Bed ağız kokusu (halitosis), birçok devir ruhsal sorunları de beraberinde getirir. Ağız kokusunun sebep olduğu içtimaî meseleler biyolojik meselelerden daha ziyadedir.
SEBEPLERİ
Ağız kokusunu FİZYOLOJİK ve PATOLOJİK olmak üzere iki kısma ayırmak mümkündür.
1. Fizyolojik Ağız Kokusu:
Her sağlıklı birey sabah uyandığında sindirim kanalında biriken gazlar yahut lisan sırtında üreyen bakterilerin sebep olduğu ağız kokusu ortaya çıkabilir. Lisan sırtını fırçalamak ve daima olmamak koşuluyla çinko içeren ağız gargaraları kullanmak ve sakız çiğnemek bir tahlildir.
Beslenme sonrasında görülen, nefesteki nahoş koku da fizyolojiktir. Örneğin sarımsak yiyen bir bireyin kanına geçen uçucu aromatik bileşikler, dışarı atılır. Kan gazlarının akciğerden atılımının sebep olduğu bu koku bir hastalık değildir. Tedavi gerektirmez.
2. Patolojik Ağız Kokusu (Gerçek halitosis):
Ağız kokusunun sebeplerinin yaklaşık %90’ı ağız boşluğu kaynaklıdır. Ağız boşluğunda yaşayan bakterilerin artıkları olan sülfürlü bileşikler bu beğenilmeyen kokuya neden olur.
Bakteri tabakaları ve yiyecek artıkları lisanın art tarafında birikir. Lisanın yüzeyi epey pürüzlü bir yapıdadır ve bakterilerin yaşamasına elverişli bir özelliğe sahiptir.
Şayet diş yüzeyi temizlenmezse kısa müddette bakterilerin yaşamasına elverişli bir hal alır.
İleri noktada dişeti rahatsızlığına sahip olanlarda kişinin kendi başına temizleyebilmesi pek mümkün olmayan, ulaşılamayan meydanlar vardır. Derin dişeti cepleri üzere bu türlü meydanlar da beğenilmeyen kokuya sebep olur.
Ağız boşluğu kaynaklı olmayan ağız kokusunun görülme sıklığı %10’lardadır. Mahsusen sinüs ve akciğer kaynaklı enfeksiyonlar, şeker illeti (aseton kokusu), böbrek yetmezliği (balık kokusu gibi), karaciğer yetmezliği, metabolizma bozuklukları, kronik açlık, ve ağız kuruluğu istenilmeyen ağız kokusuna neden olabilir.
TEDAVİ METOTLARI
Halitosis illetinin boyutlarının tespitinde HALİMETER cihazı ile koku testi yararlı olmaktadır; ki bu test ile uçucu sülfür gazlarının ölçüsü belirlenir. Tam bir ağız muayenesi yapılıp, İleri dişeti illetleri ve/veya diş çürükleri, diş tabipleri tarafından belirlenmeli ve mütenasip tedavi planı çıkarılmalıdır. Teşhisi konmamış metabolik yahut sistemik marazlar da çeşitli tahlil ve tahlillerle teşhis edilip ilgili kısımlarda tedavi edilmelidir.
AĞIZ KOKUSUNDAN KURTULMAK İÇİN TEKLIFLER
1.İyi bir ağız hijyenine ihtimam gösterilmeli, dişlerin tüm yüzleri ve lisan sırtı duru tutulmalıdır. Fırçanın ulaşamadığı ara yüzlerdeki ve dişeti ceplerindeki plağın uzaklaştırılması için diş ipi bir hijyen rutini olmalıdır.
2.Ağızda var olan protez ve köprüler denetim edilmelidir.
3.Ağız kuruluğuna köstek olmak için gün uzunluğu su içilmelidir.
4.Tükürük salgısını hareketlendirilmelidir. Şekersiz sakız çiğnemek bunun en kolay yoludur.
5.Su içeriği bol olan zerzevat ve meyveler tüketilmelidir.
6.Sarımsak, soğan ve baharattan kaçınılmalıdır (ya da, sarımsak ve soğanı pişirerek yemeyi tercih edin). Çoğunlukla süt eserleri de bu soruna neden olabilir.
7.Beyaz un, beyaz şeker, glukoz/fruktoz şurubu ile tatlandırılmış tüm hazır besinler ağız içindeki bakteriler için inanılmaz bir kaynaktır.Basit şeker tüketimi azaltılmalıdır.
8.Sigara bırakılmalıdır. Alkol de ağız kuruluğuna sebep olduğundan kullanılmamalıdır.
SEBEPLERİ
Ağız kokusunu FİZYOLOJİK ve PATOLOJİK olmak üzere iki kısma ayırmak mümkündür.
1. Fizyolojik Ağız Kokusu:
Her sağlıklı birey sabah uyandığında sindirim kanalında biriken gazlar yahut lisan sırtında üreyen bakterilerin sebep olduğu ağız kokusu ortaya çıkabilir. Lisan sırtını fırçalamak ve daima olmamak koşuluyla çinko içeren ağız gargaraları kullanmak ve sakız çiğnemek bir tahlildir.
Beslenme sonrasında görülen, nefesteki nahoş koku da fizyolojiktir. Örneğin sarımsak yiyen bir bireyin kanına geçen uçucu aromatik bileşikler, dışarı atılır. Kan gazlarının akciğerden atılımının sebep olduğu bu koku bir hastalık değildir. Tedavi gerektirmez.
2. Patolojik Ağız Kokusu (Gerçek halitosis):
Ağız kokusunun sebeplerinin yaklaşık %90’ı ağız boşluğu kaynaklıdır. Ağız boşluğunda yaşayan bakterilerin artıkları olan sülfürlü bileşikler bu beğenilmeyen kokuya neden olur.
Bakteri tabakaları ve yiyecek artıkları lisanın art tarafında birikir. Lisanın yüzeyi epey pürüzlü bir yapıdadır ve bakterilerin yaşamasına elverişli bir özelliğe sahiptir.
Şayet diş yüzeyi temizlenmezse kısa müddette bakterilerin yaşamasına elverişli bir hal alır.
İleri noktada dişeti rahatsızlığına sahip olanlarda kişinin kendi başına temizleyebilmesi pek mümkün olmayan, ulaşılamayan meydanlar vardır. Derin dişeti cepleri üzere bu türlü meydanlar da beğenilmeyen kokuya sebep olur.
Ağız boşluğu kaynaklı olmayan ağız kokusunun görülme sıklığı %10’lardadır. Mahsusen sinüs ve akciğer kaynaklı enfeksiyonlar, şeker illeti (aseton kokusu), böbrek yetmezliği (balık kokusu gibi), karaciğer yetmezliği, metabolizma bozuklukları, kronik açlık, ve ağız kuruluğu istenilmeyen ağız kokusuna neden olabilir.
TEDAVİ METOTLARI
Halitosis illetinin boyutlarının tespitinde HALİMETER cihazı ile koku testi yararlı olmaktadır; ki bu test ile uçucu sülfür gazlarının ölçüsü belirlenir. Tam bir ağız muayenesi yapılıp, İleri dişeti illetleri ve/veya diş çürükleri, diş tabipleri tarafından belirlenmeli ve mütenasip tedavi planı çıkarılmalıdır. Teşhisi konmamış metabolik yahut sistemik marazlar da çeşitli tahlil ve tahlillerle teşhis edilip ilgili kısımlarda tedavi edilmelidir.
AĞIZ KOKUSUNDAN KURTULMAK İÇİN TEKLIFLER
1.İyi bir ağız hijyenine ihtimam gösterilmeli, dişlerin tüm yüzleri ve lisan sırtı duru tutulmalıdır. Fırçanın ulaşamadığı ara yüzlerdeki ve dişeti ceplerindeki plağın uzaklaştırılması için diş ipi bir hijyen rutini olmalıdır.
2.Ağızda var olan protez ve köprüler denetim edilmelidir.
3.Ağız kuruluğuna köstek olmak için gün uzunluğu su içilmelidir.
4.Tükürük salgısını hareketlendirilmelidir. Şekersiz sakız çiğnemek bunun en kolay yoludur.
5.Su içeriği bol olan zerzevat ve meyveler tüketilmelidir.
6.Sarımsak, soğan ve baharattan kaçınılmalıdır (ya da, sarımsak ve soğanı pişirerek yemeyi tercih edin). Çoğunlukla süt eserleri de bu soruna neden olabilir.
7.Beyaz un, beyaz şeker, glukoz/fruktoz şurubu ile tatlandırılmış tüm hazır besinler ağız içindeki bakteriler için inanılmaz bir kaynaktır.Basit şeker tüketimi azaltılmalıdır.
8.Sigara bırakılmalıdır. Alkol de ağız kuruluğuna sebep olduğundan kullanılmamalıdır.