pek çok ilacın yan tesiri olarak ortaya çıkan kuru ağızlar sürekli berbat kokuludur. Sabahları niye ağzınızın makûs koktuğunu merak ediyorsanız karşılık buradadır; gece boyunca tükürük salgısı azalır ve ağzınızın içindeki yemek parçacıkları uzun mühlet burada durur. Bakteriler de onları afiyetle kullanır ve çürütür. Böylelikle sabahları ağzınız istenilmeyen kokabilir. Şekersiz sakız çiğnemek tükürük salgınızı artırarak ağız temizliğinize yardımcı olur. Nane şekerleri ve tatlı sakızlar çoklukla işe yaramaz ve durumu daha da kötüleştirir. Ama xylitol içeren sakızlar da bu mevzuda size yardımcı olabilir.
4. Tarçın kullanın
İçeceklerinizde ve münâsib yiyeceklerinizde tarçın kullanabilirsiniz. Tarçın ağız içi bakterilerle uğraşta kıymetli bir silahtır. Şayet varsa tarçınlı şekersiz sakızlar da mütenasip bir teklif olabilir.
5. Daha ziyade su için
Münhasıran yaşla artan vücut kuruması pek çok istikametten dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Çok su içmek onlarca vesair yararının yanında lisanınızın kurumasını da önleyerek ağız kokusu ile savaşta değerli bir silah olarak kullanılabilir. Su ağız içindeki bakterilerin minimumda tutulması için direk yardımcıdır. Ayrıyeten tükürük salgısını artırarak da yardımcı olur.
6. Asla burnunuz tıkalı uyumayın
Sinüzit üzere hava yolu rahatsızlıkları ve burun tıkanmasına neden olan öbür durumlar geceleri ağızdan nefes almamıza neden olur. Bu durum ağzı ve boğazı kurutarak bakterilerin üremesi için ülkü bir ortam oluşturur. Azalan tükürük salgısı durumu daha bed hale getirir. Bu nedenle mutlaka burnunuz tıkalı uyumamalısınız.
7. Kolay şeker tüketiminizi azaltın
Beyaz un, beyaz şeker, glukoz/fruktoz şurubu ile tatlandırılmış tüm hazır besinler ağız içindeki bakteriler için inanılmaz bir kaynaktır. Bu tıp şekerleri çok kolay kullanarak süratle çoğalırlar. Yalın şekerler (atıştırmalık tüm şekerli besinlerde olduğu gibi) diş çürüklerine neden olur ve ağız sıhhatini büyük bir süratle bozarlar. Bu nedenle olağan şeker tüketiminizi azaltmalısınız. Bu da su içmek üzere size onlarca yararın yanında ağız kokunuzun azalmasına da yardım edecektir.
8. Lokmaları güzel çiğneyin
Bu sayede yiyeceklerle tükürük salgısı yeterlice karışır ve ağızda yemek modülü kalma mümkünlüğü düşer. Daha çok çiğneme hareketi daha çok bakterinin bölgesinden koparak mideye gitmesine yardımcı olur.
9. Diş ipi kullanın
Diş ipi sayesinde fırçanın çıkaramadığı noktalardaki bakteri ve yemek artıklarını sökebilirsiniz. Münhasıran diş gövdeleri arasındaki dar nahiyelerde biriken yemek artıkları süratli bakteri çoğalmasına neden olabilir.
10. Sigara içmeyin
Sigara içmek ağız kuruluğuna neden olduğundan ağız kokusuna sebep olur. Başkaca vesair bir ağız kokusu nedeni olan diş eti hastalıklarına da yer hazırlar.
11. Alkol kullanmayın
Alkol şiddetli ağız kokusu sebebidir. Alkol, dilinize temas edince nahoş koku meydana gelmesine yardım eder.
Ağız Boşluğu Kaynaklı Olmayan Halitosis:
Kaynağını ağız dışında bir noktadan alan ağız kokusu kastedilmektedir. Oral olmayan sebeplerle ortaya çıkan ağız kokusunun görülme sıklığı %13'tür, bunların %4'ü kulak-burun-boğaz, %3'ü hem oral hem kulak-burun-boğaz, %1'i ise sindirim kanalı kaynaklıdır. Bazen barsak gazları buna sebep olur.
Psikosomatik Halitosis:
Bu türlü hastalarda yakınma olmasına karşın aslında gerçek bir halitosis yoktur (Psödohalitosis). Bu türlü hastaları patolojik halitosisten ayırmak zordur. Bu türlü hastaların tedavisi için diş tabibi ve psikiatrist işbirliği gerekir. Zira bu türlü hastaların bir kısmında koku değil koku korkusu vardır (Halitofobi).