Akne ya da diğer adıyla sivilce özellikle gençlerde görülen yaygın bir deri hastalığıdır. İnsan derisinde en sık yüz, boyun, omuzlar, sırt ve göğüs bölgesinde bulunan kıl folikülü (kılın oturduğu yapı) ve eşlik eden sebase bezlerin (yağ içerikli salgı üreten bezler) por adı verilen dışarı açıklığının kapanması veya iltihaplaşması sonucu ortaya çıkar. Akne farklı şekillerde olabilir;
Komedon (aknenin göstergesi, küçük, deriden kabarık siyah veya beyaz iltihapsız oluşumlar)
Papül (çapları 1cm’den küçük deriden kabarık, sert oluşumlar)
Püstül (çapları 0.5 cm’ye kadar olan iltihap dolu, deriden kabarık oluşumlar)
Kist (içi sıvı dolu, bir kapsülle çevrilmiş oluşumlar)
Aknenin Nedenleri?
Akne gelişiminde 4 temel faktör sorumlu tutulmaktadır;
Folikül çevresini (kılın oturduğu yapı) kaplayan hücrelerin aşırı çoğalmasıyla dışa açıklığı olan porun tıkanması
Sebase bezlerin yağlı salgılarının artması
Propionibacterium acnes olarak adlandırılan iltihap etkeni bakterinin varlığı
Vücuttaki iltihabi aktivite
Genetik yapı da akne oluşumunun nedenleri arasında önemli bir yere sahiptir.
Akne Ne Kadar Yaygın?
Akne, ergenlik dönemindeki her on gençten sekizinde görülmektedir. Bu yaşta ortaya çıkan akneler yetişkinlik boyunca da devamlılık gösterebilir. 25 yaş üzeri yaklaşık her on kadından birisi akne hastası, erkeklerde oran yüzde üç olarak görülmekte ve bu oran 50’li yaşlara kadar düşüş göstermemektedir. Akne herhangi bir hayati tehlike yaratmasa da kalıcı yara izlerinin oluşması, düşük benlik anlayışına, depresyona ve endişeye neden olması dolayısıyla fiziksel ve psikolojik açıdan tedavisi büyük öneme sahiptir.
Aknenin Belirtileri Nelerdir?
Akne belirtileri ,
Ağrı
Hassasiyet
Kızarıklık
Kaşıntı
şeklinde bölgesel olarak görülmekte olup şiddeti kişiden kişiye ve aknenin çeşidine göre farklılık gösterebilir. İlerlemiş, şiddetli vakalarda ateş, eklem ağrısı ve yorgunluk çok nadir olsa da görülebilmektedir.
Akne Tanısı Nasıl Konulur?
Akne, muayene ile tanısı konulan bir hastalıktır. Tanıda aknenin tipi, şiddeti, sayısı, vücuttaki yeri, yaşam kalitesini ne kadar etkilediği, bıraktığı yara izinin nasıl olduğu göz önünde bulundurulur. Gerekli görüldüğünde mikrobiyolojik ve hormonal değerlendirme amacıyla laboratuvar testlerine başvurulmaktadır.
Akne Nasıl Tedavi Edilir?
Akne tedavisi; aknenin oluşum nedenini hedefleyecek şekilde, aknenin derecesine ve şiddetine göre hekim tarafından düzenlenir. Daha düşük şiddetli tip olan komedonal akne tedavisi püstül ve kist ile seyreden akne tedavisinden görece daha hafiftir. Tedaviyi belirlerlerken, hastalığın şiddeti göz önünde bulundurularak aylık oluşan yeni akne sayısı ve iyileşme sonrası yara izinin kalıp kalmadığı dikkate alınmaktadır. Ayda birkaç yeni aknenin ve yara izi bırakarak iyileşmenin oluştuğu kişilerde daha agresif bir tedavi izlenmelidir.Aknenin ortaya çıktığı bölgenin hijyenine dikkat edilmesi tedavide rol oynamaktadır. Komedonal akne tedavisinde;
Deriye sürülen akne oluşumunu önleyen ilaçlar kullanılmaktadır.
Papüler veya kistik iltihabi aknelerin tedavisinde hekimin uygun gördüğü koşullarda deriye sürülen veya ağızdan kullanılan antibiyotikler kullanılmaktadır. Bu grup akneler kendi içinde hafif, orta, şiddetli olarak ayrılmaktadır. Şiddetine göre değişiklik göstermekle beraber bu akne grubunun tedavisinde ;
Deriye sürülen akne oluşumunu önleyen ilaçlar
Deriye sürülen antibiyotikler
Ağızdan kullanılan antibiyotikler
Akne içine ilaç enjeksiyonu
Lazer tedavisi kullanılmaktadır.
Ozon tedevisi
aromaterapi
Mutlaka hekiminize başvurarak muayene olmanız ve tanı sonrasında tedavinize tam uyum göstermeniz iyileşmeniz için büyük öneme sahiptir.
Aknenin Diğer Hastalıklarla İlişkisi?
Akne, diğer hastalıklarla da beraber görülebilmektedir. Adet düzensizliği olan, fazla tüylenme görülen kadınlarda polikistik over olarak adlandırılan hastalık tanıda değerlendirilmelidir. Bu hastalarda testosteron başta olmak üzere hormon, yağ ve şeker düzeyleri ile insülin seviyesi ölçümlenerek tanı konulur.
Akne Hastalarına Öneriler
Akne oluşumu kişinin beslenme düzeniyle bağlantı gösterebilmektedir. Düşük şeker içerikli gıdaların tüketilmesi akne oluşumunu azalttığı ve bu amaçla çikolata, patates, beyaz ekmek, şeker, fast-food gıdalar, kızartma, hazır meyve suları ve krakerlerin aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
Akne hastalarının dikkat etmesi gereken en önemli konu tedaviye uyumdur. İyileşme süresi 4-6 hafta sürmekte ve klinik iyileşmenin değerlendirilmesi düzenli bir tedavinin 6-8 hafta ardından yapılmaktadır. Hatta sırt ve göğüs gibi iyileşmenin geç olduğu bölgelerde bu süre 3-4 ay daha uzayabilmektedir. Tedaviden tam fayda sağlayabilmek adına, tedaviye uyum akne hastalarında çok önemlidir.
Komedon (aknenin göstergesi, küçük, deriden kabarık siyah veya beyaz iltihapsız oluşumlar)
Papül (çapları 1cm’den küçük deriden kabarık, sert oluşumlar)
Püstül (çapları 0.5 cm’ye kadar olan iltihap dolu, deriden kabarık oluşumlar)
Kist (içi sıvı dolu, bir kapsülle çevrilmiş oluşumlar)
Aknenin Nedenleri?
Akne gelişiminde 4 temel faktör sorumlu tutulmaktadır;
Folikül çevresini (kılın oturduğu yapı) kaplayan hücrelerin aşırı çoğalmasıyla dışa açıklığı olan porun tıkanması
Sebase bezlerin yağlı salgılarının artması
Propionibacterium acnes olarak adlandırılan iltihap etkeni bakterinin varlığı
Vücuttaki iltihabi aktivite
Genetik yapı da akne oluşumunun nedenleri arasında önemli bir yere sahiptir.
Akne Ne Kadar Yaygın?
Akne, ergenlik dönemindeki her on gençten sekizinde görülmektedir. Bu yaşta ortaya çıkan akneler yetişkinlik boyunca da devamlılık gösterebilir. 25 yaş üzeri yaklaşık her on kadından birisi akne hastası, erkeklerde oran yüzde üç olarak görülmekte ve bu oran 50’li yaşlara kadar düşüş göstermemektedir. Akne herhangi bir hayati tehlike yaratmasa da kalıcı yara izlerinin oluşması, düşük benlik anlayışına, depresyona ve endişeye neden olması dolayısıyla fiziksel ve psikolojik açıdan tedavisi büyük öneme sahiptir.
Aknenin Belirtileri Nelerdir?
Akne belirtileri ,
Ağrı
Hassasiyet
Kızarıklık
Kaşıntı
şeklinde bölgesel olarak görülmekte olup şiddeti kişiden kişiye ve aknenin çeşidine göre farklılık gösterebilir. İlerlemiş, şiddetli vakalarda ateş, eklem ağrısı ve yorgunluk çok nadir olsa da görülebilmektedir.
Akne Tanısı Nasıl Konulur?
Akne, muayene ile tanısı konulan bir hastalıktır. Tanıda aknenin tipi, şiddeti, sayısı, vücuttaki yeri, yaşam kalitesini ne kadar etkilediği, bıraktığı yara izinin nasıl olduğu göz önünde bulundurulur. Gerekli görüldüğünde mikrobiyolojik ve hormonal değerlendirme amacıyla laboratuvar testlerine başvurulmaktadır.
Akne Nasıl Tedavi Edilir?
Akne tedavisi; aknenin oluşum nedenini hedefleyecek şekilde, aknenin derecesine ve şiddetine göre hekim tarafından düzenlenir. Daha düşük şiddetli tip olan komedonal akne tedavisi püstül ve kist ile seyreden akne tedavisinden görece daha hafiftir. Tedaviyi belirlerlerken, hastalığın şiddeti göz önünde bulundurularak aylık oluşan yeni akne sayısı ve iyileşme sonrası yara izinin kalıp kalmadığı dikkate alınmaktadır. Ayda birkaç yeni aknenin ve yara izi bırakarak iyileşmenin oluştuğu kişilerde daha agresif bir tedavi izlenmelidir.Aknenin ortaya çıktığı bölgenin hijyenine dikkat edilmesi tedavide rol oynamaktadır. Komedonal akne tedavisinde;
Deriye sürülen akne oluşumunu önleyen ilaçlar kullanılmaktadır.
Papüler veya kistik iltihabi aknelerin tedavisinde hekimin uygun gördüğü koşullarda deriye sürülen veya ağızdan kullanılan antibiyotikler kullanılmaktadır. Bu grup akneler kendi içinde hafif, orta, şiddetli olarak ayrılmaktadır. Şiddetine göre değişiklik göstermekle beraber bu akne grubunun tedavisinde ;
Deriye sürülen akne oluşumunu önleyen ilaçlar
Deriye sürülen antibiyotikler
Ağızdan kullanılan antibiyotikler
Akne içine ilaç enjeksiyonu
Lazer tedavisi kullanılmaktadır.
Ozon tedevisi
aromaterapi
Mutlaka hekiminize başvurarak muayene olmanız ve tanı sonrasında tedavinize tam uyum göstermeniz iyileşmeniz için büyük öneme sahiptir.
Aknenin Diğer Hastalıklarla İlişkisi?
Akne, diğer hastalıklarla da beraber görülebilmektedir. Adet düzensizliği olan, fazla tüylenme görülen kadınlarda polikistik over olarak adlandırılan hastalık tanıda değerlendirilmelidir. Bu hastalarda testosteron başta olmak üzere hormon, yağ ve şeker düzeyleri ile insülin seviyesi ölçümlenerek tanı konulur.
Akne Hastalarına Öneriler
Akne oluşumu kişinin beslenme düzeniyle bağlantı gösterebilmektedir. Düşük şeker içerikli gıdaların tüketilmesi akne oluşumunu azalttığı ve bu amaçla çikolata, patates, beyaz ekmek, şeker, fast-food gıdalar, kızartma, hazır meyve suları ve krakerlerin aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
Akne hastalarının dikkat etmesi gereken en önemli konu tedaviye uyumdur. İyileşme süresi 4-6 hafta sürmekte ve klinik iyileşmenin değerlendirilmesi düzenli bir tedavinin 6-8 hafta ardından yapılmaktadır. Hatta sırt ve göğüs gibi iyileşmenin geç olduğu bölgelerde bu süre 3-4 ay daha uzayabilmektedir. Tedaviden tam fayda sağlayabilmek adına, tedaviye uyum akne hastalarında çok önemlidir.
