Anne sütü eşsiz içeriği ile ilk 6 ayda bebeğin ihtiyacı olan tüm besin öğelerini içermektedir. 6. Aydan sonra uygun tamamlayıcı besinler başlanarak emzirmenin en az 2 yaşına kadar sürdürülmesi önemlidir. Anne sütü bebek için mucizevi bir iksirdir ve birçok faydası vardır. Anne sütü, enfeksiyonlardan koruduğu gibi, çocukluk çağı kanserlerinden (lenfoma, lösemi gibi), tip 1 ve 2 diyabet, Çölyak hastalığı, astım ve alerji, Crohn hastalı gibi barsak hastalıklarından da korur. Anne sütü alan çocukların zeka gelişimi ve eğitim başarısının daha iyi olduğu gösterilmiştir. Yapılan bilimsel araştırmaların sonucuna göre anne sütü ile beslenen bebeklerde daha az üst solunum yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, ishal, menenjit, sepsis görülme riski azalmaktadır.
Emzirme anne için de bazı faydaları vardır. Yeni doğum yapmış annenin rahminin daha hızlı eski haline gelmesini, daha az kanama olmasını ve anemiden korumasını sağlar. Ayrıca emziren annelerde meme kanseri, over kanseri ve tip 2 diyabet daha seyrek görülür. Emzirme esnasında salgılanan mutluluk hormonları anneyi lohusalık depresyonundan korur.
ANNE SÜTÜNÜN İÇERİĞİ
Anne sütünün içeriği salgılanma zamanına göre değişiklik gösterir doğumla birlikte ilk bir hafta salgılanan süte kolostrum denilir. Bu süt yoğun, konsantre sarı renkte protein içeriği yüksek, bağışıklık -öğeleri ( antikor, lökosit ),büyüme faktörleri antioksidanlar açısından zengindir. Doğum sonrası 7-14. Günler arasında geçiş sütü salgılanırken, 2 haftadan sonra olgun süt salgılanmaya başlanır.
Emzirme sırasında da sütün içeriğinde değişiklik olur. Emzirmenin başlangıcında salgılanan laktozdan ( süt şekeri) zengin süte ön süt, emzirmenin sonlarına doğru salgılanan yağdan zengin süte son süt denir. Bebeğin gaz probleminin az olması ve yeterli kilo alması için bir beslenme sırasında meme tam boşalmalı, hem ön sütün hem de son sütün alması sağlanmalıdır.
ANNE SÜTÜNÜN ÜRETİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Her anne iki bebek büyütecek kadar süt üretme kapasitesine sahiptir. Emzirmeye doğumdan sonra ilk yarım saat içerisinde başlanması, bebek her istediğinde memeye tutulması, ilk aylarda geceleri de emzirilmesi, annenin dengeli beslenmesi ve yeterli sıvı alması süt üretimini artırır. Ama bazı faktörler sütü üretimini azaltabilir. Bebeğin memeyi iyi tutmaması, bebeğe biberon, emzik verilmesi, ek besinlere erken başlanması, annenin dengeli beslenememesi, sigara ve alkol tüketimi, annenin yaşadığı kaygı, stres, yoğunluk gibi faktörler süt üretimini azaltır.
ANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASI
Her annenin bebeğini emziremediği durumda, sütünü sağıp saklamalı. Emzirmenin devamı için bu önemlidir. En kullanışlı yöntem sütü elle sağmaktır. Süt sağmak için geliştirilmiş çeşitli süt pompaları da bulunmaktadır.
Sağılan anne sütü;
Oda sıcaklığında 3 saat;
Buzdolabında (+4C’de) 24 saat;
Derin dondurucuda (-18C’de) 6 ay saklanabilir
Saklanan anne sütü verilmeden önce de benmari usulü ılıtılıp verilebilir.
EMZİRME TEKNİKLERİ
Her emzirmeden önce anne ellerini yıkamalıdır, ancak her seferinde meme başını temizlemesi gerekmez. Meme, başparmak üstte ve dört parmak aşağıda olacak şekilde tutarak desteklenmelidir. Parmaklar areolanın üzerinde değil gerisinde olmalıdır. Meme ucu ile bebeğin üst dudağı aynı seviyede ve bebeğin yüzü memeye bakacak şekilde tutulmalıdır. Meme ucunu sıkarak biraz süt çıkartıp meme başına sürüp, meme ucu hafifçe bebeğin dudaklarına dokundurularak, bebeğin ağzını açması sağlanır. Ağızını açan bebeğe meme başı ve areola mümkün olan en fazla şekilde tutturulur. Bebeğin başı ve gövdesi aynı doğrultuda, düz bir hatta olması sağlanır. Anne bebeğini vücuduna yakın tutarak, baş ve omuzlarından desteklemelidir.
ANNE SÜTÜNÜN YETERSİZ OLDUĞUNU GÖSTEREN BELİRTİLER
Bebeğin yeterli süt almadığını gösteren güvenilir belirtiler; bebeğin yetersiz tartı alması ve idrar miktarının azalması ve koyulaşmasıdır. Bebekler doğumdan sonraki ilk bir hafta tartı kaybederler. Bu beklediğimiz ve normal bir olaydır. Eğer bebek ilk hafta toplamda kilosunun %10’dan fazlasını veya günde %3’ten fazla tartı kaybetmişse ve 2. Haftanın sonunda doğum kilosuna ulaşamamışsa anne sütü yetersizdir. Bebeğin ayda 500 gr’dan az tartı alımı varsa, günde 6’dan az idrar çıkışı gözleniyorsa yeterli süt almadığı düşünülür. Her bebeğin barsak alışkanlıkları farklı olduğundan, dışkı sayısı bize beslenme durumu hakkında bilgi vermez.
ANNE SÜTÜNÜN VERİLMEMESİ GEREKEN DURUMLAR
Anne sütünün kesilmesi gereken çok az durum vardır. Aktif tüberküloz, HIV enfeksiyonu, meme başında aktif herpes enfeksiyonu, annenin kemoterapi, radiyoterapi aması gibi durumlarda emzirme kontraendikedir. Ayrıca galaktozemi tanısı alan bebeklerde anne sütü ile beslenmek sakıncalıdır.
Unutulmamalı ki her annenin sütü bebeği için özeldir. Emzirme anne-bebek arasında sevgi ve güven bağını güçlendirir. Anne sütü her bebeğin hakkıdır.
Emzirme anne için de bazı faydaları vardır. Yeni doğum yapmış annenin rahminin daha hızlı eski haline gelmesini, daha az kanama olmasını ve anemiden korumasını sağlar. Ayrıca emziren annelerde meme kanseri, over kanseri ve tip 2 diyabet daha seyrek görülür. Emzirme esnasında salgılanan mutluluk hormonları anneyi lohusalık depresyonundan korur.
ANNE SÜTÜNÜN İÇERİĞİ
Anne sütünün içeriği salgılanma zamanına göre değişiklik gösterir doğumla birlikte ilk bir hafta salgılanan süte kolostrum denilir. Bu süt yoğun, konsantre sarı renkte protein içeriği yüksek, bağışıklık -öğeleri ( antikor, lökosit ),büyüme faktörleri antioksidanlar açısından zengindir. Doğum sonrası 7-14. Günler arasında geçiş sütü salgılanırken, 2 haftadan sonra olgun süt salgılanmaya başlanır.
Emzirme sırasında da sütün içeriğinde değişiklik olur. Emzirmenin başlangıcında salgılanan laktozdan ( süt şekeri) zengin süte ön süt, emzirmenin sonlarına doğru salgılanan yağdan zengin süte son süt denir. Bebeğin gaz probleminin az olması ve yeterli kilo alması için bir beslenme sırasında meme tam boşalmalı, hem ön sütün hem de son sütün alması sağlanmalıdır.
ANNE SÜTÜNÜN ÜRETİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Her anne iki bebek büyütecek kadar süt üretme kapasitesine sahiptir. Emzirmeye doğumdan sonra ilk yarım saat içerisinde başlanması, bebek her istediğinde memeye tutulması, ilk aylarda geceleri de emzirilmesi, annenin dengeli beslenmesi ve yeterli sıvı alması süt üretimini artırır. Ama bazı faktörler sütü üretimini azaltabilir. Bebeğin memeyi iyi tutmaması, bebeğe biberon, emzik verilmesi, ek besinlere erken başlanması, annenin dengeli beslenememesi, sigara ve alkol tüketimi, annenin yaşadığı kaygı, stres, yoğunluk gibi faktörler süt üretimini azaltır.
ANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASI
Her annenin bebeğini emziremediği durumda, sütünü sağıp saklamalı. Emzirmenin devamı için bu önemlidir. En kullanışlı yöntem sütü elle sağmaktır. Süt sağmak için geliştirilmiş çeşitli süt pompaları da bulunmaktadır.
Sağılan anne sütü;
Oda sıcaklığında 3 saat;
Buzdolabında (+4C’de) 24 saat;
Derin dondurucuda (-18C’de) 6 ay saklanabilir
Saklanan anne sütü verilmeden önce de benmari usulü ılıtılıp verilebilir.
EMZİRME TEKNİKLERİ
Her emzirmeden önce anne ellerini yıkamalıdır, ancak her seferinde meme başını temizlemesi gerekmez. Meme, başparmak üstte ve dört parmak aşağıda olacak şekilde tutarak desteklenmelidir. Parmaklar areolanın üzerinde değil gerisinde olmalıdır. Meme ucu ile bebeğin üst dudağı aynı seviyede ve bebeğin yüzü memeye bakacak şekilde tutulmalıdır. Meme ucunu sıkarak biraz süt çıkartıp meme başına sürüp, meme ucu hafifçe bebeğin dudaklarına dokundurularak, bebeğin ağzını açması sağlanır. Ağızını açan bebeğe meme başı ve areola mümkün olan en fazla şekilde tutturulur. Bebeğin başı ve gövdesi aynı doğrultuda, düz bir hatta olması sağlanır. Anne bebeğini vücuduna yakın tutarak, baş ve omuzlarından desteklemelidir.
ANNE SÜTÜNÜN YETERSİZ OLDUĞUNU GÖSTEREN BELİRTİLER
Bebeğin yeterli süt almadığını gösteren güvenilir belirtiler; bebeğin yetersiz tartı alması ve idrar miktarının azalması ve koyulaşmasıdır. Bebekler doğumdan sonraki ilk bir hafta tartı kaybederler. Bu beklediğimiz ve normal bir olaydır. Eğer bebek ilk hafta toplamda kilosunun %10’dan fazlasını veya günde %3’ten fazla tartı kaybetmişse ve 2. Haftanın sonunda doğum kilosuna ulaşamamışsa anne sütü yetersizdir. Bebeğin ayda 500 gr’dan az tartı alımı varsa, günde 6’dan az idrar çıkışı gözleniyorsa yeterli süt almadığı düşünülür. Her bebeğin barsak alışkanlıkları farklı olduğundan, dışkı sayısı bize beslenme durumu hakkında bilgi vermez.
ANNE SÜTÜNÜN VERİLMEMESİ GEREKEN DURUMLAR
Anne sütünün kesilmesi gereken çok az durum vardır. Aktif tüberküloz, HIV enfeksiyonu, meme başında aktif herpes enfeksiyonu, annenin kemoterapi, radiyoterapi aması gibi durumlarda emzirme kontraendikedir. Ayrıca galaktozemi tanısı alan bebeklerde anne sütü ile beslenmek sakıncalıdır.
Unutulmamalı ki her annenin sütü bebeği için özeldir. Emzirme anne-bebek arasında sevgi ve güven bağını güçlendirir. Anne sütü her bebeğin hakkıdır.