Umumi haberler:
Ana sütü canlıdır, “beyaz kan” olarak da isimlendirilir. Birinci sütün 1 ml’sinde 1 milyon hücre, olgun sütün ise 1 ml’sinde 4000 hücre vardır.
Emzirme doğal bir hikaye olmasına karşın sizin ve evladınızın alışması birkaç günden birkaç haftaya kadar değişir. Emzirme bir aşkın başlangıcı, hoş bir münasebetin temelidir.
Emzirmenin pekişmesi 3-4 haftayı bulabilir, bu devirde biberon üzere alternatif beslenme prosedürlerinin kullanılması, yalnızca sonraki devirlerde evladınızın sıhhatinin ve beslenme alışkanlıklarının daha da olumsuz etkilenmesine sebep olacaktır.
Birinci birkaç gün emzirirken sancı duymanız olağandır. Başlangıçta olan, emzirirken göğüs acılarınız 15. günden sonra rahatlar.
Birinci 15 gün, günde 500-600 ml.;1-6 ay günde ortalama 750 ml. ana sütü kafidir.
Ana sütünde D ve K vitaminleri dışında her şey vardır. Bebek terlemiyorsa, ya da bezinde gül pembesi/kiremit tozu renginde kırmızılık görmüyorsanız (ki bu yanlışlıkla “idrarından kan geldi” olarak yorumlanır) suya gerek yoktur. Bu durumlar varsa çay kaşığı ile su verin, bebek isteksizse tekrar su vermekten acilen vazgeçin.
Silikon göğüs başı adaptörleri çökük göğüs başlarında yararlıdır.
Plastik emzirme petleri kullanmayın. Bunların göğsün ıslak kalarak çatlamasına ve mantar oluşmasına neden olurlar.
Biberon birinci ay yasak! Biberon ile beslenme süt salgılanmasının durmasının en sık nedenidir.
Süt az olması bedenen ve ruhen sağlıklı bir ana için mümkün değildir. Gebelikte göğüsleriniz büyüyorsa bunun nedeni bir şeylere hazırlıktır. Her insanın mide kapasitesi yaklaşık yumruğu kadardır (bebeğinki ceviz kadar). Bu da demektir ki 20-40 ml. ana sütü bebeğin midesini dolduracaktır.
Bir göğüsten gayrısına geçmeden evvel 10 dakika kadar emzirmelisiniz. Bebeğiniz tok görünüyorsa başka göğsünüzü sonraki öğüne saklayın.
Bebeğin 3-4 emmede bir yutkunması, huzursuzlanması o göğüste süt bitti demektir, sair göğse geçin. Gayri göğse geçerken gazını çıkarın, gergin mideli bir bebek natürel ki emmek istemez.
Emzirirken bebeğin başına arttan bastırmayın. Bebek çok sonlanır. Bebeği göğse değil, göğsünüzü bebeğe itin.
Küçük göğüslü bayanlar da büyük göğüslü hatunlar kadar süt üretirler.
Göğüs ucunu emzirtmeyin, emilecek mekan “areola” denen göğüs ucunun etrafındaki kahverengi/siyah halkanın tümüdür. Göğüs ucu içe dönük olsa bile areolayı kavraması bebek için kafidir. Emmeye başlarken göğüs ucunuz bebğin burnu ile birebir hizada olmalıdır.
Emzirmeden evvel göğsünüzün değil, elinizin paklığı kıymetlidir. Göğüs aklığını önermiyoruz.
Bir çalışmada bir memeyi yıkayıp, gayrısını yıkamamışlar; yenidoğan bebek yıkanmamış memeyi tutmuş.
Emzirdikten sonra göğsünüzü çabucak sütyen içine koymayın, açık tutarak hava ile kurutun.
Emzirdikten sonra göğsünüzü suyla değil, sütünüzle temizleyin.
Emzirmeden zevk almıyorsanız yardım alın.
Acıyan göğüs uçları, emzirmenin bir modülü değildir, bir şeylerin sahih gitmediğini gösterir, bu hususta da yardım alın (annenizden, hekiminizden, ebenizden, bazen internetten).
Pamuklu, geniş sutyenler kullanın.
Göğüs acı ve çatlakları için: zeytinyağı, olmazsa Decubex, Novuxol, Garmastan, Lansinoh üzere kremler deneyebilirsiniz. Hidrojel çatlak önleyici göğüs pedi (Chicco marka piyasada vardır) göğüs ucunu koruyabilir.
Bebeğinizin ağzında pamukçuk varsa göğsünüze bulaşacak, sizin göğsünüzde de kaşıntı/acı/çatlak/beyazlık üzere bulgular olacaktır. İkiniz de tedavi olmazsanız, birbirinize bulaştırırsınız. Bebeğe mantar damlası (Mikostatin, Fungostatin gibi); göğsünüze de mantar kremi (Trosyd, Canesten gibi) kullanın. Emzirme öncesi göğsünüzü temizleyin.
Sabun, betadine, alkol üzere kimyasallar göğüs başı çatlağını artırır.
Bebek süt kanallarını boşaltamazsa göğsün bir kısmı iltihaplanabilir. Göğüs ağrılı, sert, al olur. Göğüsten kanlı ya da ilithaplı bir akıntı olur. Sizin de ateşiniz çıkacaktır. Hekiminizin verdiği ilaçları kullanın. Emzirmeyi kesmemeye çalışın, lakin sütü boşaltmak için emzirme sonrası pompa kullanabilirsiniz. Soğuk ya da sıcak kompreslerin hangisi âlâ gelirse onunla devam edin.
Sütünüzü kesseniz bile (pişmansanız) 2 hafta içinde yine emzirirseniz sütünüz gelecektir.
Oruç tutmayın (Diyanet görüşü: Kefaret gerekmez; kaza edilir).
Birinci evladınızı rahat emzirdiniz diye 2. yahut üçüncü evladınızı da birebir rahatlıkla emzireceğiniz mealine gelmez. Her evlat çooook farklıdır.
Dışarıda emzirmekten utanmayın, olabildiğince kapalı olmaya çalışın, lakin kıymetli olan evladınızın yemesidir. Fakat saklı mekânlar (tuvalette klozet üzeri gibi) yahut hususî emzirme önlükleri, geniş gömlekler, ince bir battaniye de sizi diğer gözlerden koruyacaktır.
Hastayken de emzirmeye devam edin. Enfeksiyon sırasında emzirmek, tıpkı devirde doğal koruyucuları süt yoluyla bebeğe vermek demektir. Nezle olan ana de, konutta verem tedavisi gören ana de, hepatit taşıyıcısı ana de bebeğini emzirebilir. Velev öteki bir ek besin ve su verilmeyecekse AIDS’li ana bile bebeğini emzirebilir. Yalnızca el ve muhit temizliğinize dikkat edin kâfi. Nezle/grip olan bir ananın maske kullanması ise tartışmalıdır, lakin benim gereksiz bulduğumu belirtmeliyim.
Gebe ana emzirmeye devam edebilir. Lakin iki canlı büyüttüğü için beslenmesini biraz artırabilir. Gebe ana sütü “bebeği zehirlemez.” Valideye de zararı yoktur. Ama düşük tehdidi varsa emzirmek bu tehlikeyi artırabilir.
Bitkisel çaylar da süte makbul, ginseng üzere bebeğe içirmeyeceğiniz çayları siz de içmeyin.
Haddinden fazla egzersiz sütte kimi asitlerin seviyesi artar, bu da ana sütünün tadını ekşimsi yapar, bu durumda ana sütünü biraz sağıp atabilir.
‘Anne uzun mühlet emzirmezse göğüsteki süt ekşir ya da bozulur’ inancı çok yanlıştır.
Şayet bebeğiniz beslenmeden sonra rahat uyuyorsa, ‘her emzirme sonrası gaz çıkarılır’ diye bir kural yoktur.
Niye ana sütü?
Daha rahattır: Her vakit hazır ve sıcaktır. Şişe yıkamanızı gerektirmez.
Ucuzdur ve tüm mamalardan daha kalitelidir.
Akıllıdır: Bebeğinizin tevellüt devranına (prematüre bebeklerde içerik farklı), açlığına, gün içindeki muhtaçlığına, aylara, nazaran içeriği değişir. Velev emzirmenin birinci dakikalarında sulu ve az yağlıyken; emzirmenin ahir bebeğin doyup memeyi bırakması için yoğunlaşır. Mucize budur!
Daha yararlıdır: Ana sütü bebekleri biberonla beslenen evlatlara nazaran ishale 12 kat, soğuk algınlığına 2 kat daha az yakalanırlar. Ayrıyeten orta kulak iltihabı, alerji, idrar yolu enfeksiyonu olasılıkları azalır.
İleride evladınız daha az yemek seçer: Her öğünde mamanın tadı birebir, ana sütününki farklıdır.
Sağlıklı bir yetişkinin temellerini atar: Şişmanlık, hipertansiyon, egzama üzere alerjik illetler, ani beşik irtihali sendromu, diyabet, şizofreni, multipl skleroz (MS) mümkünlüğü azalır.
Ağrı kesicidir: Emerken aşı yapılan bebekler daha az ağlarlar.
Çene ve dişlerin gelişimin destekler. Biberon çürükleri önlenir.
Zevklidir: Gergin bir bebeği rahatlatmanın en düzgün yoludur.
Sizi de rahatlatır: Onu emzirirken oturur, dinlenirsiniz. Prolaktin artar, daha rahat bir uyku sağlar. Soğuk kış gecelerinde bir sıcak titreşim çok şirin bir his olsa gerek. Sonuçta sizi depresyondan korur.
Sizin de sıhhatinizi korur: Göğüs ve yumurtalık kanseri riski azalır, kemik zayıflığını da önler. İdrar yolu enfeksiyonu daha olursunuz.
Regl periyodunun başlamasını erteler: Mahsusen çok sık emziriyorsanız. Lakin tevellüt denetimi için hiçbir garantisi yoktur, önleminizi ona nazaran alın!
Forma dönmenizi sağlar: Spor ve diyet yapmadan 500 kalori verirsiniz. Rahminiz de kasılarak olağan uzunluğuna döner.
Estetiktir: Yerkürenin en hoş kabına sahiptir!
Etraf dostudur: Mama yediriyorsanız; tarım araçlarının, fabrikaların, mamayı taşıyan araçların ekzoslarının, silikon emziklerin, cam ya da plastik silikonların ve daha pek çok şeyin doğayı kirletmesine de yardımcı oluyorsunuz demektir.
Istenilmeyen kokulardan korur: Ana sütü tam sindirildiği için kaka kokusunu daha az duyarsınız. Olan kak da hafif ekşi kokuludur ve rahatsız etmez.
Ekonomiktir: 4 ay yalnızca ana sütü alma bebek başına yıllık 300 dolar kazanım sağlar. Başkaca pek çok sıhhat kazanımları ile bunlara harcanacak bütçeyi de korur.
Bebek emzirme teknikleri:
Az ana sütü yoktur, yanlış konum nedeniyle ananın göğsünü düzgün kavrayamamış bebek vardır.
3 aşamalı emzirme müsaittir: Dokundur, bekle, yanaştır.
Her konumda başlangıçta burnuyla göğüs başı birebir hizada olmalı, çenesi göğse dayanmalıdır. Ana göğsünü parmakları ile “C” halinde meblağ. Göğüs ucunu burnundan üst dudağına yaklaştırarak temas ettirin, bebek refleks olarak ağzını açacaktır. Bebek omuz ve kalçalardan desteklenmeli, başı bağımsız olmalıdır. Emzirirken bebeğinizle göz göze gelerek ona gülümseyin ve konuşun.
Değişik tekniklerle en makul emzirme metodunu siz bulun.
Oturarak
Yan yatarak
Geriye yaslanarak
Velev ayakta emzirebilirsiniz.
Kimi konumlar:
Kucak (beşik) Durumu:Bebek kolun üzerine hakikat yatırılır, bebeğin karnı ananın karnına değecek biçimde yaklaştırılır, bu arada öteki elle göğüs başı iki parmak arasında tutularak bebeğin başı göğse yaslanır.
Zıt Kucak Durumu:Bu tekniğin “kucaklama”dan farkı; bu teknikte bebeğiniz cihet olarak tıpkı konumda olmasına rağmen, siz onu kucaklamak için gayri kolunuzu kullanıyor olmanızdır. Bir gayrı tabirle; bu sefer bebeğiniz başı sizin iç dirseğinize değil, öteki elinizin avuç içine gerçek yaslanmıştır.
Koltukaltı Konumu (top tutuşu):Göğüsleriniz iriyse, prematürelerde, sezaryenden sonra (karına pres olmaması için), ikiz bebeklerde bu duruş denenebilir. Isminden anlaşılacağı üzere bu teknikte bebeğinizi koltuğunuzun altında basen seviyenizin biraz yukarı seviyesinde tutarsınız. Yeniden bebeğinizin altına bir yastık koymak işinizi kolaylaştıracaktır. Ayakları sizin ardınıza sahih, baş kısmı sizin önüze sahihtir. Bebeğinizin yüzünü göğsünüze gerçek yaklaştırıp, onun dudaklarının göğüs başınıza yaklaşmasını sağlayınız.
Yan Yatarak Emzirme:Bu formül umumiyetle ameliyatlı sezaryenli bir anada yahut sair bir rahatsızlığı bulunup yatakta kalması gereken bir validede tercih edilen bir formüldür. Durumda bebek yan yatmış ve yüzü ananın göğsüne yaklaştırılmış biçimde besleme sürdürülür. Lakin ana uyursa bebek için boğulma riski taşır. Bu teknikle emzirme, ileri aylarda orta kulak iltihabı riskini artırır.
Bebeğinizi göğsünüzden almak için, göğsünüzü çekerken tıpkı anda parmağınızı bebeğin ağzının kenarından içeri sokun, parmağınızı emzirtin. Bu formda göğüs ucunu yavaşça ve zarar görmeden çekebilirsiniz.
“İlk süt” nedir?
Tıbbi ismi “kolostrum”dur, bebeğe anasının birinci ve en kıymetli armağanıdır. Bir insanın hayatını etkileyecek kadar değerlidir. Hal arasında “altın suyu”, “ağız suyu” da denir. Bebeğin bağırsak mikrobiatasını (yani bağırsağın bakteri-canlı içeriğini) sağlar ve bu hayat uzunluğu değişmez bir imza üzeredir. Rengi sarı, kıvamı koyudur (krema gibi). Ölçüsü azdır (ortalama 30 ml/gün) fakat bir damlası bile bebeğin doymasına kâfi. Hiç gelmezse bile, bebek birinci 24 saat kendi depolarını kullanarak aç kalmaz. Doğumevleri ve hastanelerdeki “bu süt az, yetmez” gerekçesiyle mama/şekerli su takviyesi yapılması çok sık yapılan bir kusurdur. Bu süt hem hami unsurlardan (antikor, esirgeyici flora) hem de kaloriden çok zengindir. Birinci kakayı rahat yapmayı sağlayarak yenidoğan sarılığının hafif seyretmesine de yol açar.
Sezaryenden sonra ana tam uyanmasa bile diğerinin yardımı ile besleyin.
Beslenme aralıkları ve vadesi:
Ana sütüyle beslenmede orkestra şefi bebektir. Birinci 45 gün her istediğinde emzirin. Huzursuzluğa ve ağlamaya başlamadan evvel bebeğinizin elini emmeye başlaması, sizi görünce heyecanlanması, hareketlenmesi üzere bulgular da emzirme isteğinin başlangıcı olabilir; onun bu davranışlarını tanımaya çalışın. Emzirme aralığı 1 saat, vadesi de 1 saat olabilir. Fakat bebeğinizin doymaması da muhtemeldir. Doyup doymadığı için objektif kriterdir ki, gerekirse takip eden hekimde bir daha tartısına baktırın.
Bebek beslenmesinde kesin saatli bir program yoktur.
Gereksiz sık besleme gaz oluşumunu artırır, sık acıktırıp ağlamasına sebep olur.
45-50 günden sonra 3 saatlik ara, 20 dakikalık mühlet kafidir. Artık kendinize bakma ve etrafınızla ilgilenme devranı gelmiştir.
2 aydan sonra gece 1 kez emme kafidir. Bebeğiniz yeterli kilo alıyorsa gece uyandırmayın
Bebeğiniz hala çok uzun dakikalarca velev saatlerce sizi emiyorsa ya sizi biberon olarak kullanıyordur ya da göğsünüzü tutamamıştır ve süt alamıyordur.
Bebek birinci 5 dakikada sütünüzün %80’ini boşaltır, kalan 15-20 dakikalık emme süt oluşturma refleksi ve bebeğinizin ağız tatmini için gereklidir.
Uyuyan bebeği uyandırıp beslemeyin.
Şayet hala yalnızca ana sütü alıyorsa 3,5-4 aydan sonra gündüz 3-5 sefer; gece 1 kez emzirmek kafidir. Zati bebeğiniz 5-6. saatte uyanıp sizden sütünüzü isteyecektir.
5-6 ayda ise günde 5 sefer besleme umumide kâfi.
Sütü artırmak için:
Ananın emzirmeye istekli olması en değerli kuraldır. Bu “prolaktin” hormonu salgılamasını uyarır. Doğumdan evvel kendini emzirmeye şartlayan anaların sütü daha ziyade olacaktır
Bebeğin emmeye istekli olması 2. kuraldır. Bebek zayıf emerse ya bir illeti vardır ya da besleme tekniği yanlıştır.
Üçüncü istekli olacak kişi pederdir, zira emzirme her şeyden kıymetlidir ve ana bu sırada farklı bir şey yapamaz. Peder telefona bakmalı, vesair evlatlarla ilgilenmeli, yemeği hazırlamalıdır.
Bebeğiniz çok ağlıyorsa sakinleştirip o denli emzirin.
Siz de sakin olun. Emzirmeden evvel 15-20 dakika dinlenin. Birinci 45 gün sizin işiniz bebeği emzirmektir. Mesken işlerini bırakın öbürleri yapsın (Babalar artık bunun için de var). Bebek uyuyunca siz de uyuyun. Emzirme öncesi ılık duş altında göğüs masajı yapabilirsiniz.
Emzirmeden evvel üzerinize sıcak tutan kıyafetler giymek süt akışını hızlandırır.
Bebeğinizi emzirirken de yanınızda suyu ve atıştırılacak yiyecekleri (meyve, kuruyemiş) bulundurun. Unutmayın, yemeğinizi küçük bir yaratıkla paylaşıyorsunuz.
Günlük 2,5 litre (bir büyük kola şişesi) likit almalısınız. Meyve kurularından komposto (elma-kayısı-erik) da kalori ve likit sağlar. Karpuz da uygun bir likit kaynağıdır. Proteini bol alın, şişmanlamamak için karbonhidrattan kaçının. Gelgelelim daha çok çokça su da bazen süt imalatını baskılayabilir.
Ziyade tatlı yemek sizin kilo fazladan kilo almanızı sağlar, zannedilenin bilakis bebeği daha tonton yapmaz. Istikrarlı beslenme de en azından ehliyetli beslenme kadar değerlidir.
Veladet sonrası rejime 4. aydan sonra başlayabilirsiniz. Amacınız ise bebeğiniz 9-12 aylıkken veladet öncesi kiloya erişmek olmalıdır. Ayda 1, şiddetli şişmanlarda 2 kiloluk kayba müsaade verilebilir.
Göğüs üzeri uyumak sütü azaltabilir.
Emzirirken tevellüt denetim hapı kullanmak sütü azaltır.
Rezene, kimyon, ısırgan otu üzere kimi bitkiler hem sütü artırabilir, hem sütün kokusunu güzelleştirebilir. Fakat rezeneyi çok içmek gerekiyor, o denli çok içmeli ki ananın derisi bile rezene kokmalı. Yağlı balık, kabuklu yemiş, çikolata da sütünüzün yağ ölçüsünü artırarak bebeğinizin kilo alımını hızlandırabilir.
Çemenotu da sütü artırır, lakin ananın ve bebeğin idrarındaki o keskin koku akıllıcası beni bu bitkiyi önermekten alıkoyuyor…
Kokusuz tablet halinde sarımsak özü, ısırgan otu, malt da sair bildiğim ama tesirleri tartışmalı ana sütü katkılarındandır.
Anaların içeceği süt takviyeleri (Lactamil gibi) münhasıran prematür bebek analarına önerilmektedir.
Eczanelerde sütünüzü artıracak ve lohusalık iyilrşmesini hızlandıracak granüller (Humana Still-Tee) mevcuttur. Günde 2-3 fincan tüketebilirsiniz.
Ben “domperidon” etken unsurlu kusma engelleyici ilacı sütü az olan analara kullanıyorum ve yarar görüyorum. Bu ilaç Hollanda ve Almanya’da analara rutin verilmektedir. Süte geçişi binde 4 olduğu için bebeğe yan tesiri yoktur. Ama ABD’de bu maksatla tasarrufuna müsaade verilmediğini de belirtmeliyim (nadiren validede aritmi tesiri nedeni ile)
Tirle denilen el ile çalışan süt pompasının mütemadi kullanılması sütü azaltır, ana göğsünde acı ve çatlağa sebep olur.
Bebek ısrarla tek göğüsten süt alıyorsa gayri memeyi sağmak, o göğüste de süt prodüksiyonunun devamını sağlayabilir, sağdığınız sütü fincanla içirebilirsiniz. Ama bu durumda süt dökülebilir ve boşa harcamaya sebep olur.
Bazen süt sağma makineleri de sütü artırabilir. Gelgelelim kuvvetli emen ve pille değil elektrikle çalışan makineleri tercih edin.
Ana neleri yememeli?
Herkesin gaz yapar dediği şeyler (soğan, mercimek, süt gibi) sizin bebeğinize dokunmayabilir, bunun için denemeler yapabilir, neyin dokunduğunu siz bulabilirsiniz. Örneğin çok acı mekansa bebek poposunda pişik olabilir. Bu nedenle çoka kaçmadan deneme yanılma yoluyla bebeğinizi gözleyin.
Yine de dikkat edeceğiniz besinler: Nohut, fasulye, mercimek, soğan, sarımsak, turşu, baharatlar (kimyon ve kekik hariç), kola üzere asistli içecekler, lahana
Süt evvelden öneriliyordu. Lakin alerjik tesirler nedeniyle 1 bardaktan çokça içmeyin.
Siz ya da eşinizde alerji varsa: Mekan fıstığı, ceviz, yumurta, cips, Çin yemekleri üzere alerjenleri yemeyin.
Çokça ton balığı cıva zehirlenmesi riski taşır. Haftada 1-2 öğünden ziyade yemeyin.
Sigara yasak! Kahve, kola ve koyu çaya da dikkat.
Ana sütü sağılması
Bebeğin şahsi bakıma muhtaçlığı varsa, göğüsleriniz çok acıyorsa ya da çatlamışsa, işe gitmek zorundaysanız sütünüz sağmanız gerekir. Sağılan sütü biberon mekanına kaşık ya da fincanla bebeğinize verin. Biberon ile beslenen bebekler, tıpkı periyotta ana göğsünü almak istemeyebilirler. Fincan ve kaşıkla beslemek, daha sonra bebeğinizi biberondan kesmek için uğraşmanızı da önler.
3 formül vardır:
Elle sağma: Süratli sütü akan analarda işe yarar. 80-90 ml. Süt elde etmek için 15-20 dakika sürdürülmelidir.
El pompası (tirle) ile sağma: Kolay olmasına karşın kuvvetli emme olmayacağı için sütünüz giderek azalabilir.
Pilli ya da elektrikli pompa ile: Süratli ve tesirlidir. Motor gücü kuvvetli olan elektrikliler daha da tesirlidir. Yalnızca pompa kullanıyorsanız, sütünüzün azalmaması için 3-4 saatte bir sağmalısınız.
Yeni doğan bebek neden emmez?
En kıymetli sebep, akıllıca konumda emzirmemedir.
Sıkıntı veladet sonrası bebek yorgunsa emmez.
Sütünüz geç geliyorsa sonlanıp emmez. Bu durumda evvelden biriktirdiğiniz sütü verebilirsiniz.
Kan şekeri düşüklüğü, kalsiyum düşüklüğü, teneffüs ezası, yenidoğan enfeksiyonları üzere sebeplerle emmez.
Oda ısısı çok yüksekse ya da kalın giydirmezseniz emmez.
Muhitte dikkatini dağıtacak bir ses yada ışık olunca emmez.
Ana gergin ve hudutlu ise bebek bunu hissedip emmez.
Gazı varsa emmez.
Burnu tıkalıysa emmez. Bu durumda emme öncesi serum fizyolojik damla yahut okyanus deniz suları ve spreyleri kullanabilirsiniz.
Sütün tat ve kokusunu ağırlaştıran besin (soğan, sarımsak, lahana, baharatlı yemek) aldıysanız emmez.
Kulağı ya da boğazı ağrıyorsa emmez. Pamukçuk varsa emmez.
Göğsünüzde krem artıkları, istenilmeyen koku, kanama üzere şeyler olduğu için emmez.
Emmek istemezse emmez, biraz sabırlı olun.
Ana sütü yerinde mi?
Bunu anlamanın en sağlıklı formülü evlat tabibi yahut aile doktorunuzun bebeği tartmasıdır. Fakat bebek birinci hafta kilo kaybeder, 14. günde tekrar veladet yüküne ulaşır. Sonra da tertipli ve yerinde kilo alması sütünüzün ehil olduğunu gösterir.
Öteki ipuçları (30 dakikadan uzun emme, eskiye nazaran sık emmek isteme, bebekte çok ağlama, sık uyanma yahut çok entegrasyona, az kaka ve çiş yapma, göğsün çabuk boşalması, emme sonrası çok ağlama ve mama ile susturabilme gibi) objektif kıstaslar değildir, lakin şüphelendirir. Şüpheleniyorsanız gerekirse aylık denetiminize erken gidin ve bebeğinizi tarttırın.
İkiz ve üçüz bebekler, iri bebekler, tek göğüsten emen bebekler de umumide doyarlar; ana sütü tek başına kafidir.
Kilo alamama idrar yolları enfeksiyonu üzere birtakım hastalık ya da dertlerin varlığını işaret edebilir. Hekim şüphelenirse sizden birtakım testler isteyecektir.
Kimi valideler sütünün yararlı olmadığını anlamak için tahlil istiyorlar. Bunun hiçbir manası yok. Zira sütün her validede özelliği farklı olabilir; velev başlangıçta şekerli, sona yanlışsız yağlı süt geleceğinden sütün her yudumunun bile özelliği farklıdır.
Tabiat kusur yapmaz, günah bizim tabiata müdahalemizdir.
Göğüs sarkmasını engellemek için:
Göğüslerin doğumdan sonra hacimlerini kaybetmesi, emzirme ve sağma, göğüslerin sarkmasına sebep olabilmektedir. Her gün dışarıdan içeriye gerçek göğüslerinize masaj yapmanızda yarar var.
Göğüslerinizi destekleyen kasları çalıştırmak içinse, ufak bir egzersizi günde 20 sefer tekrarlayın. Avuçlarınızı birleştirin ve kollarınızı omuz hizasında kaldırın, nefes alırken kollarınızı sıkıştırın. Üç saniye bekleyin ve nefes verin
Emziren ananın ilaç kullanması:
Bütün ilaç prospektüslerinde firmaların kendini garantiye alması ve dava açılmasını engellemek için standart olarak muharrir ki: “Emziren valideler kullanmamalı yahut dikkatli kullanmalı.” Meğer emziren validenin sahiden almaması gereken 7-8 küme ilaç vardır. Antipsikotikler, kimi epilepsi ilaçları, kanser ilaçları, birtakım hormonlar, 2-3 adet antidepresif üzere nadir kullanılan ilaçlar.
Prensip şudur: Bir ilaç bebekte de kullanılabiliyorsa, emziren ana de çoklukla kullanabilir. İlaçlar, nadiren bir mamanın olacağı kadar risklidir.
Parasetamol öbeği (Minoset, Panadol, vs.), ibuprofen öbeği (Brufen, Nurofen,vs), pek çok antibiotik, kimi antidepresifler, bulantı ilaçları kullanılablir. Alışılmış ki hekiminize danışarak, ya da tıp lisanına aşinaysanız kitaplar ve internetten de fikir alarak.
Tevellüt denetim ilaçları ve idrar söktürücü ilaçlar süt imalatını azaltır.
Yeniden de tercihen ilaç dozunu almadan evvel bebeği emzirin.
Prematüre bebeklerin ilaçlara hassasiyetleri biraz daha çokça olabilir. Örneğin aldığınız bir antibiyotik, prematüre bebekte fazladan gaz ya da shale neden olabilir.
Bebeğinizde kabızlık varsa:
Bilhassa 2 aydan sonra sık rastlanan doğal bir durumdur. Ana sütü barsaklardan tam emildiği için bazen haftada bir bol kaka yapabilir. Bebek huzursuz değilse endişelenmeyin, bir şey de yapmayın. Şayet huzursuzsa makat uyarısı (parmak ucu yahut zeytinyağlı kulak çöpü ile) kaka yapmasını sağlayabilir. Ayrıyeten kendi beslenmenizde bol posalı besinler, zerzevat yemeği, salata, kayısı ve erik kompostoları, incir, Trabzon hurması üzere besinlere yük verin.
Mama barsaklarda sabunlaşır, bebeği rahatsız eder, kabızlık kronikleşir. Mama bebeği huzursuz olmasa bile 3-4 günden ziyade kabızlığa müsaade vermeyin.
Emmenin kesilmesi:
Evladınızı 5 yaşına kadar emziremezsiniz. Birçok kaynak âlâ kilo alan bir evladın 2,5 yaşına kadar emzirilebileceğini yazıyor, lakin yerküre kültürlerinde 4 yaşa kadar emziren pek çok topluluk var. Bilhassa erken doğan bebeklerde ana sütünü ileri yaşlara kadar vermek zihinsel gelişimi hızlandırır.
Bebekte yerinde kilo alımı yoksa siz ağır tempoya yahut işe dönmek zorundaysanız, siz depresyona girecek kadar bu işten sıkıldıysanız, hele o yeni çıkan bıçak üzere dişler size büyük acılar veriyorsa, bebeğiniz daima emmeyi reddediyorsa emzirmeyi erken kesebilirsiniz.
Ana göğsü bir musluk değildir, bir günde emzirmeyi kesemezsiniz. Bebeğinizi aniden sütten kesmek göğsünüzü patlayacakmış üzere şişirebilir, tişört/bluzlarınız sütten ıpıslak olur; sonraki gün bebeğinize yine göğsünüzü alması için yalvarabilirsiniz. Haftalar içinde yavaş bırakma, hem göğüs ağrınızın artmamasını sağlayacak, hem de bebeğinize yeni besinleri artarak alma imkanı sağlayacaktır. En münasip yol birtakım ana sütü öğünlerinde mama ya da sofra besini vermek, sonra bunların ölçüsünü artırmaktır.
Vesair bir usul anayı bırakmayan ve “meme bağımlısı” evlatlar için ondan 3-4 gün başka kalmak, bu arada göğüste hafif gerginlik hissedince pompa ile sütü boşaltmaktır. Bu arada göğüslerinizi dik tutacak sutyenler kullanın, ağrıyı azaltmaya yardımcı olacaktır.
Son formül ise bayan tevellüt uzmanınıza başvurup, ondan sütünüzü kestirecek bir ilaç istemektir.
Ana sütü saklama:
Sütünüzü berrak bir kapta oda ısısında 2-6 saat, buzdolabında 4 noktada (buzdolabı üst rafında arakaya doğru) 5-6 gün, buzlukta -15 raddede 2-4 hafta, münferit kapaklı -20 nokta derin dondurucuda 6-12 ay kadar saklayabilirsiniz.
Farklı devirlerde sağılan sütler bir arada saklanabilir, ama yeni sağılan sütler soğutulduktan sonra vesair depolanmış süte eklenebilir. Donmuş sütün üstüne sıcak süt eklenmemelidir. Her kabın üzerine tarih yazılmalıdır. Donmuş süt taze sütten farklı kokabilir, bebek kabul ederse sorun yaratmaz
Sütü acilen ısıtmak için sıcak su içinde ısıtma ya da sıcak musluk altında birkaç dakika tutma tekniğin yapabilirsiniz. Mikrodalgada ya da ocak üstünde ısıtmayın. Ön kolunuza sütü damlattığınızda çok hafif ılık olmalıdır.
Ana sütü canlıdır, “beyaz kan” olarak da isimlendirilir. Birinci sütün 1 ml’sinde 1 milyon hücre, olgun sütün ise 1 ml’sinde 4000 hücre vardır.
Emzirme doğal bir hikaye olmasına karşın sizin ve evladınızın alışması birkaç günden birkaç haftaya kadar değişir. Emzirme bir aşkın başlangıcı, hoş bir münasebetin temelidir.
Emzirmenin pekişmesi 3-4 haftayı bulabilir, bu devirde biberon üzere alternatif beslenme prosedürlerinin kullanılması, yalnızca sonraki devirlerde evladınızın sıhhatinin ve beslenme alışkanlıklarının daha da olumsuz etkilenmesine sebep olacaktır.
Birinci birkaç gün emzirirken sancı duymanız olağandır. Başlangıçta olan, emzirirken göğüs acılarınız 15. günden sonra rahatlar.
Birinci 15 gün, günde 500-600 ml.;1-6 ay günde ortalama 750 ml. ana sütü kafidir.
Ana sütünde D ve K vitaminleri dışında her şey vardır. Bebek terlemiyorsa, ya da bezinde gül pembesi/kiremit tozu renginde kırmızılık görmüyorsanız (ki bu yanlışlıkla “idrarından kan geldi” olarak yorumlanır) suya gerek yoktur. Bu durumlar varsa çay kaşığı ile su verin, bebek isteksizse tekrar su vermekten acilen vazgeçin.
Silikon göğüs başı adaptörleri çökük göğüs başlarında yararlıdır.
Plastik emzirme petleri kullanmayın. Bunların göğsün ıslak kalarak çatlamasına ve mantar oluşmasına neden olurlar.
Biberon birinci ay yasak! Biberon ile beslenme süt salgılanmasının durmasının en sık nedenidir.
Süt az olması bedenen ve ruhen sağlıklı bir ana için mümkün değildir. Gebelikte göğüsleriniz büyüyorsa bunun nedeni bir şeylere hazırlıktır. Her insanın mide kapasitesi yaklaşık yumruğu kadardır (bebeğinki ceviz kadar). Bu da demektir ki 20-40 ml. ana sütü bebeğin midesini dolduracaktır.
Bir göğüsten gayrısına geçmeden evvel 10 dakika kadar emzirmelisiniz. Bebeğiniz tok görünüyorsa başka göğsünüzü sonraki öğüne saklayın.
Bebeğin 3-4 emmede bir yutkunması, huzursuzlanması o göğüste süt bitti demektir, sair göğse geçin. Gayri göğse geçerken gazını çıkarın, gergin mideli bir bebek natürel ki emmek istemez.
Emzirirken bebeğin başına arttan bastırmayın. Bebek çok sonlanır. Bebeği göğse değil, göğsünüzü bebeğe itin.
Küçük göğüslü bayanlar da büyük göğüslü hatunlar kadar süt üretirler.
Göğüs ucunu emzirtmeyin, emilecek mekan “areola” denen göğüs ucunun etrafındaki kahverengi/siyah halkanın tümüdür. Göğüs ucu içe dönük olsa bile areolayı kavraması bebek için kafidir. Emmeye başlarken göğüs ucunuz bebğin burnu ile birebir hizada olmalıdır.
Emzirmeden evvel göğsünüzün değil, elinizin paklığı kıymetlidir. Göğüs aklığını önermiyoruz.
Bir çalışmada bir memeyi yıkayıp, gayrısını yıkamamışlar; yenidoğan bebek yıkanmamış memeyi tutmuş.
Emzirdikten sonra göğsünüzü çabucak sütyen içine koymayın, açık tutarak hava ile kurutun.
Emzirdikten sonra göğsünüzü suyla değil, sütünüzle temizleyin.
Emzirmeden zevk almıyorsanız yardım alın.
Acıyan göğüs uçları, emzirmenin bir modülü değildir, bir şeylerin sahih gitmediğini gösterir, bu hususta da yardım alın (annenizden, hekiminizden, ebenizden, bazen internetten).
Pamuklu, geniş sutyenler kullanın.
Göğüs acı ve çatlakları için: zeytinyağı, olmazsa Decubex, Novuxol, Garmastan, Lansinoh üzere kremler deneyebilirsiniz. Hidrojel çatlak önleyici göğüs pedi (Chicco marka piyasada vardır) göğüs ucunu koruyabilir.
Bebeğinizin ağzında pamukçuk varsa göğsünüze bulaşacak, sizin göğsünüzde de kaşıntı/acı/çatlak/beyazlık üzere bulgular olacaktır. İkiniz de tedavi olmazsanız, birbirinize bulaştırırsınız. Bebeğe mantar damlası (Mikostatin, Fungostatin gibi); göğsünüze de mantar kremi (Trosyd, Canesten gibi) kullanın. Emzirme öncesi göğsünüzü temizleyin.
Sabun, betadine, alkol üzere kimyasallar göğüs başı çatlağını artırır.
Bebek süt kanallarını boşaltamazsa göğsün bir kısmı iltihaplanabilir. Göğüs ağrılı, sert, al olur. Göğüsten kanlı ya da ilithaplı bir akıntı olur. Sizin de ateşiniz çıkacaktır. Hekiminizin verdiği ilaçları kullanın. Emzirmeyi kesmemeye çalışın, lakin sütü boşaltmak için emzirme sonrası pompa kullanabilirsiniz. Soğuk ya da sıcak kompreslerin hangisi âlâ gelirse onunla devam edin.
Sütünüzü kesseniz bile (pişmansanız) 2 hafta içinde yine emzirirseniz sütünüz gelecektir.
Oruç tutmayın (Diyanet görüşü: Kefaret gerekmez; kaza edilir).
Birinci evladınızı rahat emzirdiniz diye 2. yahut üçüncü evladınızı da birebir rahatlıkla emzireceğiniz mealine gelmez. Her evlat çooook farklıdır.
Dışarıda emzirmekten utanmayın, olabildiğince kapalı olmaya çalışın, lakin kıymetli olan evladınızın yemesidir. Fakat saklı mekânlar (tuvalette klozet üzeri gibi) yahut hususî emzirme önlükleri, geniş gömlekler, ince bir battaniye de sizi diğer gözlerden koruyacaktır.
Hastayken de emzirmeye devam edin. Enfeksiyon sırasında emzirmek, tıpkı devirde doğal koruyucuları süt yoluyla bebeğe vermek demektir. Nezle olan ana de, konutta verem tedavisi gören ana de, hepatit taşıyıcısı ana de bebeğini emzirebilir. Velev öteki bir ek besin ve su verilmeyecekse AIDS’li ana bile bebeğini emzirebilir. Yalnızca el ve muhit temizliğinize dikkat edin kâfi. Nezle/grip olan bir ananın maske kullanması ise tartışmalıdır, lakin benim gereksiz bulduğumu belirtmeliyim.
Gebe ana emzirmeye devam edebilir. Lakin iki canlı büyüttüğü için beslenmesini biraz artırabilir. Gebe ana sütü “bebeği zehirlemez.” Valideye de zararı yoktur. Ama düşük tehdidi varsa emzirmek bu tehlikeyi artırabilir.
Bitkisel çaylar da süte makbul, ginseng üzere bebeğe içirmeyeceğiniz çayları siz de içmeyin.
Haddinden fazla egzersiz sütte kimi asitlerin seviyesi artar, bu da ana sütünün tadını ekşimsi yapar, bu durumda ana sütünü biraz sağıp atabilir.
‘Anne uzun mühlet emzirmezse göğüsteki süt ekşir ya da bozulur’ inancı çok yanlıştır.
Şayet bebeğiniz beslenmeden sonra rahat uyuyorsa, ‘her emzirme sonrası gaz çıkarılır’ diye bir kural yoktur.
Niye ana sütü?
Daha rahattır: Her vakit hazır ve sıcaktır. Şişe yıkamanızı gerektirmez.
Ucuzdur ve tüm mamalardan daha kalitelidir.
Akıllıdır: Bebeğinizin tevellüt devranına (prematüre bebeklerde içerik farklı), açlığına, gün içindeki muhtaçlığına, aylara, nazaran içeriği değişir. Velev emzirmenin birinci dakikalarında sulu ve az yağlıyken; emzirmenin ahir bebeğin doyup memeyi bırakması için yoğunlaşır. Mucize budur!
Daha yararlıdır: Ana sütü bebekleri biberonla beslenen evlatlara nazaran ishale 12 kat, soğuk algınlığına 2 kat daha az yakalanırlar. Ayrıyeten orta kulak iltihabı, alerji, idrar yolu enfeksiyonu olasılıkları azalır.
İleride evladınız daha az yemek seçer: Her öğünde mamanın tadı birebir, ana sütününki farklıdır.
Sağlıklı bir yetişkinin temellerini atar: Şişmanlık, hipertansiyon, egzama üzere alerjik illetler, ani beşik irtihali sendromu, diyabet, şizofreni, multipl skleroz (MS) mümkünlüğü azalır.
Ağrı kesicidir: Emerken aşı yapılan bebekler daha az ağlarlar.
Çene ve dişlerin gelişimin destekler. Biberon çürükleri önlenir.
Zevklidir: Gergin bir bebeği rahatlatmanın en düzgün yoludur.
Sizi de rahatlatır: Onu emzirirken oturur, dinlenirsiniz. Prolaktin artar, daha rahat bir uyku sağlar. Soğuk kış gecelerinde bir sıcak titreşim çok şirin bir his olsa gerek. Sonuçta sizi depresyondan korur.
Sizin de sıhhatinizi korur: Göğüs ve yumurtalık kanseri riski azalır, kemik zayıflığını da önler. İdrar yolu enfeksiyonu daha olursunuz.
Regl periyodunun başlamasını erteler: Mahsusen çok sık emziriyorsanız. Lakin tevellüt denetimi için hiçbir garantisi yoktur, önleminizi ona nazaran alın!
Forma dönmenizi sağlar: Spor ve diyet yapmadan 500 kalori verirsiniz. Rahminiz de kasılarak olağan uzunluğuna döner.
Estetiktir: Yerkürenin en hoş kabına sahiptir!
Etraf dostudur: Mama yediriyorsanız; tarım araçlarının, fabrikaların, mamayı taşıyan araçların ekzoslarının, silikon emziklerin, cam ya da plastik silikonların ve daha pek çok şeyin doğayı kirletmesine de yardımcı oluyorsunuz demektir.
Istenilmeyen kokulardan korur: Ana sütü tam sindirildiği için kaka kokusunu daha az duyarsınız. Olan kak da hafif ekşi kokuludur ve rahatsız etmez.
Ekonomiktir: 4 ay yalnızca ana sütü alma bebek başına yıllık 300 dolar kazanım sağlar. Başkaca pek çok sıhhat kazanımları ile bunlara harcanacak bütçeyi de korur.
Bebek emzirme teknikleri:
Az ana sütü yoktur, yanlış konum nedeniyle ananın göğsünü düzgün kavrayamamış bebek vardır.
3 aşamalı emzirme müsaittir: Dokundur, bekle, yanaştır.
Her konumda başlangıçta burnuyla göğüs başı birebir hizada olmalı, çenesi göğse dayanmalıdır. Ana göğsünü parmakları ile “C” halinde meblağ. Göğüs ucunu burnundan üst dudağına yaklaştırarak temas ettirin, bebek refleks olarak ağzını açacaktır. Bebek omuz ve kalçalardan desteklenmeli, başı bağımsız olmalıdır. Emzirirken bebeğinizle göz göze gelerek ona gülümseyin ve konuşun.
Değişik tekniklerle en makul emzirme metodunu siz bulun.
Oturarak
Yan yatarak
Geriye yaslanarak
Velev ayakta emzirebilirsiniz.
Kimi konumlar:
Kucak (beşik) Durumu:Bebek kolun üzerine hakikat yatırılır, bebeğin karnı ananın karnına değecek biçimde yaklaştırılır, bu arada öteki elle göğüs başı iki parmak arasında tutularak bebeğin başı göğse yaslanır.
Zıt Kucak Durumu:Bu tekniğin “kucaklama”dan farkı; bu teknikte bebeğiniz cihet olarak tıpkı konumda olmasına rağmen, siz onu kucaklamak için gayri kolunuzu kullanıyor olmanızdır. Bir gayrı tabirle; bu sefer bebeğiniz başı sizin iç dirseğinize değil, öteki elinizin avuç içine gerçek yaslanmıştır.
Koltukaltı Konumu (top tutuşu):Göğüsleriniz iriyse, prematürelerde, sezaryenden sonra (karına pres olmaması için), ikiz bebeklerde bu duruş denenebilir. Isminden anlaşılacağı üzere bu teknikte bebeğinizi koltuğunuzun altında basen seviyenizin biraz yukarı seviyesinde tutarsınız. Yeniden bebeğinizin altına bir yastık koymak işinizi kolaylaştıracaktır. Ayakları sizin ardınıza sahih, baş kısmı sizin önüze sahihtir. Bebeğinizin yüzünü göğsünüze gerçek yaklaştırıp, onun dudaklarının göğüs başınıza yaklaşmasını sağlayınız.
Yan Yatarak Emzirme:Bu formül umumiyetle ameliyatlı sezaryenli bir anada yahut sair bir rahatsızlığı bulunup yatakta kalması gereken bir validede tercih edilen bir formüldür. Durumda bebek yan yatmış ve yüzü ananın göğsüne yaklaştırılmış biçimde besleme sürdürülür. Lakin ana uyursa bebek için boğulma riski taşır. Bu teknikle emzirme, ileri aylarda orta kulak iltihabı riskini artırır.
Bebeğinizi göğsünüzden almak için, göğsünüzü çekerken tıpkı anda parmağınızı bebeğin ağzının kenarından içeri sokun, parmağınızı emzirtin. Bu formda göğüs ucunu yavaşça ve zarar görmeden çekebilirsiniz.
“İlk süt” nedir?
Tıbbi ismi “kolostrum”dur, bebeğe anasının birinci ve en kıymetli armağanıdır. Bir insanın hayatını etkileyecek kadar değerlidir. Hal arasında “altın suyu”, “ağız suyu” da denir. Bebeğin bağırsak mikrobiatasını (yani bağırsağın bakteri-canlı içeriğini) sağlar ve bu hayat uzunluğu değişmez bir imza üzeredir. Rengi sarı, kıvamı koyudur (krema gibi). Ölçüsü azdır (ortalama 30 ml/gün) fakat bir damlası bile bebeğin doymasına kâfi. Hiç gelmezse bile, bebek birinci 24 saat kendi depolarını kullanarak aç kalmaz. Doğumevleri ve hastanelerdeki “bu süt az, yetmez” gerekçesiyle mama/şekerli su takviyesi yapılması çok sık yapılan bir kusurdur. Bu süt hem hami unsurlardan (antikor, esirgeyici flora) hem de kaloriden çok zengindir. Birinci kakayı rahat yapmayı sağlayarak yenidoğan sarılığının hafif seyretmesine de yol açar.
Sezaryenden sonra ana tam uyanmasa bile diğerinin yardımı ile besleyin.
Beslenme aralıkları ve vadesi:
Ana sütüyle beslenmede orkestra şefi bebektir. Birinci 45 gün her istediğinde emzirin. Huzursuzluğa ve ağlamaya başlamadan evvel bebeğinizin elini emmeye başlaması, sizi görünce heyecanlanması, hareketlenmesi üzere bulgular da emzirme isteğinin başlangıcı olabilir; onun bu davranışlarını tanımaya çalışın. Emzirme aralığı 1 saat, vadesi de 1 saat olabilir. Fakat bebeğinizin doymaması da muhtemeldir. Doyup doymadığı için objektif kriterdir ki, gerekirse takip eden hekimde bir daha tartısına baktırın.
Bebek beslenmesinde kesin saatli bir program yoktur.
Gereksiz sık besleme gaz oluşumunu artırır, sık acıktırıp ağlamasına sebep olur.
45-50 günden sonra 3 saatlik ara, 20 dakikalık mühlet kafidir. Artık kendinize bakma ve etrafınızla ilgilenme devranı gelmiştir.
2 aydan sonra gece 1 kez emme kafidir. Bebeğiniz yeterli kilo alıyorsa gece uyandırmayın
Bebeğiniz hala çok uzun dakikalarca velev saatlerce sizi emiyorsa ya sizi biberon olarak kullanıyordur ya da göğsünüzü tutamamıştır ve süt alamıyordur.
Bebek birinci 5 dakikada sütünüzün %80’ini boşaltır, kalan 15-20 dakikalık emme süt oluşturma refleksi ve bebeğinizin ağız tatmini için gereklidir.
Uyuyan bebeği uyandırıp beslemeyin.
Şayet hala yalnızca ana sütü alıyorsa 3,5-4 aydan sonra gündüz 3-5 sefer; gece 1 kez emzirmek kafidir. Zati bebeğiniz 5-6. saatte uyanıp sizden sütünüzü isteyecektir.
5-6 ayda ise günde 5 sefer besleme umumide kâfi.
Sütü artırmak için:
Ananın emzirmeye istekli olması en değerli kuraldır. Bu “prolaktin” hormonu salgılamasını uyarır. Doğumdan evvel kendini emzirmeye şartlayan anaların sütü daha ziyade olacaktır
Bebeğin emmeye istekli olması 2. kuraldır. Bebek zayıf emerse ya bir illeti vardır ya da besleme tekniği yanlıştır.
Üçüncü istekli olacak kişi pederdir, zira emzirme her şeyden kıymetlidir ve ana bu sırada farklı bir şey yapamaz. Peder telefona bakmalı, vesair evlatlarla ilgilenmeli, yemeği hazırlamalıdır.
Bebeğiniz çok ağlıyorsa sakinleştirip o denli emzirin.
Siz de sakin olun. Emzirmeden evvel 15-20 dakika dinlenin. Birinci 45 gün sizin işiniz bebeği emzirmektir. Mesken işlerini bırakın öbürleri yapsın (Babalar artık bunun için de var). Bebek uyuyunca siz de uyuyun. Emzirme öncesi ılık duş altında göğüs masajı yapabilirsiniz.
Emzirmeden evvel üzerinize sıcak tutan kıyafetler giymek süt akışını hızlandırır.
Bebeğinizi emzirirken de yanınızda suyu ve atıştırılacak yiyecekleri (meyve, kuruyemiş) bulundurun. Unutmayın, yemeğinizi küçük bir yaratıkla paylaşıyorsunuz.
Günlük 2,5 litre (bir büyük kola şişesi) likit almalısınız. Meyve kurularından komposto (elma-kayısı-erik) da kalori ve likit sağlar. Karpuz da uygun bir likit kaynağıdır. Proteini bol alın, şişmanlamamak için karbonhidrattan kaçının. Gelgelelim daha çok çokça su da bazen süt imalatını baskılayabilir.
Ziyade tatlı yemek sizin kilo fazladan kilo almanızı sağlar, zannedilenin bilakis bebeği daha tonton yapmaz. Istikrarlı beslenme de en azından ehliyetli beslenme kadar değerlidir.
Veladet sonrası rejime 4. aydan sonra başlayabilirsiniz. Amacınız ise bebeğiniz 9-12 aylıkken veladet öncesi kiloya erişmek olmalıdır. Ayda 1, şiddetli şişmanlarda 2 kiloluk kayba müsaade verilebilir.
Göğüs üzeri uyumak sütü azaltabilir.
Emzirirken tevellüt denetim hapı kullanmak sütü azaltır.
Rezene, kimyon, ısırgan otu üzere kimi bitkiler hem sütü artırabilir, hem sütün kokusunu güzelleştirebilir. Fakat rezeneyi çok içmek gerekiyor, o denli çok içmeli ki ananın derisi bile rezene kokmalı. Yağlı balık, kabuklu yemiş, çikolata da sütünüzün yağ ölçüsünü artırarak bebeğinizin kilo alımını hızlandırabilir.
Çemenotu da sütü artırır, lakin ananın ve bebeğin idrarındaki o keskin koku akıllıcası beni bu bitkiyi önermekten alıkoyuyor…
Kokusuz tablet halinde sarımsak özü, ısırgan otu, malt da sair bildiğim ama tesirleri tartışmalı ana sütü katkılarındandır.
Anaların içeceği süt takviyeleri (Lactamil gibi) münhasıran prematür bebek analarına önerilmektedir.
Eczanelerde sütünüzü artıracak ve lohusalık iyilrşmesini hızlandıracak granüller (Humana Still-Tee) mevcuttur. Günde 2-3 fincan tüketebilirsiniz.
Ben “domperidon” etken unsurlu kusma engelleyici ilacı sütü az olan analara kullanıyorum ve yarar görüyorum. Bu ilaç Hollanda ve Almanya’da analara rutin verilmektedir. Süte geçişi binde 4 olduğu için bebeğe yan tesiri yoktur. Ama ABD’de bu maksatla tasarrufuna müsaade verilmediğini de belirtmeliyim (nadiren validede aritmi tesiri nedeni ile)
Tirle denilen el ile çalışan süt pompasının mütemadi kullanılması sütü azaltır, ana göğsünde acı ve çatlağa sebep olur.
Bebek ısrarla tek göğüsten süt alıyorsa gayri memeyi sağmak, o göğüste de süt prodüksiyonunun devamını sağlayabilir, sağdığınız sütü fincanla içirebilirsiniz. Ama bu durumda süt dökülebilir ve boşa harcamaya sebep olur.
Bazen süt sağma makineleri de sütü artırabilir. Gelgelelim kuvvetli emen ve pille değil elektrikle çalışan makineleri tercih edin.
Ana neleri yememeli?
Herkesin gaz yapar dediği şeyler (soğan, mercimek, süt gibi) sizin bebeğinize dokunmayabilir, bunun için denemeler yapabilir, neyin dokunduğunu siz bulabilirsiniz. Örneğin çok acı mekansa bebek poposunda pişik olabilir. Bu nedenle çoka kaçmadan deneme yanılma yoluyla bebeğinizi gözleyin.
Yine de dikkat edeceğiniz besinler: Nohut, fasulye, mercimek, soğan, sarımsak, turşu, baharatlar (kimyon ve kekik hariç), kola üzere asistli içecekler, lahana
Süt evvelden öneriliyordu. Lakin alerjik tesirler nedeniyle 1 bardaktan çokça içmeyin.
Siz ya da eşinizde alerji varsa: Mekan fıstığı, ceviz, yumurta, cips, Çin yemekleri üzere alerjenleri yemeyin.
Çokça ton balığı cıva zehirlenmesi riski taşır. Haftada 1-2 öğünden ziyade yemeyin.
Sigara yasak! Kahve, kola ve koyu çaya da dikkat.
Ana sütü sağılması
Bebeğin şahsi bakıma muhtaçlığı varsa, göğüsleriniz çok acıyorsa ya da çatlamışsa, işe gitmek zorundaysanız sütünüz sağmanız gerekir. Sağılan sütü biberon mekanına kaşık ya da fincanla bebeğinize verin. Biberon ile beslenen bebekler, tıpkı periyotta ana göğsünü almak istemeyebilirler. Fincan ve kaşıkla beslemek, daha sonra bebeğinizi biberondan kesmek için uğraşmanızı da önler.
3 formül vardır:
Elle sağma: Süratli sütü akan analarda işe yarar. 80-90 ml. Süt elde etmek için 15-20 dakika sürdürülmelidir.
El pompası (tirle) ile sağma: Kolay olmasına karşın kuvvetli emme olmayacağı için sütünüz giderek azalabilir.
Pilli ya da elektrikli pompa ile: Süratli ve tesirlidir. Motor gücü kuvvetli olan elektrikliler daha da tesirlidir. Yalnızca pompa kullanıyorsanız, sütünüzün azalmaması için 3-4 saatte bir sağmalısınız.
Yeni doğan bebek neden emmez?
En kıymetli sebep, akıllıca konumda emzirmemedir.
Sıkıntı veladet sonrası bebek yorgunsa emmez.
Sütünüz geç geliyorsa sonlanıp emmez. Bu durumda evvelden biriktirdiğiniz sütü verebilirsiniz.
Kan şekeri düşüklüğü, kalsiyum düşüklüğü, teneffüs ezası, yenidoğan enfeksiyonları üzere sebeplerle emmez.
Oda ısısı çok yüksekse ya da kalın giydirmezseniz emmez.
Muhitte dikkatini dağıtacak bir ses yada ışık olunca emmez.
Ana gergin ve hudutlu ise bebek bunu hissedip emmez.
Gazı varsa emmez.
Burnu tıkalıysa emmez. Bu durumda emme öncesi serum fizyolojik damla yahut okyanus deniz suları ve spreyleri kullanabilirsiniz.
Sütün tat ve kokusunu ağırlaştıran besin (soğan, sarımsak, lahana, baharatlı yemek) aldıysanız emmez.
Kulağı ya da boğazı ağrıyorsa emmez. Pamukçuk varsa emmez.
Göğsünüzde krem artıkları, istenilmeyen koku, kanama üzere şeyler olduğu için emmez.
Emmek istemezse emmez, biraz sabırlı olun.
Ana sütü yerinde mi?
Bunu anlamanın en sağlıklı formülü evlat tabibi yahut aile doktorunuzun bebeği tartmasıdır. Fakat bebek birinci hafta kilo kaybeder, 14. günde tekrar veladet yüküne ulaşır. Sonra da tertipli ve yerinde kilo alması sütünüzün ehil olduğunu gösterir.
Öteki ipuçları (30 dakikadan uzun emme, eskiye nazaran sık emmek isteme, bebekte çok ağlama, sık uyanma yahut çok entegrasyona, az kaka ve çiş yapma, göğsün çabuk boşalması, emme sonrası çok ağlama ve mama ile susturabilme gibi) objektif kıstaslar değildir, lakin şüphelendirir. Şüpheleniyorsanız gerekirse aylık denetiminize erken gidin ve bebeğinizi tarttırın.
İkiz ve üçüz bebekler, iri bebekler, tek göğüsten emen bebekler de umumide doyarlar; ana sütü tek başına kafidir.
Kilo alamama idrar yolları enfeksiyonu üzere birtakım hastalık ya da dertlerin varlığını işaret edebilir. Hekim şüphelenirse sizden birtakım testler isteyecektir.
Kimi valideler sütünün yararlı olmadığını anlamak için tahlil istiyorlar. Bunun hiçbir manası yok. Zira sütün her validede özelliği farklı olabilir; velev başlangıçta şekerli, sona yanlışsız yağlı süt geleceğinden sütün her yudumunun bile özelliği farklıdır.
Tabiat kusur yapmaz, günah bizim tabiata müdahalemizdir.
Göğüs sarkmasını engellemek için:
Göğüslerin doğumdan sonra hacimlerini kaybetmesi, emzirme ve sağma, göğüslerin sarkmasına sebep olabilmektedir. Her gün dışarıdan içeriye gerçek göğüslerinize masaj yapmanızda yarar var.
Göğüslerinizi destekleyen kasları çalıştırmak içinse, ufak bir egzersizi günde 20 sefer tekrarlayın. Avuçlarınızı birleştirin ve kollarınızı omuz hizasında kaldırın, nefes alırken kollarınızı sıkıştırın. Üç saniye bekleyin ve nefes verin
Emziren ananın ilaç kullanması:
Bütün ilaç prospektüslerinde firmaların kendini garantiye alması ve dava açılmasını engellemek için standart olarak muharrir ki: “Emziren valideler kullanmamalı yahut dikkatli kullanmalı.” Meğer emziren validenin sahiden almaması gereken 7-8 küme ilaç vardır. Antipsikotikler, kimi epilepsi ilaçları, kanser ilaçları, birtakım hormonlar, 2-3 adet antidepresif üzere nadir kullanılan ilaçlar.
Prensip şudur: Bir ilaç bebekte de kullanılabiliyorsa, emziren ana de çoklukla kullanabilir. İlaçlar, nadiren bir mamanın olacağı kadar risklidir.
Parasetamol öbeği (Minoset, Panadol, vs.), ibuprofen öbeği (Brufen, Nurofen,vs), pek çok antibiotik, kimi antidepresifler, bulantı ilaçları kullanılablir. Alışılmış ki hekiminize danışarak, ya da tıp lisanına aşinaysanız kitaplar ve internetten de fikir alarak.
Tevellüt denetim ilaçları ve idrar söktürücü ilaçlar süt imalatını azaltır.
Yeniden de tercihen ilaç dozunu almadan evvel bebeği emzirin.
Prematüre bebeklerin ilaçlara hassasiyetleri biraz daha çokça olabilir. Örneğin aldığınız bir antibiyotik, prematüre bebekte fazladan gaz ya da shale neden olabilir.
Bebeğinizde kabızlık varsa:
Bilhassa 2 aydan sonra sık rastlanan doğal bir durumdur. Ana sütü barsaklardan tam emildiği için bazen haftada bir bol kaka yapabilir. Bebek huzursuz değilse endişelenmeyin, bir şey de yapmayın. Şayet huzursuzsa makat uyarısı (parmak ucu yahut zeytinyağlı kulak çöpü ile) kaka yapmasını sağlayabilir. Ayrıyeten kendi beslenmenizde bol posalı besinler, zerzevat yemeği, salata, kayısı ve erik kompostoları, incir, Trabzon hurması üzere besinlere yük verin.
Mama barsaklarda sabunlaşır, bebeği rahatsız eder, kabızlık kronikleşir. Mama bebeği huzursuz olmasa bile 3-4 günden ziyade kabızlığa müsaade vermeyin.
Emmenin kesilmesi:
Evladınızı 5 yaşına kadar emziremezsiniz. Birçok kaynak âlâ kilo alan bir evladın 2,5 yaşına kadar emzirilebileceğini yazıyor, lakin yerküre kültürlerinde 4 yaşa kadar emziren pek çok topluluk var. Bilhassa erken doğan bebeklerde ana sütünü ileri yaşlara kadar vermek zihinsel gelişimi hızlandırır.
Bebekte yerinde kilo alımı yoksa siz ağır tempoya yahut işe dönmek zorundaysanız, siz depresyona girecek kadar bu işten sıkıldıysanız, hele o yeni çıkan bıçak üzere dişler size büyük acılar veriyorsa, bebeğiniz daima emmeyi reddediyorsa emzirmeyi erken kesebilirsiniz.
Ana göğsü bir musluk değildir, bir günde emzirmeyi kesemezsiniz. Bebeğinizi aniden sütten kesmek göğsünüzü patlayacakmış üzere şişirebilir, tişört/bluzlarınız sütten ıpıslak olur; sonraki gün bebeğinize yine göğsünüzü alması için yalvarabilirsiniz. Haftalar içinde yavaş bırakma, hem göğüs ağrınızın artmamasını sağlayacak, hem de bebeğinize yeni besinleri artarak alma imkanı sağlayacaktır. En münasip yol birtakım ana sütü öğünlerinde mama ya da sofra besini vermek, sonra bunların ölçüsünü artırmaktır.
Vesair bir usul anayı bırakmayan ve “meme bağımlısı” evlatlar için ondan 3-4 gün başka kalmak, bu arada göğüste hafif gerginlik hissedince pompa ile sütü boşaltmaktır. Bu arada göğüslerinizi dik tutacak sutyenler kullanın, ağrıyı azaltmaya yardımcı olacaktır.
Son formül ise bayan tevellüt uzmanınıza başvurup, ondan sütünüzü kestirecek bir ilaç istemektir.
Ana sütü saklama:
Sütünüzü berrak bir kapta oda ısısında 2-6 saat, buzdolabında 4 noktada (buzdolabı üst rafında arakaya doğru) 5-6 gün, buzlukta -15 raddede 2-4 hafta, münferit kapaklı -20 nokta derin dondurucuda 6-12 ay kadar saklayabilirsiniz.
Farklı devirlerde sağılan sütler bir arada saklanabilir, ama yeni sağılan sütler soğutulduktan sonra vesair depolanmış süte eklenebilir. Donmuş sütün üstüne sıcak süt eklenmemelidir. Her kabın üzerine tarih yazılmalıdır. Donmuş süt taze sütten farklı kokabilir, bebek kabul ederse sorun yaratmaz
Sütü acilen ısıtmak için sıcak su içinde ısıtma ya da sıcak musluk altında birkaç dakika tutma tekniğin yapabilirsiniz. Mikrodalgada ya da ocak üstünde ısıtmayın. Ön kolunuza sütü damlattığınızda çok hafif ılık olmalıdır.