Alkol kullanımı ile ilgili sorunların her gecen gun artması bu kullanımla ilişkili bozuklukların tedavisinin de daha sistematik olarak yapılmasının gerekliliğini doğurmuştur Birleşik Devletlerde alkol kullanımının toplum sağlığı acısından kalp hastalıkları ve kanserden sonra ucuncu sırada yer alması sorunun onemi acısından iyi bir veri oluşturmaktadır İnsanlık tarihi kadar eski olan alkol kullanımı cağlar boyunca değişik bakış acıları ile ele alınmıştır Toresel, bir anlamda sosyokulturel acıdan; alkol kullanımının kişinin kendi isteği ve iradesi ile medikal bağlamda ise; kullanımın hastalıkla ilgili olduğu kabul edilmiştir Alkol kullanımı ve sonuclarının; kullanan yanında aile ve toplumu da psikolojik, sosyal, ekonomik acılardan onemli boyutlarda etkilemesi sorunu biyopsikososyalbir model icinde ele alma gereği doğurmuştur
Alkol kullanımı ile ilişkili tanımlamaların tarih boyunca değişmesi yanında tedavi caba ve programlarında da paralel değişiklikler gozlenmiştir Birleşik Devletler' de temeli 1950'lerde atılan en yaygın alkol tedavi modeli olarak, Minnesetto modeli kabul edilmektedir Birleşik Devletlerde 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başında tedavi hizmetleri devlet sektorunden yavaş yavaş ozel sektor organizasyonlarının eline gecmiştir Ulkemizde ise 1980'lerin başında devlet sektoru yeni yeni bu organizasyonları kurmaya başlamıştır İlk alkol tedavi klinikleriuniversite bunyelerinde kurulmuş ve bunu 1983 yılında Bakırkoy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi bunyesinde kurulan AMATEM izlemiştir
ALKOLUN TARİHCESİ
Alkolun tarihi insanlık tarihi kadar eskidir İlk bira bundan 8 bin yıl once Mezopotamyalıların arpayı ekmek yapmak icin ıslah etmesiyle yapılmıştır Sumerlerin 6 bin yıl once Godin Tepelerinde (Batı İran ve Anadolu) bira ve şarap ictiği bilinmektedir Daha sonra fermante edilmiş meyve, tahıl ve baldan oluşturulan alkolu hayatına sokmuştur insanoğlu Alkol kimi zaman kutsal sayılıp, dini torenlerde kullanılmış, kimi zaman eğlencenin ayrılmaz bir olmuştur Alkolun icat edilmesiyle birlikte, alkol alışkanlığı da ortaya cıkmıştır
Alkol alışkanlığının bir hastalık olarak kabul edilmesi eski cağlara dayanmaktadır Roma filozofu Seneca, alkolizmi bir akıl hastalığı olarak tanımlamıştır Alkolizm terimi ilk kez İsvecli hekim Magnus Huss tarafından, “Alcoholismus Chronicus isimli makalede (1849) kullanılmıştır
ALKOL KULLANIMI VE ALKOLİZM
Gunde 12 kadeh icki almanın kalp hastalığı riskini azaltabileceğine işaret eden bilimsel araştırmalar bulunmasına rağmen bazıları icin alkol kullanımı kontrol edilemeyen bir saplantıya donuşur Alkolu az miktarda, problemsiz olarak kullanan pek cok insan olduğu gibi bu nedenle zaman zaman başı derde giren kişiler ve yelpazenin en ucunda alkolsuz yaşayamaz hale gelen, bu yuzden hayatı felc olmuş insanlar vardır
Alkol; beyin, sinir sistemi, mide, sindirim sistemi, karaciğer, kemik iliği gibi hayati merkezler başta olmak uzere butun vucudu etkiler Etkinin şiddeti alınan alkolun miktarına ve sıklığına gore değişirAlkolun neden olduğu toplumsal, ruhsal, adli vb kotu sonuclar bir hayli fazladır
Alkol kullanımının tıbbi olarak kabul edilen normal sınırı gunde erkekler icin 2, kadınlar icin 1 ickidir Birim olarak 1 icki bir kutu yada şişe biraya, bir bardak şaraba ya da 45 ml' lik bir teksert ickiye (votka, viski vb) eşittir Bu şekilde hesaplandığında alınan ickinin turunun hic bir onemi yokturYani uc bira icmekle uc duble votka icmek ayni miktarda alkol alınmasını sağlar ve etkisi aynıdır
Alkolizm deyince bir cok insanın zihninde, parklarda ispirto şişesine sarılıp sızan ağır alkol bağımlıları canlanırOysa alkolizm, bireyin beden ve ruh sağlığını, aile, sosyal ve iş uyumunu bozacak derecede sık ve fazla alkol alma; alkol alma isteğini durduramama seklinde ortaya cıkan bir bozukluktur
Alkolizmin nedenleri tam olarak bilinmemektedir Alkolizmde tek etken aramamak ve cok etkenli bir bozukluk olduğunu kabul etmek gerekir Bu etkenler arasında biyolojik, psiko sosyal ve ekonomik nedenler yer almaktadır Biyolojik etkenler arasında kalıtımsal etkenlerin varlığı, bazı aile araştırmaları ve ikiz olma ve evlat edinme araştırmaları sonucu kabul edilmektedir Ayrıca alkolizm adaylarının daha alkol kullanmaya başlamadan once alkole karşı yuksek dayanma gucu gostermeleri ve bazı ırkların alkole karşı doğuştan bir dayanıksızlık gosterdiği (Japonlar, Koreliler, Taywanlılar, Amerikan Kızılderilileri gibi) bilinen biyolojik etkenlerdir
Alkolizmin psiko sosyal ve ekonomik nedenlerine goz atacak olursak, alkoliklerin henuz alkole başlamadan once ve cocukluklarında hiperaktif, tutarsız, amac ve değerlere fazla duyarlı olmayan, sosyopatiye eğilimli kişiler oldukları saptanmıştır
Din ve toreleri ile alkolu onaylamayan toplum kesimlerinde alkolizm oranı daha duşukturAlkolun kolay elde edilebilirliği ile fazla alkol kullanımı arasında da bağ bulunmaktadır
Bu etkenlerin yanı sıra toplumsal ve bireysel stres etkenleri alkol alma eğilimini artırabilir Alkol bazı kişilerde en cabuk etki eden bir yatıştırıcı, rahatlatıcı olarak kullanılabilir Ancak stres aşırı alkol kullanan kişilerin coğunda icmek icin kullanılan bir bahanedir Her stres altında kalan alkolik olmadığına gore kişide biyolojik, psikolojik bir yatkınlığın bulunması gerekir
Alkol kullanmanın problem haline donuşmesi icin kişinin surekli alkol alıyor olması da gerekmez Kişi, zaman zaman kullansa da, alkol almaya bağlı olarak aşağıdaki problemlerden birisini dahi tekrar tekrar yaşıyorsa profesyonel yardımı gerektirecek duzeyde alkol kullanma problemi var demektir:
1İşte, okulda ya da evde ustune duşen gorevleri tekrarlayıcı bir bicimde aksatma
2Fiziksel olarak tehlikeli durumlarda yineleyici bicimde alkol kullanımı
3 Alkol ile ilişkili ortaya cıkan yasal sorunlar
4Alkolun neden olduğu ya da alevlendirdiği surekli ya da tekrarlayıcı insanlar arası sorunlar: ( Alkollu iken eşle tartışmalara girmek ya da kavga etmek)
Yukarıda anlatmaya calıştığımız “alkoliklik terimini tam olarak kavramamız icin alkolik bireylerde gorulen ozellikleri bilmemiz gerekir Aşağıda sıraladığımız ozelliklerden en az uc tanesini taşıyan bireye tıp dilindealkol bağımlısı “denilmektedir
* Niyetlendiğinden daha fazla miktar ve surede alkol almak
* Kişi bırakmayı istediği ya da defalarca bırakmayı denediği halde yeniden icmeye başlar Zaman zaman bir kac gun ya da ay icmeyebilir Bunu 'istediği zaman bırakabildiğinin' kanıtı olarak gostermeye calışabilir
* İckiye fazla vakit ayırır Bazıları gun icinde kimseye farkettirmemeye calışarak icebilir
* İcki icmeye fırsat bulamadığı zaman sosyal faaliyetleri, hobileri, başka zevk verici aktiviteleri azaltır
* Alkole bağlı ya da alkolle artan fiziksel (karaciğer hastalığı, yuksek tansiyon, gastrit vb), ya da psikolojik (depresyon, anksiyete, uyku bozukluğu vb) problemler yaşamasına rağmen icmeye devam eder
* Ayni etkiyi almak icin ictiği miktarı arttırır ya da başkaları icin cok sayılacak miktarlarda ictiği halde etkilenmez (Bunu alkole dayanıklı olduğunun kanıtı olarak one surebilir)
* Alkol almadığı zaman titreme, terleme, carpıntı gibi şikayetler yaşar
Toplum, alkol kullanımını kontrol edemeyen kişilerin ruhen zayıf hatta dengesiz olduğunu duşunur Bir cok alkolik de kendisini boyle gorur Ancak alkolizmin bir hastalık olarak gorulmesinden asıl kasıt kişinin alkol karşısında iradesini ve secim yapma gucunu kaybetmesidir Alkol karşısında gucsuzluğunu kabul etme ve bu konuda yardım arama iyiye doğru değişimin ilk adımıdırMilyonlarca insan bu ilk adımla başlanan yolda alkolun sosyal hayatlarına verdiği zararların ustesinden gelmiştir
Alkol kullanımı ile ilişkili tanımlamaların tarih boyunca değişmesi yanında tedavi caba ve programlarında da paralel değişiklikler gozlenmiştir Birleşik Devletler' de temeli 1950'lerde atılan en yaygın alkol tedavi modeli olarak, Minnesetto modeli kabul edilmektedir Birleşik Devletlerde 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başında tedavi hizmetleri devlet sektorunden yavaş yavaş ozel sektor organizasyonlarının eline gecmiştir Ulkemizde ise 1980'lerin başında devlet sektoru yeni yeni bu organizasyonları kurmaya başlamıştır İlk alkol tedavi klinikleriuniversite bunyelerinde kurulmuş ve bunu 1983 yılında Bakırkoy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi bunyesinde kurulan AMATEM izlemiştir
ALKOLUN TARİHCESİ
Alkolun tarihi insanlık tarihi kadar eskidir İlk bira bundan 8 bin yıl once Mezopotamyalıların arpayı ekmek yapmak icin ıslah etmesiyle yapılmıştır Sumerlerin 6 bin yıl once Godin Tepelerinde (Batı İran ve Anadolu) bira ve şarap ictiği bilinmektedir Daha sonra fermante edilmiş meyve, tahıl ve baldan oluşturulan alkolu hayatına sokmuştur insanoğlu Alkol kimi zaman kutsal sayılıp, dini torenlerde kullanılmış, kimi zaman eğlencenin ayrılmaz bir olmuştur Alkolun icat edilmesiyle birlikte, alkol alışkanlığı da ortaya cıkmıştır
Alkol alışkanlığının bir hastalık olarak kabul edilmesi eski cağlara dayanmaktadır Roma filozofu Seneca, alkolizmi bir akıl hastalığı olarak tanımlamıştır Alkolizm terimi ilk kez İsvecli hekim Magnus Huss tarafından, “Alcoholismus Chronicus isimli makalede (1849) kullanılmıştır
ALKOL KULLANIMI VE ALKOLİZM
Gunde 12 kadeh icki almanın kalp hastalığı riskini azaltabileceğine işaret eden bilimsel araştırmalar bulunmasına rağmen bazıları icin alkol kullanımı kontrol edilemeyen bir saplantıya donuşur Alkolu az miktarda, problemsiz olarak kullanan pek cok insan olduğu gibi bu nedenle zaman zaman başı derde giren kişiler ve yelpazenin en ucunda alkolsuz yaşayamaz hale gelen, bu yuzden hayatı felc olmuş insanlar vardır
Alkol; beyin, sinir sistemi, mide, sindirim sistemi, karaciğer, kemik iliği gibi hayati merkezler başta olmak uzere butun vucudu etkiler Etkinin şiddeti alınan alkolun miktarına ve sıklığına gore değişirAlkolun neden olduğu toplumsal, ruhsal, adli vb kotu sonuclar bir hayli fazladır
Alkol kullanımının tıbbi olarak kabul edilen normal sınırı gunde erkekler icin 2, kadınlar icin 1 ickidir Birim olarak 1 icki bir kutu yada şişe biraya, bir bardak şaraba ya da 45 ml' lik bir teksert ickiye (votka, viski vb) eşittir Bu şekilde hesaplandığında alınan ickinin turunun hic bir onemi yokturYani uc bira icmekle uc duble votka icmek ayni miktarda alkol alınmasını sağlar ve etkisi aynıdır
Alkolizm deyince bir cok insanın zihninde, parklarda ispirto şişesine sarılıp sızan ağır alkol bağımlıları canlanırOysa alkolizm, bireyin beden ve ruh sağlığını, aile, sosyal ve iş uyumunu bozacak derecede sık ve fazla alkol alma; alkol alma isteğini durduramama seklinde ortaya cıkan bir bozukluktur
Alkolizmin nedenleri tam olarak bilinmemektedir Alkolizmde tek etken aramamak ve cok etkenli bir bozukluk olduğunu kabul etmek gerekir Bu etkenler arasında biyolojik, psiko sosyal ve ekonomik nedenler yer almaktadır Biyolojik etkenler arasında kalıtımsal etkenlerin varlığı, bazı aile araştırmaları ve ikiz olma ve evlat edinme araştırmaları sonucu kabul edilmektedir Ayrıca alkolizm adaylarının daha alkol kullanmaya başlamadan once alkole karşı yuksek dayanma gucu gostermeleri ve bazı ırkların alkole karşı doğuştan bir dayanıksızlık gosterdiği (Japonlar, Koreliler, Taywanlılar, Amerikan Kızılderilileri gibi) bilinen biyolojik etkenlerdir
Alkolizmin psiko sosyal ve ekonomik nedenlerine goz atacak olursak, alkoliklerin henuz alkole başlamadan once ve cocukluklarında hiperaktif, tutarsız, amac ve değerlere fazla duyarlı olmayan, sosyopatiye eğilimli kişiler oldukları saptanmıştır
Din ve toreleri ile alkolu onaylamayan toplum kesimlerinde alkolizm oranı daha duşukturAlkolun kolay elde edilebilirliği ile fazla alkol kullanımı arasında da bağ bulunmaktadır
Bu etkenlerin yanı sıra toplumsal ve bireysel stres etkenleri alkol alma eğilimini artırabilir Alkol bazı kişilerde en cabuk etki eden bir yatıştırıcı, rahatlatıcı olarak kullanılabilir Ancak stres aşırı alkol kullanan kişilerin coğunda icmek icin kullanılan bir bahanedir Her stres altında kalan alkolik olmadığına gore kişide biyolojik, psikolojik bir yatkınlığın bulunması gerekir
Alkol kullanmanın problem haline donuşmesi icin kişinin surekli alkol alıyor olması da gerekmez Kişi, zaman zaman kullansa da, alkol almaya bağlı olarak aşağıdaki problemlerden birisini dahi tekrar tekrar yaşıyorsa profesyonel yardımı gerektirecek duzeyde alkol kullanma problemi var demektir:
1İşte, okulda ya da evde ustune duşen gorevleri tekrarlayıcı bir bicimde aksatma
2Fiziksel olarak tehlikeli durumlarda yineleyici bicimde alkol kullanımı
3 Alkol ile ilişkili ortaya cıkan yasal sorunlar
4Alkolun neden olduğu ya da alevlendirdiği surekli ya da tekrarlayıcı insanlar arası sorunlar: ( Alkollu iken eşle tartışmalara girmek ya da kavga etmek)
Yukarıda anlatmaya calıştığımız “alkoliklik terimini tam olarak kavramamız icin alkolik bireylerde gorulen ozellikleri bilmemiz gerekir Aşağıda sıraladığımız ozelliklerden en az uc tanesini taşıyan bireye tıp dilindealkol bağımlısı “denilmektedir
* Niyetlendiğinden daha fazla miktar ve surede alkol almak
* Kişi bırakmayı istediği ya da defalarca bırakmayı denediği halde yeniden icmeye başlar Zaman zaman bir kac gun ya da ay icmeyebilir Bunu 'istediği zaman bırakabildiğinin' kanıtı olarak gostermeye calışabilir
* İckiye fazla vakit ayırır Bazıları gun icinde kimseye farkettirmemeye calışarak icebilir
* İcki icmeye fırsat bulamadığı zaman sosyal faaliyetleri, hobileri, başka zevk verici aktiviteleri azaltır
* Alkole bağlı ya da alkolle artan fiziksel (karaciğer hastalığı, yuksek tansiyon, gastrit vb), ya da psikolojik (depresyon, anksiyete, uyku bozukluğu vb) problemler yaşamasına rağmen icmeye devam eder
* Ayni etkiyi almak icin ictiği miktarı arttırır ya da başkaları icin cok sayılacak miktarlarda ictiği halde etkilenmez (Bunu alkole dayanıklı olduğunun kanıtı olarak one surebilir)
* Alkol almadığı zaman titreme, terleme, carpıntı gibi şikayetler yaşar
Toplum, alkol kullanımını kontrol edemeyen kişilerin ruhen zayıf hatta dengesiz olduğunu duşunur Bir cok alkolik de kendisini boyle gorur Ancak alkolizmin bir hastalık olarak gorulmesinden asıl kasıt kişinin alkol karşısında iradesini ve secim yapma gucunu kaybetmesidir Alkol karşısında gucsuzluğunu kabul etme ve bu konuda yardım arama iyiye doğru değişimin ilk adımıdırMilyonlarca insan bu ilk adımla başlanan yolda alkolun sosyal hayatlarına verdiği zararların ustesinden gelmiştir
