Alzheimer hastalığının adı nereden geliyor?
Resim 1. Alzheimer hastalığını
tanımlayan Dr. Alois Alzheimer( 1864-1915) Alzheimer hastalığının adı onu tanımlayan Alman doktor Alois Alzheimer'dan gelmektedir. Alzheimer 1864-1915 yılların arasında yaşamıştır. ( Resim 1) 1887 yılında Würzburg Üniversitesini bitirerek doktor olmuş kısa bir süre bayan akıl hastala rının yattığı bir bakımevinde çalıştıktan sonra psikiyatri ve nöropatoloji uzmanı olmuştur. Alzheimer 25 Kasım 1901 tarihinde Auguste Deter adında 51 yaşında bir hasta görür. Bu hasta ileride onun için bir takıntı ve meslek hayatını yönlendiren bir hasta olacaktır. Auguste' nin davranış problemleri ve unutkanlığı vardır. Özellikle kocasına karşı kendisini aldattığı konusunda paranoya geliştirmiştir. Doktor Alzheimer bu gibi hastaların gösterdiği belirtilerin beyinleriyle ilişkisini merak etmektedir. Alzheimer 1903 yılında eğitimini ilerletmek amacıyla Münih'te bulunan ve psikiyatrinin kurucuları arasında adı geçen Dr. Emil Kraepelin' nin yanına gider. Hastası hakkında düzenli olarak bilgi almaktadır. Hasta Nisan 1906'da ölür ve beyni Alzheimer'a gönderilir. Alzheimer Auguste'nin beynini mikroskop altında inceleyecek ve bulgularını 1907 yılında yayınlayacaktır. O zamana dek benzeri bulguların daha yaşlı insanlarda görüldüğüne inanıldığından ve bu gibi hastalarda Alzheimer'in bulduğu beyin bulgularına benzer bulgular rapor edilmediğinden Alzheimer'in bildirisi ilgiyle karşılanır. Bu gelişme üzerine yanında eğitim gördüğü Dr.Emil Kraepelin hastalığa Alzheimer hastalığı adını vermiştir.
Alzheimer hastasının beyninde neler bulmuştu ?
Resim 2. Alzheimer' ın Auguste Deter'in beyninde hastalık nedeni olarak tanımladığı anormal bulguları temsil eden bir örnek Dr. Alzheimer Auguste'nin beyninde çıplak gözle belirgin küçülmenin yanısıra mikroskop yoluyla iki patolojik bulgu bulmuştur. Bunlardan biri yuvarlak şekilli ve içinde bir takım birikintilerin olduğu plakalar (plaque) ikincisi ise kopmuş ince sinir uzantıları şeklindeki iğciklerdir (tangle). Bunların sonradan beyinde anormal protein birikintileri olduğu anlaşılmıştır. Birincisinde amiloid ikincisinde ise tau isimli proteinlerin birikimiyle oluşan bu beyin lezyonlarının yerleşim yerleri ve yoğunlukları hastalığın evreleriyle uyumluluk gösterirler. Ancak beyindeki bu oluşumların hastalık belirtileri başlamadan oluşmaya başladıkları ve yoğunlaşmalarıyla belirtilerin görülmeye başladığı da bilinmektedir. Bunun anlamı hastalığın erken belirtilerin görülmesinden bile önce beyinde başladığıdır. Bu bulgulardan plakaların yaşlanan insanların beyinlerinde hastalık olmadan ortaya çıktığı ve hastalığın ikinci bulgu eklendiğinde görülmeye başlandığı da ileri sürülmektedir.
Alzheimer hastalığı nedir ?
Alzheimer hastalığı bir bunama (demans) hastalığıdır. Demans; genel olarak beynin zihinsel ve davranışsal işlevlerinin bozulmasıyla ortaya çıkan bir sonuçtur. Alzheimer eşittir demans demek değildir. Çünkü demansla sonuçlanan ya da seyri sırasında demans ortaya çıkan bir çok hastalık ve neden vardır. Alzheimer hastalığı bunlardan sadece biridir. Yani her Alzheimer hastası demans hastasıdır da her demans hastası Alzheimer hastası değildir. Beyni etkileyen hastalık ya da durumun ne olduğuna ve beyni nasıl etkilediğine bağlı olarak demans çeşitlenir. Bu çeşitlenmeyi anlayabilmekte beyin bölgeleri ve işlevleri arasındaki ilişkiye dair temel bilgiler önemlidir.
Beynin farklı lobları ve bölgeleri farklı işlevlerle ilgilidir. Her bir beyin yarısın- da dörder lob bulunur. Bu loblardan her biri hareket ve duyularla ilgili temel bir işlevin yanısıra bir dizi özel işlevle ilgilidir. Önde yer alan lob frontal lob adıyla anılır. Bu lobun içinde hareket beceri karar verme ve sosyal davranışlarla ilgili merkezler vardır. Sol yandakinde ek olarak konuşma merkezi de vardır.Yanda üstte yer alan lob pariyetal lob olarak bilinir. Bu lobta; her iki yanda dokunma duyusuyla ilgili algılama ve analiz merkezleri ve solda okuma ve yazmaya yardım eden merkezlerle sağda mekan ve yerleşim algılama merkezleri bulunur. Yanda alttaki loba temporal lob adı verilir. Bu lobta her iki yanda işitme merkezleri ve bellekle ilgili yapılar solda anlama ve tekrarlama merkezi ve sağda ise müzik algılaması ve ritmle ilgili yapılar vardır. En arkada yer alan lobun ismi oksipital lobtur. Bu lobta her iki yanda görme ve gördüğünü algılama merkezleri yer alır.
Alzheimer hastalığının nasıl bir hastalık olduğunun ve neden olduğu problemle- rin anlaşılmasında bu kısa fakat temel bilgi önemlidir. Beyin hastalıklarında etkilenen bölgeye göre belirti ortaya çıkar. Örneğin sol ön lobun hareket merkezini etkileyen bir olay hareket sinirlerinin çapraz yaparak gövdeye gitmesinden dolayı sağ kol ve bacakta güçsüzlük daha da ileri durumlarda felç yapar. Bu olay sağ ön lobta olursa bu durumun tersi olur. Sol alt-yan lobtaki bir olay işitme ve anlamayı etkiler. Bu lobun iç tarafındaki bir etkilenme kelimelere ait belleği etkiler. Sağ yan-üst lobun arka bölümünde bir olay olursa kişi mekan- ları şaşırır. Sol arka lobun arkasının etkilenmesi görme sinirlerinin yine çapraz yapma özelliğinden dolayı cisimlerin sağ yarılarının görülmemesiyle sonuçlanır.
Bu tür örnekler sürdürülebilir.
Alzheimer hastalığı normal seyri içinde yukarıda belirtilen bulgulardan bir bölümünü hiç yapmaz. Diğerleri ise hastalık içinde görülebilir. Bunun anlamı
Alzheimer hastalığının beynin belirli bölümlerine dokunmadan diğer bölümleriy le ilgili belirtiler yapmasıdır. Hastalık bellek bozukluğuyla başlayan ardından dikkatkonsantrasyon dil mekan tanıma gibi bulgularla devam eden ve kişinin kendisini bilmemesiyle ve tam bağımlı hale gelmesiyle sonuçlanan bir tablo yaratır.Bu da hastalığın aşamalar içinde gelişen ve ilerleyen bir bunama hastalığı olduğunu gösterir
Resim 1. Alzheimer hastalığını
tanımlayan Dr. Alois Alzheimer( 1864-1915) Alzheimer hastalığının adı onu tanımlayan Alman doktor Alois Alzheimer'dan gelmektedir. Alzheimer 1864-1915 yılların arasında yaşamıştır. ( Resim 1) 1887 yılında Würzburg Üniversitesini bitirerek doktor olmuş kısa bir süre bayan akıl hastala rının yattığı bir bakımevinde çalıştıktan sonra psikiyatri ve nöropatoloji uzmanı olmuştur. Alzheimer 25 Kasım 1901 tarihinde Auguste Deter adında 51 yaşında bir hasta görür. Bu hasta ileride onun için bir takıntı ve meslek hayatını yönlendiren bir hasta olacaktır. Auguste' nin davranış problemleri ve unutkanlığı vardır. Özellikle kocasına karşı kendisini aldattığı konusunda paranoya geliştirmiştir. Doktor Alzheimer bu gibi hastaların gösterdiği belirtilerin beyinleriyle ilişkisini merak etmektedir. Alzheimer 1903 yılında eğitimini ilerletmek amacıyla Münih'te bulunan ve psikiyatrinin kurucuları arasında adı geçen Dr. Emil Kraepelin' nin yanına gider. Hastası hakkında düzenli olarak bilgi almaktadır. Hasta Nisan 1906'da ölür ve beyni Alzheimer'a gönderilir. Alzheimer Auguste'nin beynini mikroskop altında inceleyecek ve bulgularını 1907 yılında yayınlayacaktır. O zamana dek benzeri bulguların daha yaşlı insanlarda görüldüğüne inanıldığından ve bu gibi hastalarda Alzheimer'in bulduğu beyin bulgularına benzer bulgular rapor edilmediğinden Alzheimer'in bildirisi ilgiyle karşılanır. Bu gelişme üzerine yanında eğitim gördüğü Dr.Emil Kraepelin hastalığa Alzheimer hastalığı adını vermiştir.
Alzheimer hastasının beyninde neler bulmuştu ?
Resim 2. Alzheimer' ın Auguste Deter'in beyninde hastalık nedeni olarak tanımladığı anormal bulguları temsil eden bir örnek Dr. Alzheimer Auguste'nin beyninde çıplak gözle belirgin küçülmenin yanısıra mikroskop yoluyla iki patolojik bulgu bulmuştur. Bunlardan biri yuvarlak şekilli ve içinde bir takım birikintilerin olduğu plakalar (plaque) ikincisi ise kopmuş ince sinir uzantıları şeklindeki iğciklerdir (tangle). Bunların sonradan beyinde anormal protein birikintileri olduğu anlaşılmıştır. Birincisinde amiloid ikincisinde ise tau isimli proteinlerin birikimiyle oluşan bu beyin lezyonlarının yerleşim yerleri ve yoğunlukları hastalığın evreleriyle uyumluluk gösterirler. Ancak beyindeki bu oluşumların hastalık belirtileri başlamadan oluşmaya başladıkları ve yoğunlaşmalarıyla belirtilerin görülmeye başladığı da bilinmektedir. Bunun anlamı hastalığın erken belirtilerin görülmesinden bile önce beyinde başladığıdır. Bu bulgulardan plakaların yaşlanan insanların beyinlerinde hastalık olmadan ortaya çıktığı ve hastalığın ikinci bulgu eklendiğinde görülmeye başlandığı da ileri sürülmektedir.
Alzheimer hastalığı nedir ?
Alzheimer hastalığı bir bunama (demans) hastalığıdır. Demans; genel olarak beynin zihinsel ve davranışsal işlevlerinin bozulmasıyla ortaya çıkan bir sonuçtur. Alzheimer eşittir demans demek değildir. Çünkü demansla sonuçlanan ya da seyri sırasında demans ortaya çıkan bir çok hastalık ve neden vardır. Alzheimer hastalığı bunlardan sadece biridir. Yani her Alzheimer hastası demans hastasıdır da her demans hastası Alzheimer hastası değildir. Beyni etkileyen hastalık ya da durumun ne olduğuna ve beyni nasıl etkilediğine bağlı olarak demans çeşitlenir. Bu çeşitlenmeyi anlayabilmekte beyin bölgeleri ve işlevleri arasındaki ilişkiye dair temel bilgiler önemlidir.
Beynin farklı lobları ve bölgeleri farklı işlevlerle ilgilidir. Her bir beyin yarısın- da dörder lob bulunur. Bu loblardan her biri hareket ve duyularla ilgili temel bir işlevin yanısıra bir dizi özel işlevle ilgilidir. Önde yer alan lob frontal lob adıyla anılır. Bu lobun içinde hareket beceri karar verme ve sosyal davranışlarla ilgili merkezler vardır. Sol yandakinde ek olarak konuşma merkezi de vardır.Yanda üstte yer alan lob pariyetal lob olarak bilinir. Bu lobta; her iki yanda dokunma duyusuyla ilgili algılama ve analiz merkezleri ve solda okuma ve yazmaya yardım eden merkezlerle sağda mekan ve yerleşim algılama merkezleri bulunur. Yanda alttaki loba temporal lob adı verilir. Bu lobta her iki yanda işitme merkezleri ve bellekle ilgili yapılar solda anlama ve tekrarlama merkezi ve sağda ise müzik algılaması ve ritmle ilgili yapılar vardır. En arkada yer alan lobun ismi oksipital lobtur. Bu lobta her iki yanda görme ve gördüğünü algılama merkezleri yer alır.
Alzheimer hastalığının nasıl bir hastalık olduğunun ve neden olduğu problemle- rin anlaşılmasında bu kısa fakat temel bilgi önemlidir. Beyin hastalıklarında etkilenen bölgeye göre belirti ortaya çıkar. Örneğin sol ön lobun hareket merkezini etkileyen bir olay hareket sinirlerinin çapraz yaparak gövdeye gitmesinden dolayı sağ kol ve bacakta güçsüzlük daha da ileri durumlarda felç yapar. Bu olay sağ ön lobta olursa bu durumun tersi olur. Sol alt-yan lobtaki bir olay işitme ve anlamayı etkiler. Bu lobun iç tarafındaki bir etkilenme kelimelere ait belleği etkiler. Sağ yan-üst lobun arka bölümünde bir olay olursa kişi mekan- ları şaşırır. Sol arka lobun arkasının etkilenmesi görme sinirlerinin yine çapraz yapma özelliğinden dolayı cisimlerin sağ yarılarının görülmemesiyle sonuçlanır.
Bu tür örnekler sürdürülebilir.
Alzheimer hastalığı normal seyri içinde yukarıda belirtilen bulgulardan bir bölümünü hiç yapmaz. Diğerleri ise hastalık içinde görülebilir. Bunun anlamı
Alzheimer hastalığının beynin belirli bölümlerine dokunmadan diğer bölümleriy le ilgili belirtiler yapmasıdır. Hastalık bellek bozukluğuyla başlayan ardından dikkatkonsantrasyon dil mekan tanıma gibi bulgularla devam eden ve kişinin kendisini bilmemesiyle ve tam bağımlı hale gelmesiyle sonuçlanan bir tablo yaratır.Bu da hastalığın aşamalar içinde gelişen ve ilerleyen bir bunama hastalığı olduğunu gösterir