Günümüzde birçok insan hayatımıza fast food biçimi, ziyade kuvvet veren ve ziyade yağ içeren besinler nedeniyle şişmanlamakta ve birçoğu obezite denilen illete mağlup olmaktadırlar. Obezite nedeniyle vücudumuzdaki sıradan fizyolojik döngü bozulduğu üzere çeşitli marazlara da davetiye çıkarmış oluyoruz. Bunun yanı sıra bunun hastalık olduğunu fark etmediğimiz gayri bir sorun ise zayıflıktır. İki çeşit zayıflık marazı vardır. Bunlar anoreksia nervoza ve bulimia nervozadır. Bu rahatsızlıklar birer yeme bozukluğu illetidir ki umumide yüksek sosyo-ekonomik seviyedeki ailelerde görülür. İnceliğe değer verilmesi, şişmanlamaktan korkulması ve gelişim problemleri olan genç kızların bu bozukluklara yakalanmalarında etken olmaktadırlar. Şişmanlama kaygısıyla besin alımı bilinçsizce sınırlanmakta ve bu da iştahın gitgide azalmasına sebep olmaktadır. Bu duruma ruhsal dertlerin da eklenmesi yeme bozukluğu biçiminde ortaya çıkmaktadır. Bu rahatsızlık ya yiyecekten tiksinerek yemeyi reddetme ya da yediğinden ötürü suçluluk duyarak çıkarma halinde ortaya çıkmaktadır. Yiyeceği tiksinerek reddetme sonucu zayıflama anoreksia nevroza, yediğini çıkarma bulimia nevroza olarak tanımlanmaktadır.
Tanı
Anorektik bireyler başlangıçta sistemsiz, değişik beslenme alışkanlıkları geliştirirler ve vakitle yemekten tiksinti duyarak yemeği reddederler, fizikî aktivitelerini de arttırırlar. Bunun sonucunda vücut tartısında %25-35 kayıp oluşur. Kimileri kabızlık yakınmasından ötürü laksatif kullanma alışkanlığı geliştirirler. Vaktinde müdahale edilmezse gelişecek klinik bulguları şöyledir:
Anemi: Fe, B12 ve B6 vitamin eksikliği
Lökositopeni: Bağışıklık sisteminin zayıfladığı mealinde kanın halli elemanlarının ölçüsüz düşüşü
Elektrolit dengesizliği
Kanda sıhhatin olumsuz etkilendiğini malûm eden birtakım kıymetlerin yükselmesi
Yağ depolarındaki haddinden fazla azalma nedeniyle kolesterol artış
Kas erimesi
Adetten kesilme
Saçlarda çok kuruma ve incelme
Vücut ısısının ölçüsüz düşük olması
1960’lı yıllarda tanımlanan Bulimima Nevroza da Anoreksia Nevroza ile misal formda daha çok genç kızlarda görülmektedir. Nöbetler halinde haddinden fazla yeme, bunun akabinde kilo almamak için isteyerek yenilenlerin çıkarılması, müshil tasarrufu, çok ölçüsüz egzersiz yapma üzere kabul edilemez davranışlarda bulunma formunda tanımlanabilir. Bulimik kişi umumide kalorisi ağır kolay yenilebilen yiyecekleri bâtın gizli yemeği tercih eder. Bu yeme bunalımından sonra kendini hatalı hisseder. Hastaların birçoğunda bulgular Anoreksia Nevroza’da olduğu üzeredir. Tanı kriterleri şöyledir:
1.En az 3 aydan beri ve en az haftada 2 kere denetim edilemeyen çok aşırı yemeler
2.Bu şiddetli yemeleri telafi etmek için çıkarmak, müshil kullanmak, çok egzersiz yapmak
3.Vücut biçimi ve vücut tartısı ile ölçüsüz ilgili olmak
Tedavi
Ruhsal, beslenme ve tıbbi yaklaşımları içeren tedaviye hastalık belirtileri ortaya çıkar çıkmaz başlanmalıdır. Marazın ilerlemesi hastanede psikiyatrik tedaviyi gerektirebilir.
Diyet tedavisinin temel emeli hastanın besinlere karşı olan fikirlerini ve mülahazalarını değiştirmektir.
Hastadaki klinik bulgular değerlendirildikten sonra bireyin tolere edebildiği yiyecekler ile yüksek güç ve protein sağlanması yoluna gidilir. Diyet posa, vitamin ve mineral cephesinden yerinde olmalıdır. Diyet hastanın güzeline giden besinlerden oluşmalı; karbonhidrat,yağ ve protein halinde ayrılan makro besin öğelerinin istikrarlı olmasına dikkat edilmelidir.
Ayrıyeten hastaya davranış değişikliğine yönelik bir eksperden uzun sireli bi eğitim verilmesi koşuldur.
Dyt.Funda Sevim
Tanı
Anorektik bireyler başlangıçta sistemsiz, değişik beslenme alışkanlıkları geliştirirler ve vakitle yemekten tiksinti duyarak yemeği reddederler, fizikî aktivitelerini de arttırırlar. Bunun sonucunda vücut tartısında %25-35 kayıp oluşur. Kimileri kabızlık yakınmasından ötürü laksatif kullanma alışkanlığı geliştirirler. Vaktinde müdahale edilmezse gelişecek klinik bulguları şöyledir:
Anemi: Fe, B12 ve B6 vitamin eksikliği
Lökositopeni: Bağışıklık sisteminin zayıfladığı mealinde kanın halli elemanlarının ölçüsüz düşüşü
Elektrolit dengesizliği
Kanda sıhhatin olumsuz etkilendiğini malûm eden birtakım kıymetlerin yükselmesi
Yağ depolarındaki haddinden fazla azalma nedeniyle kolesterol artış
Kas erimesi
Adetten kesilme
Saçlarda çok kuruma ve incelme
Vücut ısısının ölçüsüz düşük olması
1960’lı yıllarda tanımlanan Bulimima Nevroza da Anoreksia Nevroza ile misal formda daha çok genç kızlarda görülmektedir. Nöbetler halinde haddinden fazla yeme, bunun akabinde kilo almamak için isteyerek yenilenlerin çıkarılması, müshil tasarrufu, çok ölçüsüz egzersiz yapma üzere kabul edilemez davranışlarda bulunma formunda tanımlanabilir. Bulimik kişi umumide kalorisi ağır kolay yenilebilen yiyecekleri bâtın gizli yemeği tercih eder. Bu yeme bunalımından sonra kendini hatalı hisseder. Hastaların birçoğunda bulgular Anoreksia Nevroza’da olduğu üzeredir. Tanı kriterleri şöyledir:
1.En az 3 aydan beri ve en az haftada 2 kere denetim edilemeyen çok aşırı yemeler
2.Bu şiddetli yemeleri telafi etmek için çıkarmak, müshil kullanmak, çok egzersiz yapmak
3.Vücut biçimi ve vücut tartısı ile ölçüsüz ilgili olmak
Tedavi
Ruhsal, beslenme ve tıbbi yaklaşımları içeren tedaviye hastalık belirtileri ortaya çıkar çıkmaz başlanmalıdır. Marazın ilerlemesi hastanede psikiyatrik tedaviyi gerektirebilir.
Diyet tedavisinin temel emeli hastanın besinlere karşı olan fikirlerini ve mülahazalarını değiştirmektir.
Hastadaki klinik bulgular değerlendirildikten sonra bireyin tolere edebildiği yiyecekler ile yüksek güç ve protein sağlanması yoluna gidilir. Diyet posa, vitamin ve mineral cephesinden yerinde olmalıdır. Diyet hastanın güzeline giden besinlerden oluşmalı; karbonhidrat,yağ ve protein halinde ayrılan makro besin öğelerinin istikrarlı olmasına dikkat edilmelidir.
Ayrıyeten hastaya davranış değişikliğine yönelik bir eksperden uzun sireli bi eğitim verilmesi koşuldur.
Dyt.Funda Sevim
