1883 - 1945Çağımız müziğine yön veren yenilikçi bestecilerinden biri olarak anıldığı halde Webern, yaşamı boyunca Avusturya sınırları içinde yalnızca bir grup müzik uzmanı tarafından övülmüştür. Anton von Webern’in dünyaya geldiği yıl, Wagner'in de öldüğü yıldır. Soylu bir ailenin çocuğu olarak 3 Aralık 1883'te doğar. Babası bir maden mühendisi ve Avusturya İmparatorluğu'nda yüksek bir yöneticidir. Klagenfurt'ta liseye devam ederken bir yandan da özel müzik dersleri alır. Anton, on sekiz yaşına geldiğinde piyano, çello ve müzik teorisi öğrenmiştir ve geleneksel kalıplar içinde beste denemeleri yapmaktadır.
1902'de Bayreuth'a gidip Wagner'in müzik dramlarını izlemesi besteciye esin kaynakları oluşturur. 1901'den başlayarak yazdığı şarkılarını Schönberg'e sunduğunda, yalına kaçmayan, karmaşık ve derin bir doku örmeye hazır olduğunu gözleyen Schönberg, Webern ile bundan böyle özel olarak çalışmayı kabullenir.
Webern aynı zamanda Viyana Üniversitesi'nde müzik tarihi okur; 1902'den 1906'ya dek Guido Adler'in kürsüsünde eğitilerek müzikoloji doktorası yapar. O güne dek ilk kez müzik tarihiyle bilimsel olarak uğraşan besteci Anton Webern olmuştur. 1904'te Schönberg ile çalışmaya başlaması, hemen yapıtlarına yansır: Yaz Rüyasında başlıklı parçası Pelleas ve Melisande'ın dikkatlice incelenmiş şekli, 1905'teki Yaylı Çalgılar Kuvarteti ise Aydınlanan Gece'nin benzeridir. Henüz tonal armoni sistemi içinde ve çeşitleme yöntemiyle geliştirilen yapıtlardır.
Bu arada müzik tarihi eğitimi sürecinde Rönesans bestecilerinden son derece etkilenmiş ve dönemin kanon yöntemini kendi bestelerinde uygulamıştır. 1908'den sonra orkestra şefliği ve koro öğretmenliği yaparak yaşamını kazanır. Yaşamı boyunca Schönberg'i her yerde izlemiş, hangi kente giderse o da peşinden gitmişti. 1913-14 yıllarını Viyana'da geçirir. Savaştan sonra kent dışında bazı işler bulsa da hemen Viyana'ya dönmeyi yeğ tutar.
1920'den sonra üreticiliğinde azalma gözlenir. 1924'te Viyana Müzik Ödülü'nü kazanır. 1934'teki siyasal kargaşada, Nazilerin Avusturya'daki egemenliği Webern'i etkiler. Uzun süredir yönettiği işçiler Senfoni Orkestrası'nın şefliğinden alınır. Artık yaşamını öğretmenlikle kazanacaktır. Anton Webern'in ölümü de karışık bir olaya dayanır: Bir söylentiye göre, 1945'te savaşın sona erdiği günlerde bir Amerikalı asker, damadını karaborsacılıktan ötürü tutuklamaya gelir. Tartışma sırasında istemeyerek Webern'i vurur. Bir başka söylenti de aynı yıl karartma sırasında evinin önünde sigarasını yakan Webern'in bir Amerikalı asker tarafından yanlışlıkla vurulduğu şeklindedir. Besteci, 15 Eylül 1945 tarihinde, 61 yaşında ölür.
Müzik tarihçisi Robert Craft'a göre Schönberg, Öp.19'dan sonraki çalışmalarıyla daha çok hitabete dayalı bir yol seçmiş ve Brahms anlatımına geri dönmüştür. Webern ise aynı yıllardaki 12-ton çalışmalarından yeni boyutlara açılacaktır. Webern bu yeni yolu 1932'deki bir konferansında şöyle açıklar: "1911'de yaylı çalgılar kuvarteti için 6 Bagatel yazmıştım. Her biri son derece kısa parçalardı. Öyle bir duyguya kapıldım ki 12 notanın tümü kullanıldığı zaman parça sona ermeliydi. Aynı şekilde Öp.12, no. 4, 1917 tarihli şarkıda hiçbiri yinelenmeyen 12 nota yer alır. O sıralarda 12-ton yöntemini belli bir kurala bağlamış değildik. Ancak içgüdüsel olarak, iç kulakla böyle olması gereğini anlamıştık. Schönberg'in yasasında 12-ton'un birbirini özel bir düzen içinde izlemesi öngörülmüştür. Bugün bu yolun sonuna geldik. 12-ton dizisinin gücü ortada. Bizim de bu diziyi pratik yoldan nasıl kullanacağımız oldukça net."
Webern ve Berg, öğretmenleri Schönberg'in tonaliteden atonaliteye geçişini yakından izler ve yaşamları boyunca kendilerini Schönberg'e adarlar. Berg'in önceki dönemin Post-Romantizmine dönük tavrına karşın Webern tümüyle geleceğe yönelmiştir. Webern'in öz ve yalın biçemi, kısacık yapıtları, ayrı bir çığır açmış, genç kuşaklara esin kaynağı olmuştur. Kimi çalışması, bir dakikayı aşmaz. Yapıtlarının tümü art arda çalındığında ancak iki buçuk saati bulur. Müziğinin niteliği hiçbir zaman güçlü ve yüksek değildir.
Geliştirdiği tını ezgisi (klangfarbenmelodie) kavramında bir ezgiyi birbirini izleyen çalgılara bölerek, her birinin bir ya da iki nota çalmasını öngörür. Bu yöntem, müziksel noktacılık (pointillisme) olarak da yorumlanmış ve ressamların aynı adlı tekniğine benzetilmiştir. Webern'in noktalaması, birbirini izleyen çalgıların oluşturduğu zincir içinde yer alır. Her çalgının kendi ses rengi bir diğerinden farklı olduğundan, ortaya çıkan ezgi kopuk kopuk değil rengârenk bir bütünlük içindedir. Schönberg, Webern'in yapıtları için "Her bakış bir şiir, her soluk bir roman" tanımını kullanır. Webern'in müziği küçük, az sayıda yorumcu içeren çalgı ve ses toplukları için bestelenmiştir.
Schönberg'in tanımladığı gibi Webern, "kısacık bir soluğa sığdırılmış öyküler" yaratmıştır. Bu kısa ve öz yapıtlar aynı zamanda fırtınasız, huzurlu bir ortam oluşturur. Webern'in uzak aralıklara atlama tekniği, bir sesin diğerine bağlanmasını geciktirerek gerilim yaratmakta, böylece dışavurumcu felsefeye ve dramatik anlatıma katkıda bulunmaktadır. Aynı teknik Schönberg'in Güne Şarkıları'nda ilk kez kendini göstermiştir.
WEBERN'İN BAŞLICA YAPITLARI
Orkestra: Yaz Rüzgârında (im Sommerwind) (1904); Passacaglia, Op.1 (1908); 5 Bölüm, Op.5 (1909); 6 Parça, Op.6 (1909); 5 Parça, Op.10 -küçük orkestra- (1911-13); Senfoni, Op.21 (1928); Çeşitlemeler, Öp.30 (1940); 9 çalgı için Konçerto, Op.24 (1934-1940).
Koro: Das Augenlicht, Öp.26 (1935); Goethe Şarkıları, Op.19 (1926); Birinci Kantata, Op.29 (1939); İkinci Kantata, Op.31 (1943).
Çalgı topluluğu eşliğinde şarkılar: Rilke Lied'leri, Öp.8 (1911); Liedler, Op.12, Op.13, Op.14, Op.15, Op.16, Op.17, Op.18 (1914-25).
Piyano eşliğinde şarkılar: Avenarius Şarkıları (1900-1901); Üç Şiir (1903); 8 Neşeli Şarkı (1904); Dehmel Lied'leri (1906) George Lied'leri, Op.3 (1908); Stefan George Lied'leri, Op.4 (1909); 4 Lied, Op.12 (1917) Jöne Şarkıları, Op.23 (1934); Jöne Lied'leri, Op.25 (1935).
Oda Müziği: Tek bölümlü Kuvartet (1905); Piyanolu Beşli (1906); Yaylı çalgılar kuvarteti için 5 Bölüm, Op.5 (1909); Keman ve piyano için 4 Parça, Op.7 (1910-15); Yaylı çalgılar kuvarteti için 6 Bagatel, Öp.9 (1913); Çello ve piyano için 3 Küçük Parça, Op.11 (1914); Kuvartet (keman, piyano, saksofon ve klarinet), Op.22 (1930); Yaylı Çalgılar Kuvarteti, Op.28 (1938) Trio için Bölüm (1925); Trio, Op.20 (1927).
Piyano için: Çeşitlemeler, Op.27 (1936).
1902'de Bayreuth'a gidip Wagner'in müzik dramlarını izlemesi besteciye esin kaynakları oluşturur. 1901'den başlayarak yazdığı şarkılarını Schönberg'e sunduğunda, yalına kaçmayan, karmaşık ve derin bir doku örmeye hazır olduğunu gözleyen Schönberg, Webern ile bundan böyle özel olarak çalışmayı kabullenir.
Webern aynı zamanda Viyana Üniversitesi'nde müzik tarihi okur; 1902'den 1906'ya dek Guido Adler'in kürsüsünde eğitilerek müzikoloji doktorası yapar. O güne dek ilk kez müzik tarihiyle bilimsel olarak uğraşan besteci Anton Webern olmuştur. 1904'te Schönberg ile çalışmaya başlaması, hemen yapıtlarına yansır: Yaz Rüyasında başlıklı parçası Pelleas ve Melisande'ın dikkatlice incelenmiş şekli, 1905'teki Yaylı Çalgılar Kuvarteti ise Aydınlanan Gece'nin benzeridir. Henüz tonal armoni sistemi içinde ve çeşitleme yöntemiyle geliştirilen yapıtlardır.
Bu arada müzik tarihi eğitimi sürecinde Rönesans bestecilerinden son derece etkilenmiş ve dönemin kanon yöntemini kendi bestelerinde uygulamıştır. 1908'den sonra orkestra şefliği ve koro öğretmenliği yaparak yaşamını kazanır. Yaşamı boyunca Schönberg'i her yerde izlemiş, hangi kente giderse o da peşinden gitmişti. 1913-14 yıllarını Viyana'da geçirir. Savaştan sonra kent dışında bazı işler bulsa da hemen Viyana'ya dönmeyi yeğ tutar.
1920'den sonra üreticiliğinde azalma gözlenir. 1924'te Viyana Müzik Ödülü'nü kazanır. 1934'teki siyasal kargaşada, Nazilerin Avusturya'daki egemenliği Webern'i etkiler. Uzun süredir yönettiği işçiler Senfoni Orkestrası'nın şefliğinden alınır. Artık yaşamını öğretmenlikle kazanacaktır. Anton Webern'in ölümü de karışık bir olaya dayanır: Bir söylentiye göre, 1945'te savaşın sona erdiği günlerde bir Amerikalı asker, damadını karaborsacılıktan ötürü tutuklamaya gelir. Tartışma sırasında istemeyerek Webern'i vurur. Bir başka söylenti de aynı yıl karartma sırasında evinin önünde sigarasını yakan Webern'in bir Amerikalı asker tarafından yanlışlıkla vurulduğu şeklindedir. Besteci, 15 Eylül 1945 tarihinde, 61 yaşında ölür.
Müzik tarihçisi Robert Craft'a göre Schönberg, Öp.19'dan sonraki çalışmalarıyla daha çok hitabete dayalı bir yol seçmiş ve Brahms anlatımına geri dönmüştür. Webern ise aynı yıllardaki 12-ton çalışmalarından yeni boyutlara açılacaktır. Webern bu yeni yolu 1932'deki bir konferansında şöyle açıklar: "1911'de yaylı çalgılar kuvarteti için 6 Bagatel yazmıştım. Her biri son derece kısa parçalardı. Öyle bir duyguya kapıldım ki 12 notanın tümü kullanıldığı zaman parça sona ermeliydi. Aynı şekilde Öp.12, no. 4, 1917 tarihli şarkıda hiçbiri yinelenmeyen 12 nota yer alır. O sıralarda 12-ton yöntemini belli bir kurala bağlamış değildik. Ancak içgüdüsel olarak, iç kulakla böyle olması gereğini anlamıştık. Schönberg'in yasasında 12-ton'un birbirini özel bir düzen içinde izlemesi öngörülmüştür. Bugün bu yolun sonuna geldik. 12-ton dizisinin gücü ortada. Bizim de bu diziyi pratik yoldan nasıl kullanacağımız oldukça net."
Webern ve Berg, öğretmenleri Schönberg'in tonaliteden atonaliteye geçişini yakından izler ve yaşamları boyunca kendilerini Schönberg'e adarlar. Berg'in önceki dönemin Post-Romantizmine dönük tavrına karşın Webern tümüyle geleceğe yönelmiştir. Webern'in öz ve yalın biçemi, kısacık yapıtları, ayrı bir çığır açmış, genç kuşaklara esin kaynağı olmuştur. Kimi çalışması, bir dakikayı aşmaz. Yapıtlarının tümü art arda çalındığında ancak iki buçuk saati bulur. Müziğinin niteliği hiçbir zaman güçlü ve yüksek değildir.
Geliştirdiği tını ezgisi (klangfarbenmelodie) kavramında bir ezgiyi birbirini izleyen çalgılara bölerek, her birinin bir ya da iki nota çalmasını öngörür. Bu yöntem, müziksel noktacılık (pointillisme) olarak da yorumlanmış ve ressamların aynı adlı tekniğine benzetilmiştir. Webern'in noktalaması, birbirini izleyen çalgıların oluşturduğu zincir içinde yer alır. Her çalgının kendi ses rengi bir diğerinden farklı olduğundan, ortaya çıkan ezgi kopuk kopuk değil rengârenk bir bütünlük içindedir. Schönberg, Webern'in yapıtları için "Her bakış bir şiir, her soluk bir roman" tanımını kullanır. Webern'in müziği küçük, az sayıda yorumcu içeren çalgı ve ses toplukları için bestelenmiştir.
Schönberg'in tanımladığı gibi Webern, "kısacık bir soluğa sığdırılmış öyküler" yaratmıştır. Bu kısa ve öz yapıtlar aynı zamanda fırtınasız, huzurlu bir ortam oluşturur. Webern'in uzak aralıklara atlama tekniği, bir sesin diğerine bağlanmasını geciktirerek gerilim yaratmakta, böylece dışavurumcu felsefeye ve dramatik anlatıma katkıda bulunmaktadır. Aynı teknik Schönberg'in Güne Şarkıları'nda ilk kez kendini göstermiştir.
WEBERN'İN BAŞLICA YAPITLARI
Orkestra: Yaz Rüzgârında (im Sommerwind) (1904); Passacaglia, Op.1 (1908); 5 Bölüm, Op.5 (1909); 6 Parça, Op.6 (1909); 5 Parça, Op.10 -küçük orkestra- (1911-13); Senfoni, Op.21 (1928); Çeşitlemeler, Öp.30 (1940); 9 çalgı için Konçerto, Op.24 (1934-1940).
Koro: Das Augenlicht, Öp.26 (1935); Goethe Şarkıları, Op.19 (1926); Birinci Kantata, Op.29 (1939); İkinci Kantata, Op.31 (1943).
Çalgı topluluğu eşliğinde şarkılar: Rilke Lied'leri, Öp.8 (1911); Liedler, Op.12, Op.13, Op.14, Op.15, Op.16, Op.17, Op.18 (1914-25).
Piyano eşliğinde şarkılar: Avenarius Şarkıları (1900-1901); Üç Şiir (1903); 8 Neşeli Şarkı (1904); Dehmel Lied'leri (1906) George Lied'leri, Op.3 (1908); Stefan George Lied'leri, Op.4 (1909); 4 Lied, Op.12 (1917) Jöne Şarkıları, Op.23 (1934); Jöne Lied'leri, Op.25 (1935).
Oda Müziği: Tek bölümlü Kuvartet (1905); Piyanolu Beşli (1906); Yaylı çalgılar kuvarteti için 5 Bölüm, Op.5 (1909); Keman ve piyano için 4 Parça, Op.7 (1910-15); Yaylı çalgılar kuvarteti için 6 Bagatel, Öp.9 (1913); Çello ve piyano için 3 Küçük Parça, Op.11 (1914); Kuvartet (keman, piyano, saksofon ve klarinet), Op.22 (1930); Yaylı Çalgılar Kuvarteti, Op.28 (1938) Trio için Bölüm (1925); Trio, Op.20 (1927).
Piyano için: Çeşitlemeler, Op.27 (1936).