Alerjik Hastalık Gelişiminde Genetik Nedenler
Alerji ve genetik
Genetik alerjiyi Etkilermi?
Tum hastalıklarda olduğu gibi alerjik hastalıklar da uygun genetik yapıda yeterli cevresel faktorler oluşmuşsa ortaya cıkmaktadır Eğer anne babadan alınan kromozomlarla elde edilen genetik yapımızda alerjik bir yatkınlık varsa ve cocuğun yaşadığı cevrede de yatkınlık olan allerjenden yeterli miktarda varsa alerjik hastalık ortaya cıkar Orneğin doğan cocuğun vucudunda zeytin poleni alerjisi yatkınlık geni vardır Ama yaşadığı cevrede zeytin ağacı yoksa alerjik hastalık oluşmaz
Ama bu aileden olan bir başka cocuk zeytin ağacı olan bir yerde doğar da buyurse o cocukta zeytin alerjisi gelişir Cocuğun ve erişkinin genetik yatkınlık oluşturan genlerinin urununu iceren vucudumuzla cevrenin etkileşimi hastalığın şiddetini ortaya koymaktadır Buna şoyle bir ornek verilebilir Bir cocukta ev tozu akarı alerjisine bağlı astım vardır Cocuk eğer Orta veya Doğu Anadolu bolgelerinde yaşarsa cevrede akar az olacağı icin alerjik astım bulguları y acok az gorulur yada gorulmez Ama cocuk Ege yada Marmara bolgesine gelirse astım bulguları cıkabilir Bir yonuyle alerjik hastalıkta bu şeklide “gencevre etkileşimi olmaktadır Ki bu yonuyle alerjik hastalıklar cevre ve genetik yapının ortaklaşa oluşturduğu “ekogenetik bir fenomen olarak tanımlanabilir
Alerjik hastalıklarda genetik yatkınlık vardır Bu genetik yatkınlık oncelikle aile ve ikiz calışmaları ile ortaya konulmuştur Daha sonra ileri genetik teknikler bu yatkınlığın nedenini cozmeye calışmıştır Bunun en basit orneği toplum taramalarında gorulebilir Genel olarak toplumda alerjik hastalık sıklığı ortalama % 20 kabul edilir Annenin alerjik hastalığa sahip olduğu bireylerde cocuğun alerjik olma rsiki % 50 ye, babanın alerjik hastalığa sahip olduğu bireylerde % 40 a, ancak her iki ebeveynin alerjik hastalığa sahip olduğu durumda bu % 70 e cıkmaktadır Genetik yapımızı oluşturan kromozomlarımızda yalnızca bir gorev goren maddeyi yapan bolumune “ gen denir Allerjik hastalıklar cok fazla genin bir arada bulunması nedeniyle oluştuğu icin tek veya sadece birkac gen etken olarak gosterilememiştir
Alerjik hastalıklardaki aile calışmaları ve ailesel genetik yatkınlık ilk kez 1916 da Cook ve Vander isinli bilim adamları tarafından yapılmıştır Bu araştırıcılar 500 un ustunde ailede, alerjik aile icindeki olguların fazlalığı ve ozelliklerini goz onune alarak, alerjik duyarlılıkta alerjik yatkınlığın Mendelian kurallar dediğimiz klasik genetik gecişe gore gectiğini savunmuştur Ancak bu şekilde bir gecişin ancak % 30 allerjik hastada gosterilmesi, aile oykusu net olmayan hastaların da olması ve belirgin bir genetik ozelliğin cozulmemesi coklu genetik geciş ozellikli (multigenetik) yatkınlığın ortaya atılmasına neden olmuştur Bu teori alerjik hastalığın ortaya cıkmasındaki temel antikor olan IgE sentezinin alerjik bireylerde yuksek olduğunun gosterilmesinden sonra yeniden yapılandırılmıştır Ancak IgE seviyesinin hastalığın şiddeti ile paralel olmadığı saptanmıştır Cunku alerjik hastalık tam ve tek olarak vucutta IgE yapılmasına bağlı değildir Butun bu aile calışmaları alerjik yatkınlığın ve hastalığın klinik şiddetinin bir cok gen ile ilişkili olduğunu gostermektedir
Alerjik hastalıkla ilgili olarak ikizlerin incelenmesi genel alerjik hastalıklarda genetik yatkınlık olduğu tezini daha da guclendirmektedir Bunun en iyi orneği ikizlerden birisinde alerjik hastalık varsa diğerinde de sıklıkla olmasıdır, hatta bu sıklık tek yumurta ikizlerinde allerjik hastalık cift yumurta ikizlerine gore daha yuksek olmaktadır Ancak yine de genetik yalnız başına alerjik hastalık etkili değildir Cunku ikizlerin ikisi de her zaman aynı alerjene allerjik olmamaktadır Bu da cevresel etkenlerin (beslenme, hava kirliliği, atmosfer ozellikleri…) onemini gostermektedir
Ancak her halukarda alerjik hastalığın her tipinde aileden gelen genetik yatkınlık en onemli nedendir Alerjik astım, alerjik saman nezlesi, alerjik egzemada da boyledir Ancak astım da cevresel faktorler (hava kirliliği, sigara…) one gecebilir Ancak hepsinde neden olan ortak bir gen bulunamamıştır Fakat bağışıklık hucreleri, bronş yapısı, sinir sistemi, hucre zarı vs gibi bir cok vucud yapısına giren bir cok maddeyi ureten bir cok gen suclanmaktadır Alerjik hastalıkların genetik temelleri cozuldukce teşhisi ve tedavisi konusunda cok daha ileri uygulama ve kesin cozumler mumkun olacaktır
Alerji ve genetik
Genetik alerjiyi Etkilermi?
Tum hastalıklarda olduğu gibi alerjik hastalıklar da uygun genetik yapıda yeterli cevresel faktorler oluşmuşsa ortaya cıkmaktadır Eğer anne babadan alınan kromozomlarla elde edilen genetik yapımızda alerjik bir yatkınlık varsa ve cocuğun yaşadığı cevrede de yatkınlık olan allerjenden yeterli miktarda varsa alerjik hastalık ortaya cıkar Orneğin doğan cocuğun vucudunda zeytin poleni alerjisi yatkınlık geni vardır Ama yaşadığı cevrede zeytin ağacı yoksa alerjik hastalık oluşmaz
Ama bu aileden olan bir başka cocuk zeytin ağacı olan bir yerde doğar da buyurse o cocukta zeytin alerjisi gelişir Cocuğun ve erişkinin genetik yatkınlık oluşturan genlerinin urununu iceren vucudumuzla cevrenin etkileşimi hastalığın şiddetini ortaya koymaktadır Buna şoyle bir ornek verilebilir Bir cocukta ev tozu akarı alerjisine bağlı astım vardır Cocuk eğer Orta veya Doğu Anadolu bolgelerinde yaşarsa cevrede akar az olacağı icin alerjik astım bulguları y acok az gorulur yada gorulmez Ama cocuk Ege yada Marmara bolgesine gelirse astım bulguları cıkabilir Bir yonuyle alerjik hastalıkta bu şeklide “gencevre etkileşimi olmaktadır Ki bu yonuyle alerjik hastalıklar cevre ve genetik yapının ortaklaşa oluşturduğu “ekogenetik bir fenomen olarak tanımlanabilir
Alerjik hastalıklarda genetik yatkınlık vardır Bu genetik yatkınlık oncelikle aile ve ikiz calışmaları ile ortaya konulmuştur Daha sonra ileri genetik teknikler bu yatkınlığın nedenini cozmeye calışmıştır Bunun en basit orneği toplum taramalarında gorulebilir Genel olarak toplumda alerjik hastalık sıklığı ortalama % 20 kabul edilir Annenin alerjik hastalığa sahip olduğu bireylerde cocuğun alerjik olma rsiki % 50 ye, babanın alerjik hastalığa sahip olduğu bireylerde % 40 a, ancak her iki ebeveynin alerjik hastalığa sahip olduğu durumda bu % 70 e cıkmaktadır Genetik yapımızı oluşturan kromozomlarımızda yalnızca bir gorev goren maddeyi yapan bolumune “ gen denir Allerjik hastalıklar cok fazla genin bir arada bulunması nedeniyle oluştuğu icin tek veya sadece birkac gen etken olarak gosterilememiştir
Alerjik hastalıklardaki aile calışmaları ve ailesel genetik yatkınlık ilk kez 1916 da Cook ve Vander isinli bilim adamları tarafından yapılmıştır Bu araştırıcılar 500 un ustunde ailede, alerjik aile icindeki olguların fazlalığı ve ozelliklerini goz onune alarak, alerjik duyarlılıkta alerjik yatkınlığın Mendelian kurallar dediğimiz klasik genetik gecişe gore gectiğini savunmuştur Ancak bu şekilde bir gecişin ancak % 30 allerjik hastada gosterilmesi, aile oykusu net olmayan hastaların da olması ve belirgin bir genetik ozelliğin cozulmemesi coklu genetik geciş ozellikli (multigenetik) yatkınlığın ortaya atılmasına neden olmuştur Bu teori alerjik hastalığın ortaya cıkmasındaki temel antikor olan IgE sentezinin alerjik bireylerde yuksek olduğunun gosterilmesinden sonra yeniden yapılandırılmıştır Ancak IgE seviyesinin hastalığın şiddeti ile paralel olmadığı saptanmıştır Cunku alerjik hastalık tam ve tek olarak vucutta IgE yapılmasına bağlı değildir Butun bu aile calışmaları alerjik yatkınlığın ve hastalığın klinik şiddetinin bir cok gen ile ilişkili olduğunu gostermektedir
Alerjik hastalıkla ilgili olarak ikizlerin incelenmesi genel alerjik hastalıklarda genetik yatkınlık olduğu tezini daha da guclendirmektedir Bunun en iyi orneği ikizlerden birisinde alerjik hastalık varsa diğerinde de sıklıkla olmasıdır, hatta bu sıklık tek yumurta ikizlerinde allerjik hastalık cift yumurta ikizlerine gore daha yuksek olmaktadır Ancak yine de genetik yalnız başına alerjik hastalık etkili değildir Cunku ikizlerin ikisi de her zaman aynı alerjene allerjik olmamaktadır Bu da cevresel etkenlerin (beslenme, hava kirliliği, atmosfer ozellikleri…) onemini gostermektedir
Ancak her halukarda alerjik hastalığın her tipinde aileden gelen genetik yatkınlık en onemli nedendir Alerjik astım, alerjik saman nezlesi, alerjik egzemada da boyledir Ancak astım da cevresel faktorler (hava kirliliği, sigara…) one gecebilir Ancak hepsinde neden olan ortak bir gen bulunamamıştır Fakat bağışıklık hucreleri, bronş yapısı, sinir sistemi, hucre zarı vs gibi bir cok vucud yapısına giren bir cok maddeyi ureten bir cok gen suclanmaktadır Alerjik hastalıkların genetik temelleri cozuldukce teşhisi ve tedavisi konusunda cok daha ileri uygulama ve kesin cozumler mumkun olacaktır
