Akran zorbalığı bir ya da daha fazla çocuğun benzer yaş grubundaki başka bir çocuğa sözel, fiziksel, cinsel, sosyal ya da sanal şiddetine denir.
Sözel şiddet: En sık karşılaşılan zorbaca davranışlardan biri çocukların birbiriyle alay etmesidir.
Fiziksel şiddet: vurmak, saçını çekmek, tükürmek, eşyasına zarar vermek fiziksel zorbalığa örnek verilebilir.
Cinsel şiddet: cinsel içerikli sözcüklerin sürekli tekrarlanması, cinsel anlamda dokunmaya çalışmak cinsel zorbalığa girmektedir.
Sosyal şiddet: İlişkisel şiddet de denebilir. Akran oyun gruplarına almamak, arkadaş gruplarına dahil etmemek, onunla konuşan kişilerin konuşmasını engellemeye çalışmak örnek olarak verilebilir.
Sanal zorbalık: Sanal ortamda meydana gelen zorbalık, çocukların/gençlerin iletişim teknolojilerini kullanım özelliklerine bağlı olarak sohbet odaları, cep telefonuyla arama veya mesaj gönderme gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Mesajlaşma/arama yoluyla utandırıcı mesajlar göndermek, sohbet odasında küçük düşürmek, internette biri hakkında olumsuz söylentiler yaymak, kameralı cep telefonu ile kişinin kendisinden izin alınmadan çekilen fotoğraflarını internet/cep telefonu aracılığıyla diğer insanlarla paylaşmak sanal zorbalığa örnek olarak verilebilir
Zorbalık bireysel ya da grup halinde eğlence gibi başlar ve giderek şiddetini arttırarak dayanılmaz boyutlara ulaşabilir. Çocukların kendi aralarında tek bir seferlik yaptığı alay etme, itişme ya da küçük kavgalar tek başına zorbalık sayılmaz. Zorbalık olabilmesi için tekrar etmesi ve süreklilik kazanması gerekir. Tabii tek seferlik yaşanan olumsuz duruma da müdahale edilerek tekrarının engellenmesi ve doğru davranışların öğretilmesi gerekir.
Zorbalığa uğrayan çocuk;
Zorbalığa uğrayan çocuk genellikle diğerlerinden farklı olandır. Çocuklar birbirlerinin fiziksel özelliklerinden etkilenir ve bunu mesele yapabilirler. Fiziksel olarak diğer çocuklar kadar gelişmiş olmayan daha küçük ve cılız çocuklar kurban olabileceği gibi fiziksel gelişimi normal çocuklardan ileride olanlar da hedef alınabilir. Kullanılan dili çok anlamayan göçmen çocuklar, çok çalışkan, kilolu çocuklar ya da sosyal ve duygusal yönden daha zayıf, daha içe kapanık daha sessiz çocuklar akran zorbalığına uğrama konusunda riskli gruba girmektedir.
Güç dengesizliklerinin olduğu durumlarda da ortaya çıkabilir. Bu kültürel ya da ekonomik de olabilir. Sosyokültürel açıdan daha iyi çevreden gelen çocuk daha az donanımlı bir çocuğu baskı altına alabilir. Ekonomik olarak daha iyi durumda olan bir ailenin çocuğunun diğerlerinin eşyalarını küçümsemesi gibi durumlar da akran zorbalığına örnek olarak verilebilir.
Zorbalığa uğrayan çocuk giderek mutsuzlaşıp depresif semptomlar geliştirebilir. Karın ağrısı, boğaz ağrısı gibi fiziksel şikayetler geliştirip okula gitmek istemezler. Gece uyku sorunları yaşayabilir, notları düşebilir, içe kapanık bir tavır geliştirebilir, arkadaş çevresinden soyutlanabilir. Bazen de kendilerini savunmak için saldırgan davranışlara yönelebilirler ve böyle bir durum zorbalığı belirlemeyi zorlaştırabilir.
Zorbalık yapan çocuk;
Çocukları böyle davranmaya iten sebeplerin araştırılması, çocuğun ev ve çevre yaşantısının değerlendirilmesi önemlidir. Zorbalık yapan çocuğun değerlendirilmesinde okul ve ailenin işbirliği gerekir. Hem okulda hem evde çocuğa bu durumun fark edildiğinin bildirilmesi, onaylanmayan davranışlarına yönelik sınırlar koyulması, davranışlarının takip edilmesi ve doğru rol model olunması gerekir. Uzun dönemde ise kendi duygularını ve karşı tarafın duygularını anlama çalışmaları yaparak empati gelişiminin desteklenmesi, sosyal beceri geliştirme, öfke kontrolü, problem çözme gibi alanlarda da çalışmak gerekmektedir.
Çocuk evde ebeveynlerinin bağırdığını, hakaret ettiğini hatta vurduğunu gözlemliyorsa, bakım vereni çocuğu sürekli eleştiriyor, küçümsüyor, dövüyorsa: kendisinin de zayıf gördüğü bir çocuk karşısında incitici söylemlere veya şiddete başvurma olasılığı yüksektir.
Hem zorbalık yapan hem de zorbalığa maruz kalan çocukların altta yatan özgüven eksikliği, kaygı bozukluğu, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkların olup olmadığının değerlendirilmesi önemlidir. Hem bu rahatsızlıklara sahip çocukların zorbalığa maruz kalma ihtimali fazla hem de maruz kalındığında bu rahatsızlıkların oluşma riski yüksektir. Bu nedenle akran zorbalığıyla karşılaşıldığında hemen müdahale etmek büyük önem taşımaktadır.
Sözel şiddet: En sık karşılaşılan zorbaca davranışlardan biri çocukların birbiriyle alay etmesidir.
Fiziksel şiddet: vurmak, saçını çekmek, tükürmek, eşyasına zarar vermek fiziksel zorbalığa örnek verilebilir.
Cinsel şiddet: cinsel içerikli sözcüklerin sürekli tekrarlanması, cinsel anlamda dokunmaya çalışmak cinsel zorbalığa girmektedir.
Sosyal şiddet: İlişkisel şiddet de denebilir. Akran oyun gruplarına almamak, arkadaş gruplarına dahil etmemek, onunla konuşan kişilerin konuşmasını engellemeye çalışmak örnek olarak verilebilir.
Sanal zorbalık: Sanal ortamda meydana gelen zorbalık, çocukların/gençlerin iletişim teknolojilerini kullanım özelliklerine bağlı olarak sohbet odaları, cep telefonuyla arama veya mesaj gönderme gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Mesajlaşma/arama yoluyla utandırıcı mesajlar göndermek, sohbet odasında küçük düşürmek, internette biri hakkında olumsuz söylentiler yaymak, kameralı cep telefonu ile kişinin kendisinden izin alınmadan çekilen fotoğraflarını internet/cep telefonu aracılığıyla diğer insanlarla paylaşmak sanal zorbalığa örnek olarak verilebilir
Zorbalık bireysel ya da grup halinde eğlence gibi başlar ve giderek şiddetini arttırarak dayanılmaz boyutlara ulaşabilir. Çocukların kendi aralarında tek bir seferlik yaptığı alay etme, itişme ya da küçük kavgalar tek başına zorbalık sayılmaz. Zorbalık olabilmesi için tekrar etmesi ve süreklilik kazanması gerekir. Tabii tek seferlik yaşanan olumsuz duruma da müdahale edilerek tekrarının engellenmesi ve doğru davranışların öğretilmesi gerekir.
Zorbalığa uğrayan çocuk;
Zorbalığa uğrayan çocuk genellikle diğerlerinden farklı olandır. Çocuklar birbirlerinin fiziksel özelliklerinden etkilenir ve bunu mesele yapabilirler. Fiziksel olarak diğer çocuklar kadar gelişmiş olmayan daha küçük ve cılız çocuklar kurban olabileceği gibi fiziksel gelişimi normal çocuklardan ileride olanlar da hedef alınabilir. Kullanılan dili çok anlamayan göçmen çocuklar, çok çalışkan, kilolu çocuklar ya da sosyal ve duygusal yönden daha zayıf, daha içe kapanık daha sessiz çocuklar akran zorbalığına uğrama konusunda riskli gruba girmektedir.
Güç dengesizliklerinin olduğu durumlarda da ortaya çıkabilir. Bu kültürel ya da ekonomik de olabilir. Sosyokültürel açıdan daha iyi çevreden gelen çocuk daha az donanımlı bir çocuğu baskı altına alabilir. Ekonomik olarak daha iyi durumda olan bir ailenin çocuğunun diğerlerinin eşyalarını küçümsemesi gibi durumlar da akran zorbalığına örnek olarak verilebilir.
Zorbalığa uğrayan çocuk giderek mutsuzlaşıp depresif semptomlar geliştirebilir. Karın ağrısı, boğaz ağrısı gibi fiziksel şikayetler geliştirip okula gitmek istemezler. Gece uyku sorunları yaşayabilir, notları düşebilir, içe kapanık bir tavır geliştirebilir, arkadaş çevresinden soyutlanabilir. Bazen de kendilerini savunmak için saldırgan davranışlara yönelebilirler ve böyle bir durum zorbalığı belirlemeyi zorlaştırabilir.
Zorbalık yapan çocuk;
Çocukları böyle davranmaya iten sebeplerin araştırılması, çocuğun ev ve çevre yaşantısının değerlendirilmesi önemlidir. Zorbalık yapan çocuğun değerlendirilmesinde okul ve ailenin işbirliği gerekir. Hem okulda hem evde çocuğa bu durumun fark edildiğinin bildirilmesi, onaylanmayan davranışlarına yönelik sınırlar koyulması, davranışlarının takip edilmesi ve doğru rol model olunması gerekir. Uzun dönemde ise kendi duygularını ve karşı tarafın duygularını anlama çalışmaları yaparak empati gelişiminin desteklenmesi, sosyal beceri geliştirme, öfke kontrolü, problem çözme gibi alanlarda da çalışmak gerekmektedir.
Çocuk evde ebeveynlerinin bağırdığını, hakaret ettiğini hatta vurduğunu gözlemliyorsa, bakım vereni çocuğu sürekli eleştiriyor, küçümsüyor, dövüyorsa: kendisinin de zayıf gördüğü bir çocuk karşısında incitici söylemlere veya şiddete başvurma olasılığı yüksektir.
Hem zorbalık yapan hem de zorbalığa maruz kalan çocukların altta yatan özgüven eksikliği, kaygı bozukluğu, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkların olup olmadığının değerlendirilmesi önemlidir. Hem bu rahatsızlıklara sahip çocukların zorbalığa maruz kalma ihtimali fazla hem de maruz kalındığında bu rahatsızlıkların oluşma riski yüksektir. Bu nedenle akran zorbalığıyla karşılaşıldığında hemen müdahale etmek büyük önem taşımaktadır.
