Artvin
Anadolu’nun kuzeydoğusunda, Kafkasya’nın güneybatısında konumlanan, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Ardahan, güney ve güneybatısında Erzurum, batısın-da Rize, kuzeybatısında Karadeniz ile çevrili, Çoruh nehri üzerinde kurulmuş il ve il mer-kezi kent adı (Lat (DMS) 41° 10' 56N Long (DMS) 41° 49' 10E Altitude (meters) 345 m) Yüzölçümü: 7359 km²
Tarihçe: Çoruh ırmağı vadisinin, sarp ve dağlık alanı ikiye böldüğü bölgenin adı Artvin adını almadan önce tarihte Çoroh, Ço-rohi, Kohis, Klarceti, Tao ve en son olarak Osmanlı döneminde Livane olarak tanım-lanmıştır.
Şavşat'ın Meşeli ve Yusufeli'nin Demirköy köyleri yakınlarında tesadüfen bulunan bakır baltalar incelendiğinde, bölgede ilk kültür izlerinin MÖ 3000'li yılına dek indiği tahmin edilmektedir.
Asur kaynaklarında İberia olarak geçen böl-genin bir parçası olan Artvin, MÖ 8. yüzyılda Kimer, MÖ 7. yüzyılda İskit istilasına uğ-ramış, MÖ 200 yılında İber Krallığı, MÖ 119 yılında Pontus Krallığının hakimiyetine gir-miş, MÖ 65 yılından itibaren uzun bir süre devam edecek Roma İmparatorluğu dönemi başlamıştır.
MS 11. yüzyılda Türkmen 13-14. yüzyıllarda Timur’un ordularının ve Moğolların istilasına maruz kalan bölge, 1551 yılında Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa tarafından Os-manlı topraklarına katılmıştır. 1578’de Çıldır Eyaletine (Osmanlı döneminde Hopa ve Borçka Trabzon'a Artvin, Ardanuç, Şavşat ve Yusufeli merkezi Ahiska olan Çıldır Eya-leti'ne bağlı olarak yönetilmiştir) Tanzimat döneminde, Trabzon vilayetinin Batum san-cağına bağlı bir kaza olarak varlığını sür-dürmüştür.
Osmanlı Rus savaşları (1828, 1878) döne-minde 93 Harbi adı verilen son savaş son-rası (1877-78) 3 Mart 1878 tarihinde imza-lanan Ayastefanos Anlaşması gereği o za-man Batum Liva'sına bağlı Artvin, Ardanuç, Borçka, Şavşat ve Hopa'nın Kemalpaşa bu-cağı savaş tazminatı olarak Ruslara terkedil-miştir.
I. Dünya Savaşının ardından, Rus (Ekim Devrimi sonrası 1918 Brest-Litovsk anlaş-masıyla tekrar kazanılmıştır), 17 Aralık 1918’de İngiliz, 7 Nisan 1920’de Gürcü işga-line uğramışsa da, 22 Şubat 1921’de Gürcis-tan hükümetine verilen bir ültimatom’la Art-vin ve Ardahan’ın boşaltılması sağlanmıştır.
7 Temmuz 1921 de Sancak olarak kurulan Artvin, Cumhuriyetin ilanının ardından 24 Nisan 1924’de il, 1933’de Çoruh iline bağlı ilçe, 1956 yılında Artvin adı altında tekrar il haline getirilmiştir.
İlçeler (7)
Ardanuç
Hopa
Şavşat
Arhavi
Merkez
Yusufeli
Borçka
Murgul
Belediyeler (12)
Ardanuç
Damar
Meydancık
Arhavi
Hopa
Murgul
Artvin
Mahalleler: Çamlık, Çayağzı, Dere, Orta, Balcıoğlu, Çarşı
nüfus:
2000 23.157
1997 20.073
1990 20.306
1985 18.720
Kemalpaşa
Şavşat
Borçka
Kılıçkaya
Yusufeli)
Merkez ilçeye bağlı köyler (36)
Köy adı
nüfus
İl (km)
Ağıllar
59
74
Ahlat
211
15
Alabalık
309
52
Aşağımaden
825
53
Bağcılar
140
37
Bakırköy
111
16
Ballıüzüm
59
55
Beşağıl
253
10
Çimenli
179
30
Derinköy
57
50
Dikmenli
134
46
Dokuzoğul
168
70
Erenler
381
12
Fıstıklı
142
7
Hamamlı
264
29
Hızarlı
187
52
Kalburlu
238
45
Köseler
74
42
Okumuşlar
44
50
Ormanlı
339
15
Ortaköy
1.680
45
Oruçlu
270
50
Pırnallı
280
55
Sakalar
330
40
Salkımlı
299
12
Sarıbudak
232
55
Seyitler
1.392
12
Sümbüllü
141
6
Şehitlik
631
5
Taşlıca
158
20
Tütüncüler
485
30
Varlık
275
12
Vezirköy
193
17
Yanıklı
921
65
Yukarımaden
312
74
Zeytinlik
410
21
Osmanlı döneminde yerli halkın Artvani olarak telaffuz ettiği sözcük zamanla Artvini olmuş, son olarak da Artvin biçimini almıştır.
Anadolu’nun kuzeydoğusunda, Kafkasya’nın güneybatısında konumlanan, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Ardahan, güney ve güneybatısında Erzurum, batısın-da Rize, kuzeybatısında Karadeniz ile çevrili, Çoruh nehri üzerinde kurulmuş il ve il mer-kezi kent adı (Lat (DMS) 41° 10' 56N Long (DMS) 41° 49' 10E Altitude (meters) 345 m) Yüzölçümü: 7359 km²
Tarihçe: Çoruh ırmağı vadisinin, sarp ve dağlık alanı ikiye böldüğü bölgenin adı Artvin adını almadan önce tarihte Çoroh, Ço-rohi, Kohis, Klarceti, Tao ve en son olarak Osmanlı döneminde Livane olarak tanım-lanmıştır.
Şavşat'ın Meşeli ve Yusufeli'nin Demirköy köyleri yakınlarında tesadüfen bulunan bakır baltalar incelendiğinde, bölgede ilk kültür izlerinin MÖ 3000'li yılına dek indiği tahmin edilmektedir.
Asur kaynaklarında İberia olarak geçen böl-genin bir parçası olan Artvin, MÖ 8. yüzyılda Kimer, MÖ 7. yüzyılda İskit istilasına uğ-ramış, MÖ 200 yılında İber Krallığı, MÖ 119 yılında Pontus Krallığının hakimiyetine gir-miş, MÖ 65 yılından itibaren uzun bir süre devam edecek Roma İmparatorluğu dönemi başlamıştır.
MS 11. yüzyılda Türkmen 13-14. yüzyıllarda Timur’un ordularının ve Moğolların istilasına maruz kalan bölge, 1551 yılında Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa tarafından Os-manlı topraklarına katılmıştır. 1578’de Çıldır Eyaletine (Osmanlı döneminde Hopa ve Borçka Trabzon'a Artvin, Ardanuç, Şavşat ve Yusufeli merkezi Ahiska olan Çıldır Eya-leti'ne bağlı olarak yönetilmiştir) Tanzimat döneminde, Trabzon vilayetinin Batum san-cağına bağlı bir kaza olarak varlığını sür-dürmüştür.
Osmanlı Rus savaşları (1828, 1878) döne-minde 93 Harbi adı verilen son savaş son-rası (1877-78) 3 Mart 1878 tarihinde imza-lanan Ayastefanos Anlaşması gereği o za-man Batum Liva'sına bağlı Artvin, Ardanuç, Borçka, Şavşat ve Hopa'nın Kemalpaşa bu-cağı savaş tazminatı olarak Ruslara terkedil-miştir.
I. Dünya Savaşının ardından, Rus (Ekim Devrimi sonrası 1918 Brest-Litovsk anlaş-masıyla tekrar kazanılmıştır), 17 Aralık 1918’de İngiliz, 7 Nisan 1920’de Gürcü işga-line uğramışsa da, 22 Şubat 1921’de Gürcis-tan hükümetine verilen bir ültimatom’la Art-vin ve Ardahan’ın boşaltılması sağlanmıştır.
7 Temmuz 1921 de Sancak olarak kurulan Artvin, Cumhuriyetin ilanının ardından 24 Nisan 1924’de il, 1933’de Çoruh iline bağlı ilçe, 1956 yılında Artvin adı altında tekrar il haline getirilmiştir.
İlçeler (7)
Ardanuç
Hopa
Şavşat
Arhavi
Merkez
Yusufeli
Borçka
Murgul
Belediyeler (12)
Ardanuç
Damar
Meydancık
Arhavi
Hopa
Murgul
Artvin
Mahalleler: Çamlık, Çayağzı, Dere, Orta, Balcıoğlu, Çarşı
nüfus:
2000 23.157
1997 20.073
1990 20.306
1985 18.720
Kemalpaşa
Şavşat
Borçka
Kılıçkaya
Yusufeli)
Merkez ilçeye bağlı köyler (36)
Köy adı
nüfus
İl (km)
Ağıllar
59
74
Ahlat
211
15
Alabalık
309
52
Aşağımaden
825
53
Bağcılar
140
37
Bakırköy
111
16
Ballıüzüm
59
55
Beşağıl
253
10
Çimenli
179
30
Derinköy
57
50
Dikmenli
134
46
Dokuzoğul
168
70
Erenler
381
12
Fıstıklı
142
7
Hamamlı
264
29
Hızarlı
187
52
Kalburlu
238
45
Köseler
74
42
Okumuşlar
44
50
Ormanlı
339
15
Ortaköy
1.680
45
Oruçlu
270
50
Pırnallı
280
55
Sakalar
330
40
Salkımlı
299
12
Sarıbudak
232
55
Seyitler
1.392
12
Sümbüllü
141
6
Şehitlik
631
5
Taşlıca
158
20
Tütüncüler
485
30
Varlık
275
12
Vezirköy
193
17
Yanıklı
921
65
Yukarımaden
312
74
Zeytinlik
410
21
Osmanlı döneminde yerli halkın Artvani olarak telaffuz ettiği sözcük zamanla Artvini olmuş, son olarak da Artvin biçimini almıştır.
