Akika Kurbani Hakkinda - Akika Kurbanını Kimler Yiyemez
Akîka Olabilecek Hayvanlar: Hangi hayvanlar akika olur mevzuuna gelince: Ulemanın cumhuru kurban edilmesi caiz olan sekiz sınıf hayvandan başkasının akîka için caiz olmadığı görüşündedirler, imam Mâlik, koyunu kurban için nasıl daha. sevablı görüyorsa burda da daha sevablı görmektedir. Ancak akika için deve. ve sığırın da caiz olup olmadığı hakkında iki sözü vardır. Diğer fukaha ise kurban hakkında söyledikleri gibi burda da devenin sığırdan, sığırın da davardan efdal olduğunu söylemişlerdir.
Bu ihtilâfın sebebi, bu mevzudaki hadislerle kıyas arasında bulunan çelişmedir. Hadisler, îbn Abbas'ın «Rasûl-i Ekrem (s.a.s) Hasan ile Hüseyin için birer koç akika etti» [1] mealindeki hadisi ile, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in
«Kız çocuğu için bir davar, oğlan çocuğu için de iki davar akika edilir» hadisidir. Halbuki akika da hedy gibi kurban olduğu için, eğer hedy'e kıyas edilirse hedy'de nasıl hayvanların en irisi daha sevablı ise akikada da en irisinin daha sevablı olması lâzım gelir. [2]
Kurban bayramında kesilen büyük baş kurbana ortak olup akika ya niyetlenerek kesilirmi :Hanbelîler şöyle demiştir: Akîka günü ile kurban bayramı günü denk gelirse, her ikisi için bir kurban ile yetinmek mümkündür. Bayram günü ile cuma günü denk düştüğünde, her ikisi için bir gusül yeterli olduğu sibi bu da yeterlidir. [3]
Kız çocuğunun akikası; akıkası kesilmiş abisinin sünnetinde kesilp okutulan sünnet mevlidinde yedirilirmi :Akikanın eti ile sair parçalarının hükmüne gelince: Akika bu hususta da kurban gibidir. Yani kurbanın eti nasıl kısmen yenir, kısmen dağıtılır ve hiç-bir şeyi satilamıyorsa, akika da öyledir.
Ulemanın hepsi, cahiliye devrinde cari olan, çocuğun başına akikanın kanından sürmek adetinin İslâmiyet tarafından kaldırılmış olduğu görüşündedirler. Çünkü rivayet olunduğuna göre Büreydetü'l-Eslemî, «Cahiliyye devrinde herhangi birimizin bir erkek çocuk dünyaya geldiği zaman ona bir kurban keser ve çocuğun basını kurbanın kanına bulaştırırdık. İslâmiyet geldikten sonra ise, kurbanı yine keser, fakat çocuğun başını traş edip kurbanın kanı yerine ona zaferan sürerdik» [4] demiştir. Hasan ile Katâde şâzz bir görüşte bulunup 'Kurbanın kanına batırılan pamuk çocuğun başına sürülür' demişlerdir.
Ulema, 'Akikanın kemiklerini kırmak müstehabtır' demişlerdir. Zira cahiliyye devrinde, akikanın kemikleri kızılmasın diye onu mafsallarda parçalarlardı.
Ulema, doğumunun yedinci günü çocuğun saçını kesip saçın ağırlığı kadar gümüş tasadduk etmenin müstehab olduğunda ihtilâf edip, kimisi, müstehab olduğunu ), kimisi olmadığını söylemiştir. İmam Mâlik'ten her iki kavi de rivayet olunmuştur. Fakat müstehab olduğu görüşü daha kuvvetlidir. Ibn Habib de buna katılır. Zira îmam Mâlik, «Rasûlullah (s:a.s)'ın kerimesi Hz. Fatıma, çocukları Hasan, Hüseyin, Zeyneb ve Ümmü Gülsüm'ün saçlarını kesip tartmış ve ağırlığı kadar gümüş tasadduk etmiştir» diye rivayet etmektedir
Adak kurbanının etinden kimler yiyebilir?
Adak kurbanının etinden, adağı yapan kişinin yemesi caiz olmadığı gibi; bu kişinin usûl ve fürûu (yani annesi, babası, nineleri, dedeleri, çocukları, torunları) ve dinen zengin sayılan kimseler de yiyemezler. Adak kurbanının etini bu sayılanlar dışında kalan ve dinen fakir olan kimseler yiyebilirler[5]
1] Ebû Dâvûd, Edâhî, 10/21, no: 2841.
[2] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd
[3] Fıkhus Sünne
[4] Ebû Hanife, bu görüştedir.
[5] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/386.
[6] Mâlik, Akika, 26/1, no: 2-3.
Akîka Olabilecek Hayvanlar: Hangi hayvanlar akika olur mevzuuna gelince: Ulemanın cumhuru kurban edilmesi caiz olan sekiz sınıf hayvandan başkasının akîka için caiz olmadığı görüşündedirler, imam Mâlik, koyunu kurban için nasıl daha. sevablı görüyorsa burda da daha sevablı görmektedir. Ancak akika için deve. ve sığırın da caiz olup olmadığı hakkında iki sözü vardır. Diğer fukaha ise kurban hakkında söyledikleri gibi burda da devenin sığırdan, sığırın da davardan efdal olduğunu söylemişlerdir.
Bu ihtilâfın sebebi, bu mevzudaki hadislerle kıyas arasında bulunan çelişmedir. Hadisler, îbn Abbas'ın «Rasûl-i Ekrem (s.a.s) Hasan ile Hüseyin için birer koç akika etti» [1] mealindeki hadisi ile, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in
«Kız çocuğu için bir davar, oğlan çocuğu için de iki davar akika edilir» hadisidir. Halbuki akika da hedy gibi kurban olduğu için, eğer hedy'e kıyas edilirse hedy'de nasıl hayvanların en irisi daha sevablı ise akikada da en irisinin daha sevablı olması lâzım gelir. [2]
Kurban bayramında kesilen büyük baş kurbana ortak olup akika ya niyetlenerek kesilirmi :Hanbelîler şöyle demiştir: Akîka günü ile kurban bayramı günü denk gelirse, her ikisi için bir kurban ile yetinmek mümkündür. Bayram günü ile cuma günü denk düştüğünde, her ikisi için bir gusül yeterli olduğu sibi bu da yeterlidir. [3]
Kız çocuğunun akikası; akıkası kesilmiş abisinin sünnetinde kesilp okutulan sünnet mevlidinde yedirilirmi :Akikanın eti ile sair parçalarının hükmüne gelince: Akika bu hususta da kurban gibidir. Yani kurbanın eti nasıl kısmen yenir, kısmen dağıtılır ve hiç-bir şeyi satilamıyorsa, akika da öyledir.
Ulemanın hepsi, cahiliye devrinde cari olan, çocuğun başına akikanın kanından sürmek adetinin İslâmiyet tarafından kaldırılmış olduğu görüşündedirler. Çünkü rivayet olunduğuna göre Büreydetü'l-Eslemî, «Cahiliyye devrinde herhangi birimizin bir erkek çocuk dünyaya geldiği zaman ona bir kurban keser ve çocuğun basını kurbanın kanına bulaştırırdık. İslâmiyet geldikten sonra ise, kurbanı yine keser, fakat çocuğun başını traş edip kurbanın kanı yerine ona zaferan sürerdik» [4] demiştir. Hasan ile Katâde şâzz bir görüşte bulunup 'Kurbanın kanına batırılan pamuk çocuğun başına sürülür' demişlerdir.
Ulema, 'Akikanın kemiklerini kırmak müstehabtır' demişlerdir. Zira cahiliyye devrinde, akikanın kemikleri kızılmasın diye onu mafsallarda parçalarlardı.
Ulema, doğumunun yedinci günü çocuğun saçını kesip saçın ağırlığı kadar gümüş tasadduk etmenin müstehab olduğunda ihtilâf edip, kimisi, müstehab olduğunu ), kimisi olmadığını söylemiştir. İmam Mâlik'ten her iki kavi de rivayet olunmuştur. Fakat müstehab olduğu görüşü daha kuvvetlidir. Ibn Habib de buna katılır. Zira îmam Mâlik, «Rasûlullah (s:a.s)'ın kerimesi Hz. Fatıma, çocukları Hasan, Hüseyin, Zeyneb ve Ümmü Gülsüm'ün saçlarını kesip tartmış ve ağırlığı kadar gümüş tasadduk etmiştir» diye rivayet etmektedir
Adak kurbanının etinden kimler yiyebilir?
Adak kurbanının etinden, adağı yapan kişinin yemesi caiz olmadığı gibi; bu kişinin usûl ve fürûu (yani annesi, babası, nineleri, dedeleri, çocukları, torunları) ve dinen zengin sayılan kimseler de yiyemezler. Adak kurbanının etini bu sayılanlar dışında kalan ve dinen fakir olan kimseler yiyebilirler[5]
1] Ebû Dâvûd, Edâhî, 10/21, no: 2841.
[2] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd
[3] Fıkhus Sünne
[4] Ebû Hanife, bu görüştedir.
[5] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/386.
[6] Mâlik, Akika, 26/1, no: 2-3.
