AKUPUNKTURUN TESIR MEKANİZMASI
Akupunkturun tesir mekanizmaları Akupunktur noktasına iğne batırıldığı hengam, objektif ve subjektif tesirler gözlenir.
1. Subjektif tesirler : Akupunktur noktasına batırılan iğne deride bölgesel olarak gerginlik, basınç, ısınma ve acı hissine yol açmaktadır. Buna Çin literatüründe “Deqi” denir (10). Akupunktur iğnesi batırıldığı hengam, noktanın muhitinde eritem oluşur. Bunun sebebi zarar gören hücrelerden salınan histamin, bradikinin ve gibisi unsurlardır.
2. Objektif tesirler
a. Hudut sistemi üzerine tesirleri
b. İmmün sistem üzerine tesirleri
c. Metabolizma üzerine tesirleri
d. Gastrointestinal sistem üzerine tesirleri
Akupunktur noktaya iğneyi batırdığımız devir had ucu (Reseptör) uyarılır ve bu ikaz hudut yoluyla omuriliğine ve oradan da beyindeki ilgili merkezlere ulaşır. Bunun sonucu olarak vücudumuzda çeşitli kimyasal unsurlar değişik yerlerde salgılanır ve dolaşım yoluyla salgılanan kimyasal hususlar hastalıklı olan kesime ulaşırlar ve tesirini gösterirler.
Akupunktur tedavi tesiri 6 öbekte toplanır:
1. Analjezik tesir
2. Sedasyon tesiri
3. Homeostatik tesiri
4. İmmun stimulan tesiri (Bağaşıklık sistemi güçlendiren etki)
5. Ruhsal tesiri
6. Motor fonksiyonlarda düzgünleşme tesiri.
1.Analjezik tesir: Analjezik (Ağrı kesici) tesir salgılanan Endorfin ve Enkefalinler ile elde edilir.(Endorfin ve Enkefalinler çok güçlü ağrı kesici özelliğe sahip kimyasal maddelerdir). Akupunkturun analjezik tesiri çabucak tedaviden sonra görülür ki bu da artrozların, baş ağrılarının, bel ve boyun ağrılarının ve buna emsal ağrılı sendromların tedavisinde tesirlidir. Bu salgılanan endorfin ve enkafalinler Ağrı eşiğinin yükselmesini de sağlayarak analjezik etkiyi artırırlar.
2.Sedasyon tesiri: Akupunkturun dimağda Dopamin, Serotonin, Endorfin, GABA (gama-amino-buterik-asid) salınımında artış sağladığı tesbit edilmiştir. Bu hususlardan Serotonin ve Dopamin kişide sedasyon sağlayan unsurlar olup hastayı rahatlatır. Serotonin ve Dopamin artışı depresyon’da, insomnia’da, anksiyete’de, histeri’de, ilaç bağımlılıkları ve davranış bozukluklarında sedasyon tesirini artırdıkları tespit edilmiştir.Sedasyon tesiri Raphe sistem, Bazal ganglionlar, Retiküler formatio üzere birtakım dimağ kesimlerinin aktivasyonu ile sağlandığı tespit edilmiştir.
3.Homeostatik tesiri: Akupunktur Sempatik ve Parasempatik hudut sistemini istikrara sokarak homeostatik tesir sağlar.
4.İmmun stimulan tesiri: Akupunktur vücut direncini artırır. Vücudumuzun bağışıklık sistemini güçlendirerek bakteri ve virüslerin neden olduğu enfeksiyonlardan korur. Vücudun marazlara karşı direncini arttırır.Akupunktur tedavisinden sonra,lökositlerin (Beyaz kan hücreleri) arttığı,vücudun direnç gücünü oluşturan gamaglobulinlerin,antikor ve substanslarının kandaki seviyelerinin arttığı tesbit edilmiştir.
Akupunkturun immün sistem üzerine tesirinin,endojen opioidlerden beta endorfin (BE), LE ve metionin enkefalinin bu sisteme yaptığı tesirlere bağlı olduğu düşünülmektedir. Elekroakupunktur pratiğinin dalakta BE salgılanmasını yükselttiği ve bunun sonucu NK hücre aktivitesini ve interferon gamma seviyesini artırdığı sonucuna varılmıştır. TNF-alfa, interferon gama, interlökin-1 alfa,interlökin-2 B hücre proliferasyonunu artırırken,interferon gama ve interlökin-2 de antikor imalatını artırmaktadır.
Endorfin ve enkefalinlerin NK hücre aktivitesi,sitotoksik T lenfosit generasyonu, monositkemotaksi, interferon gama, interlökin-1, interlökin-2, interlökin-4 ve interlökin-6’nın üretimini artırdığı tespit edilmiştir. Alfa, beta ve gamma endorfinlerin değişik immün fonksiyonlara sahip olduğu belirlenmiştir. Kanda ki lökosit, antikor ve gama-globülinlerin kıymetini artırarak bu etkiyi yapar ve böylelikle enfeksiyona karşı vücut direncini artırır.
5.Psikolojik tesir: Akupunktur pratiği ile merkezi had sistemi ve plazmada seviyesi yükselen endojen opioidlerden enkefalinlerin ruhsal ve ruhsal durumu düzenlemede rol aldığı belirtilmektedir. Enkefalinlerin antidepresan, antikonvülsif ve anksiyeteyi giderici tesirlerinin olduğu bilinmektedir. Akupunkturun endojen opioidlere ek olarak, merkezi hudut sisteminde serotoninseviyesini artırdığı gözlenmiştir.
Serotonin, ‘’mutluluk hormonu’’ ismiyle bilinen ve ruh halimizi çok etkileyen bir hormondur. Serotoninin ,Sakinleştirici ve trankilizan tesiri vardır. Günümüzde yapılan çalışmalar sonucunda depresyon, migren, obsesif kompulsif bozukluk, obezite, insülin direnci, fibromiyalji ve hiperaktivite üzere birçok marazın temelinde serotonin eksikliğinin olduğu düşünülmektedir.
serotoninin, kişinin kendini uygun hissetmesi, mesrur ve halinden mutlu olması, iştahının ve seks dürtülerinin olağan seviyede olması ve psikomotor istikrarın sağlanmasında tesirlerinin bulunduğu tespit edilmiştir.
Serotonin uykuyu, seksüel enerjiyi, ruh halini, ani ve haddinden fazla isteklerle iştahı düzenler. Düşük serotonin ölçüsü, hudutlu, huzursuz ve depresif ruh hallerine neden olabilir. Mide ve bağırsak nahiyesindeki kas sisteminin hareketlerini yönetir, ağrı algılama sisteminizi düzenler ve dinlendirici bir uyku sağlar. Serotonin seviyesi düştüğünde ise keyfimiz ve umumi ruh halimiz etkilenir.
Bunun dışında insan vücudundaki serotonin seviyesini, çeşitli hormonlar da etkilemektedir. Örneğin bayan vücudundaki östrojende artma, serotonin seviyesinde de bir artışa neden olmakta; tıpkı halde, hatunların âdet görmeleri sırasında, östrojen hormonlarında düşüş olması, serotonin seviyesini de düşürmekte ve bu durum, kan damarlarının çok genişlemesi sonucu, bayanlarda migren başlamasına neden olabilmektedir.
Beyindeki bir serotonin eksikliği endojen depresyona yol açabilir, iştahı bozar ve obezite yahut anoreksiya ve bulimia nevroza üzere gayri yeme bozukluklarına yol açabilir, ayrıyeten uykusuzluktan sorumlu olabilir. Migren atağından evvel vücuttaki serotonin seviyesi yüksek olmakta, atak geçtikten sonra da düşmektedir. Başkaca kalp buhranı geçirmiş birçok hastanın depresif olduğu ve bu kimselerin idrarında daha çok serotonin atıldığı tespit edilmiştir. Açlık, yorgunluk, gerilim, yemek, ışık ve ilaçların serotonin seviyesini düşürdüğü tespit edilmiştir.
Serotonin yükseldiğinde yahut ehliyetli olduğunda ise; moralimiz yüksek olur, rahat uyku uyuruz, iştahımız azalır,ruh sıhhatimiz düzelir,enerjimiz artar.Vücudumuzda bu kadar tesirli olan bu hormonun düzensizliğinde birçok hastalık ortaya çıkar
6.Motor fonksiyonlarda düzgünleşme tesiri: Akupunktur pratiği ile motor fonksiyonlarda güzelleşme tesiri görülmüş ve bundan ötürü hemipleji (Felç) rehabilitasyonunda ve fasial paralizi( Yüz felci) vakalarında tatbik edilmiştir. Akupunktur pratiği had sistemini etkilemekte ve nöronlarda K+ , Na+ , Ca+ konsantrasyonlarında, merkezi had sisteminde beta endorfin ve lösin enkefalin üzere nöropeptidlerin ve aspartat üzere nörotransmitterlerin ölçülerinde değişmelere neden olduğu gözlenmektedir. Araştırmacılar, akupunkturun tesirlerinin dimağ tarafından düzenlendiği görüşünde yüklü olarak durmaktadırlar ve EA pratiğinin hudut hücresi aksiyon potansiyelinde güçlü bir değişmeye neden olduğunu belirtmektedirler. Paralizi olgularında geç safhalarda bile akupunkturla karşılık alınabilmektedir.
Akupunktur,Kas, tendon ve kemik yapısını kuvvetlendirdiği tespit edilmiştir. Yapılan deneysel çalışmalarda çalışma gücünü artırdığı tespit edildiğinden ötürü Sporcularda doping emeliyle kullanılmaktadır.
Akupunkturun tesir mekanizmaları Akupunktur noktasına iğne batırıldığı hengam, objektif ve subjektif tesirler gözlenir.
1. Subjektif tesirler : Akupunktur noktasına batırılan iğne deride bölgesel olarak gerginlik, basınç, ısınma ve acı hissine yol açmaktadır. Buna Çin literatüründe “Deqi” denir (10). Akupunktur iğnesi batırıldığı hengam, noktanın muhitinde eritem oluşur. Bunun sebebi zarar gören hücrelerden salınan histamin, bradikinin ve gibisi unsurlardır.
2. Objektif tesirler
a. Hudut sistemi üzerine tesirleri
b. İmmün sistem üzerine tesirleri
c. Metabolizma üzerine tesirleri
d. Gastrointestinal sistem üzerine tesirleri
Akupunktur noktaya iğneyi batırdığımız devir had ucu (Reseptör) uyarılır ve bu ikaz hudut yoluyla omuriliğine ve oradan da beyindeki ilgili merkezlere ulaşır. Bunun sonucu olarak vücudumuzda çeşitli kimyasal unsurlar değişik yerlerde salgılanır ve dolaşım yoluyla salgılanan kimyasal hususlar hastalıklı olan kesime ulaşırlar ve tesirini gösterirler.
Akupunktur tedavi tesiri 6 öbekte toplanır:
1. Analjezik tesir
2. Sedasyon tesiri
3. Homeostatik tesiri
4. İmmun stimulan tesiri (Bağaşıklık sistemi güçlendiren etki)
5. Ruhsal tesiri
6. Motor fonksiyonlarda düzgünleşme tesiri.
1.Analjezik tesir: Analjezik (Ağrı kesici) tesir salgılanan Endorfin ve Enkefalinler ile elde edilir.(Endorfin ve Enkefalinler çok güçlü ağrı kesici özelliğe sahip kimyasal maddelerdir). Akupunkturun analjezik tesiri çabucak tedaviden sonra görülür ki bu da artrozların, baş ağrılarının, bel ve boyun ağrılarının ve buna emsal ağrılı sendromların tedavisinde tesirlidir. Bu salgılanan endorfin ve enkafalinler Ağrı eşiğinin yükselmesini de sağlayarak analjezik etkiyi artırırlar.
2.Sedasyon tesiri: Akupunkturun dimağda Dopamin, Serotonin, Endorfin, GABA (gama-amino-buterik-asid) salınımında artış sağladığı tesbit edilmiştir. Bu hususlardan Serotonin ve Dopamin kişide sedasyon sağlayan unsurlar olup hastayı rahatlatır. Serotonin ve Dopamin artışı depresyon’da, insomnia’da, anksiyete’de, histeri’de, ilaç bağımlılıkları ve davranış bozukluklarında sedasyon tesirini artırdıkları tespit edilmiştir.Sedasyon tesiri Raphe sistem, Bazal ganglionlar, Retiküler formatio üzere birtakım dimağ kesimlerinin aktivasyonu ile sağlandığı tespit edilmiştir.
3.Homeostatik tesiri: Akupunktur Sempatik ve Parasempatik hudut sistemini istikrara sokarak homeostatik tesir sağlar.
4.İmmun stimulan tesiri: Akupunktur vücut direncini artırır. Vücudumuzun bağışıklık sistemini güçlendirerek bakteri ve virüslerin neden olduğu enfeksiyonlardan korur. Vücudun marazlara karşı direncini arttırır.Akupunktur tedavisinden sonra,lökositlerin (Beyaz kan hücreleri) arttığı,vücudun direnç gücünü oluşturan gamaglobulinlerin,antikor ve substanslarının kandaki seviyelerinin arttığı tesbit edilmiştir.
Akupunkturun immün sistem üzerine tesirinin,endojen opioidlerden beta endorfin (BE), LE ve metionin enkefalinin bu sisteme yaptığı tesirlere bağlı olduğu düşünülmektedir. Elekroakupunktur pratiğinin dalakta BE salgılanmasını yükselttiği ve bunun sonucu NK hücre aktivitesini ve interferon gamma seviyesini artırdığı sonucuna varılmıştır. TNF-alfa, interferon gama, interlökin-1 alfa,interlökin-2 B hücre proliferasyonunu artırırken,interferon gama ve interlökin-2 de antikor imalatını artırmaktadır.
Endorfin ve enkefalinlerin NK hücre aktivitesi,sitotoksik T lenfosit generasyonu, monositkemotaksi, interferon gama, interlökin-1, interlökin-2, interlökin-4 ve interlökin-6’nın üretimini artırdığı tespit edilmiştir. Alfa, beta ve gamma endorfinlerin değişik immün fonksiyonlara sahip olduğu belirlenmiştir. Kanda ki lökosit, antikor ve gama-globülinlerin kıymetini artırarak bu etkiyi yapar ve böylelikle enfeksiyona karşı vücut direncini artırır.
5.Psikolojik tesir: Akupunktur pratiği ile merkezi had sistemi ve plazmada seviyesi yükselen endojen opioidlerden enkefalinlerin ruhsal ve ruhsal durumu düzenlemede rol aldığı belirtilmektedir. Enkefalinlerin antidepresan, antikonvülsif ve anksiyeteyi giderici tesirlerinin olduğu bilinmektedir. Akupunkturun endojen opioidlere ek olarak, merkezi hudut sisteminde serotoninseviyesini artırdığı gözlenmiştir.
Serotonin, ‘’mutluluk hormonu’’ ismiyle bilinen ve ruh halimizi çok etkileyen bir hormondur. Serotoninin ,Sakinleştirici ve trankilizan tesiri vardır. Günümüzde yapılan çalışmalar sonucunda depresyon, migren, obsesif kompulsif bozukluk, obezite, insülin direnci, fibromiyalji ve hiperaktivite üzere birçok marazın temelinde serotonin eksikliğinin olduğu düşünülmektedir.
serotoninin, kişinin kendini uygun hissetmesi, mesrur ve halinden mutlu olması, iştahının ve seks dürtülerinin olağan seviyede olması ve psikomotor istikrarın sağlanmasında tesirlerinin bulunduğu tespit edilmiştir.
Serotonin uykuyu, seksüel enerjiyi, ruh halini, ani ve haddinden fazla isteklerle iştahı düzenler. Düşük serotonin ölçüsü, hudutlu, huzursuz ve depresif ruh hallerine neden olabilir. Mide ve bağırsak nahiyesindeki kas sisteminin hareketlerini yönetir, ağrı algılama sisteminizi düzenler ve dinlendirici bir uyku sağlar. Serotonin seviyesi düştüğünde ise keyfimiz ve umumi ruh halimiz etkilenir.
Bunun dışında insan vücudundaki serotonin seviyesini, çeşitli hormonlar da etkilemektedir. Örneğin bayan vücudundaki östrojende artma, serotonin seviyesinde de bir artışa neden olmakta; tıpkı halde, hatunların âdet görmeleri sırasında, östrojen hormonlarında düşüş olması, serotonin seviyesini de düşürmekte ve bu durum, kan damarlarının çok genişlemesi sonucu, bayanlarda migren başlamasına neden olabilmektedir.
Beyindeki bir serotonin eksikliği endojen depresyona yol açabilir, iştahı bozar ve obezite yahut anoreksiya ve bulimia nevroza üzere gayri yeme bozukluklarına yol açabilir, ayrıyeten uykusuzluktan sorumlu olabilir. Migren atağından evvel vücuttaki serotonin seviyesi yüksek olmakta, atak geçtikten sonra da düşmektedir. Başkaca kalp buhranı geçirmiş birçok hastanın depresif olduğu ve bu kimselerin idrarında daha çok serotonin atıldığı tespit edilmiştir. Açlık, yorgunluk, gerilim, yemek, ışık ve ilaçların serotonin seviyesini düşürdüğü tespit edilmiştir.
Serotonin yükseldiğinde yahut ehliyetli olduğunda ise; moralimiz yüksek olur, rahat uyku uyuruz, iştahımız azalır,ruh sıhhatimiz düzelir,enerjimiz artar.Vücudumuzda bu kadar tesirli olan bu hormonun düzensizliğinde birçok hastalık ortaya çıkar
6.Motor fonksiyonlarda düzgünleşme tesiri: Akupunktur pratiği ile motor fonksiyonlarda güzelleşme tesiri görülmüş ve bundan ötürü hemipleji (Felç) rehabilitasyonunda ve fasial paralizi( Yüz felci) vakalarında tatbik edilmiştir. Akupunktur pratiği had sistemini etkilemekte ve nöronlarda K+ , Na+ , Ca+ konsantrasyonlarında, merkezi had sisteminde beta endorfin ve lösin enkefalin üzere nöropeptidlerin ve aspartat üzere nörotransmitterlerin ölçülerinde değişmelere neden olduğu gözlenmektedir. Araştırmacılar, akupunkturun tesirlerinin dimağ tarafından düzenlendiği görüşünde yüklü olarak durmaktadırlar ve EA pratiğinin hudut hücresi aksiyon potansiyelinde güçlü bir değişmeye neden olduğunu belirtmektedirler. Paralizi olgularında geç safhalarda bile akupunkturla karşılık alınabilmektedir.
Akupunktur,Kas, tendon ve kemik yapısını kuvvetlendirdiği tespit edilmiştir. Yapılan deneysel çalışmalarda çalışma gücünü artırdığı tespit edildiğinden ötürü Sporcularda doping emeliyle kullanılmaktadır.
