• Aşılama faal immünizasyonla immun sistem yanıtını düzenlemek gayesiyle antijenleri vücuda verme yoludur.
• Aşı; bir illete karşı spesifik muhafaza sağlamak gayesiyle hazırlanmış immunobiyolojik materyaldir.
• Aşı antijeniktir gelgelelim patojenik değildir. Aşılamada hedef illetleri oluşmadan önlemektir. Dünya’da kullanılan birinci aşı çiçek aşısıdır.
(1796-Edward Jenner) Bu aşı 1801 yılında Jenner metoduyla İstanbul’da üretilmiştir.
• Yerküredeki 2. aşı kuduz aşısıdır. (1885- louis pasteur)
• 1977- WHO Çiçek marazının Yerküreden eradike edildiğini açıklamıştır
TÜRKİYE’DE AŞI TARİHÇESİ
• Tifus aşısını birinci bulan kişi Dr. Reşat Istek KOR’dur. Bu aşıyı ise birinci uygulayan kişi Erzurum’da Dr.Refik Sağlam’dır.
• 1936 yılında Hıfzıssıhha’da Tifo, Dizanteri, Kolera, Veba, Menengokok, Stafilokok, Boğmaca, Brucella, Nezle, BCG (ağız ve deri içi olmak
üzere), Difteri, Tetanoz, Kızıl, Alüminyum presipiteli karma aşılar, Lekelihumma, Kuduz, Çiçek, Grip aşıları olmak üzere 17 farklı tip aşı
üretilip, 35 farklı formülde memleket istifadesine sunulmaktadır.
AŞILAMADA UMUMI KURALLAR
• Soğuk zincire uyulmalı
• Steril ve tek tasarrufluk enjektörler kullanılmalı
• Yanlışsız yoldan verilmeli
• Eş vakitli kullanılabilen aşı ve serumlar bilinmeli
• Birden çok aşı yapılması gerekiyorsa farklı mekandan yapılmalı
AŞILARDA UMUMI ÖZELLİKLER
• Umumide canlı aşılar (OPV, kızamık, BCG, suçiçeği gibi) ışığa hassastır.
• DBT, DT, IPV, Hib, Hepatit A, Hepatit B, Influenza üzere aşılar dondurulmaya hassastır.
AŞILAR HAKKINDA UMUMI MALUMAT
• Birden çokça canlı aşı tıpkı anda yapılabilir, aksi halde en az 1 ay ara olmalıdır.
• Tıpkı anda birden ziyade aşı tatbikinde münferit ekstremite kullanılmalı, birebir ekstremite kullanılacaksa minimum 2 cm aralık olmalıdır.
• Gecikmiş aşı vakitlerinde tekrar başlangıç yapılmaz.
Çokça ölçüde inaktif aşı dozu verilmesi yan tesirleri arttırabilir, canlı virus aşılarında ise teorik risk vardır. Düşük dozda verilen aşılar hiç yapılmamış sayılır.
• Ana sütü OPV tesirini bozmaz. OPV sonrası tükürür, yutmaz yahut 10 dk içinde kusarsa aşı tekrarlanır.
Aşı Kontrendikasyonu OLMAYAN -AŞIYA HANDIKAP OLMAYAN Durumlar
• Prematürite
• Ana sütü alıyor olmak
• Hafif ateşli enfeksiyonlar
• Farklı bir nedenle antibiyotik kullanmak
• Ailede aşıya bağlı konvülsiyon hikayesi
• Nonspesifik allerjik hastalık hikayesi
• Validenin gebe olması
• Daha evvelki DT-P aşısından sonra lokal reaksiyon hikayesi
• Penisilin allerjisi.
Şimdi aşı şemasına dahil edilmeyen (ancak devletimizde ruhsatlandırılmış olup mevcut olan) aşılar ise şunlardır:
rotavirus aşısı (RV) (Rotarix,Rotateg)
influenza aşısı (IV)
human papillomavirus aşısı (HPV)
(Gardasil,Cervarix)
tetanoz-difteri-aselüler boğmaca aşısı (Tdap)
konjuge meningokok aşısı (KMA).
BU AŞILAR KIŞISEL,ÜCRETLİ AŞI DİYE ANILIR.
HUSUSÎ FIYATLI AŞILAR
1-ROTAVİRÜS; Salgın ishal kusma aşısı olarak bilinir aşının birinci dozu bebek 14 haftalık olmadan ağızdan uygulanmalıdır,ülkemizde iki ya da üç doz olarak uygulanan iki marka vardır,4-8 hafta ara ile aşılama tamamlanılır,ilk doz 6 haftalıktan itibaren yapılabilir son doz 7. ay dolmadan yapılmalıdır.
2-MENİNGOKOK ;Meningokok aşısı öldürücü menenjit aşısı olarak bilinir,9.ayı dolan herkese yapılabilir,2 doz ya da bir yaşından sonra tek doz olarak uygulanan markalar devletimizde bulunmaktadır,üst yaş haddi yoktur,9 ayını bitiren her yaş kümesine uygulanabilir.
3-SUÇİÇEĞİ 2.DOZ ; birinci dozunun 1.yaşta asm lerce yapıldığı suçiçeği aşısının 2.dozu 4 yaşını bitiren suçiçeğini geçirmemiş herkese uygulanabilir. Memleketimizde uygulanan tüm şahsi ve fiyatsız aşılar ABD ve Avrupa devletlerinde fiyatsız uygulanmaktadır.Sadece verem aşısı ABD ve Avrupa da verem kalmadığı için yapılmamaktadır.
Kişisel aşılar başka aşılar kadar inançlı,emniyetli ve tesirlidir.
ŞAHSI AŞILAR ;Aile sıhhati merkezlerinde yapılmayan üç aşı vardır. Bunlar Amerika ve Avrupa da yapılmaktadır. Memleketimizde fiyatlı olarak yapılan bu aşılardan rotavirus aşısının birinci dozu bebek 14 haftalık olmadan evvel yapılmalıdır. Birinci dozdan 4 yahut 8 hafta ara ile 2. ve 3. doz yapılıp, 7. aydan evvel aşılanma tamamlanmalıdır.Diğer bir aşı meningokoksemik menenjit aşısı 7.aydan 103 yaşa kadar her yaşa yapılabilir.
Bu aşının da 2 yahut tek doz yapılan üç münferit formu devletimizde mevcuttur. Son olarakta 4 yaşını bitirmiş evlatlarımıza 2. doz suçiçeği aşısı hususî yapılmaktadır Burada evlat 5-7-9-13 yaşında olabilir. Yani meningokok ve 2.doz suçiçeği aşılarında üst yaş hududu olmadığından geç kalma üzere bir durum yoktur..
Aile hekimliğince takibiniz olsa bile aile doktorunuz yada evlat hekiminizden fiyatlı diye tabir edilen ve asm de uygulanmayan bu aşılar için detaylı malumat alınız .Unutmayın aşılar meyyit yahut zayıflatılmış mikropların vücuda verilerek aşısı yapılan illete karşı bağışıklık sağlamak maksadıyla yapılırlar.Aşının fiyatlı yahut fiyatsız olarak yapılması aşının gerekliliğini yahut gereksizliğini göstermez.
Aşıların yan tesirleri hakkında en yanlış bilinen malumatta; civa içerip otizm yapabileceği zannıdır ki çoklu aşılar civa içerir yani memleketimizde yalnızca verem-bcg aşısı civa içerir. BCG dışındaki aşılarda civa yahut tiomersol yoktur. Otizm yapabilme riski de yalnızca bir tez olup ispatlanmış değil.
Tıpkı gün içerisinde bir evlada kaç aşı yapılabilir?
•İstenildiği kadar yapılabilir.
•ABD’de kombine aşılar kullanılmadığından tıpkı vizitte 7-9 aşı yapılmaktadır.
Rotavirus aşısı yaptık evlat kustu, aşıyı tekrarlayalım mı?
Tekrarlanmasına gerek yoktur. Aşılama programı olduğu üzere devam edilmelidir.
Aşılama programında aksama oldu. Ne yapalım?
Aşılama programında şayet ki bir aksaklık olursa kalındığı mekandan devam edilmelidir.
• Aşı; bir illete karşı spesifik muhafaza sağlamak gayesiyle hazırlanmış immunobiyolojik materyaldir.
• Aşı antijeniktir gelgelelim patojenik değildir. Aşılamada hedef illetleri oluşmadan önlemektir. Dünya’da kullanılan birinci aşı çiçek aşısıdır.
(1796-Edward Jenner) Bu aşı 1801 yılında Jenner metoduyla İstanbul’da üretilmiştir.
• Yerküredeki 2. aşı kuduz aşısıdır. (1885- louis pasteur)
• 1977- WHO Çiçek marazının Yerküreden eradike edildiğini açıklamıştır
TÜRKİYE’DE AŞI TARİHÇESİ
• Tifus aşısını birinci bulan kişi Dr. Reşat Istek KOR’dur. Bu aşıyı ise birinci uygulayan kişi Erzurum’da Dr.Refik Sağlam’dır.
• 1936 yılında Hıfzıssıhha’da Tifo, Dizanteri, Kolera, Veba, Menengokok, Stafilokok, Boğmaca, Brucella, Nezle, BCG (ağız ve deri içi olmak
üzere), Difteri, Tetanoz, Kızıl, Alüminyum presipiteli karma aşılar, Lekelihumma, Kuduz, Çiçek, Grip aşıları olmak üzere 17 farklı tip aşı
üretilip, 35 farklı formülde memleket istifadesine sunulmaktadır.
AŞILAMADA UMUMI KURALLAR
• Soğuk zincire uyulmalı
• Steril ve tek tasarrufluk enjektörler kullanılmalı
• Yanlışsız yoldan verilmeli
• Eş vakitli kullanılabilen aşı ve serumlar bilinmeli
• Birden çok aşı yapılması gerekiyorsa farklı mekandan yapılmalı
AŞILARDA UMUMI ÖZELLİKLER
• Umumide canlı aşılar (OPV, kızamık, BCG, suçiçeği gibi) ışığa hassastır.
• DBT, DT, IPV, Hib, Hepatit A, Hepatit B, Influenza üzere aşılar dondurulmaya hassastır.
AŞILAR HAKKINDA UMUMI MALUMAT
• Birden çokça canlı aşı tıpkı anda yapılabilir, aksi halde en az 1 ay ara olmalıdır.
• Tıpkı anda birden ziyade aşı tatbikinde münferit ekstremite kullanılmalı, birebir ekstremite kullanılacaksa minimum 2 cm aralık olmalıdır.
• Gecikmiş aşı vakitlerinde tekrar başlangıç yapılmaz.
Çokça ölçüde inaktif aşı dozu verilmesi yan tesirleri arttırabilir, canlı virus aşılarında ise teorik risk vardır. Düşük dozda verilen aşılar hiç yapılmamış sayılır.
• Ana sütü OPV tesirini bozmaz. OPV sonrası tükürür, yutmaz yahut 10 dk içinde kusarsa aşı tekrarlanır.
Aşı Kontrendikasyonu OLMAYAN -AŞIYA HANDIKAP OLMAYAN Durumlar
• Prematürite
• Ana sütü alıyor olmak
• Hafif ateşli enfeksiyonlar
• Farklı bir nedenle antibiyotik kullanmak
• Ailede aşıya bağlı konvülsiyon hikayesi
• Nonspesifik allerjik hastalık hikayesi
• Validenin gebe olması
• Daha evvelki DT-P aşısından sonra lokal reaksiyon hikayesi
• Penisilin allerjisi.
Şimdi aşı şemasına dahil edilmeyen (ancak devletimizde ruhsatlandırılmış olup mevcut olan) aşılar ise şunlardır:
rotavirus aşısı (RV) (Rotarix,Rotateg)
influenza aşısı (IV)
human papillomavirus aşısı (HPV)
(Gardasil,Cervarix)
tetanoz-difteri-aselüler boğmaca aşısı (Tdap)
konjuge meningokok aşısı (KMA).
BU AŞILAR KIŞISEL,ÜCRETLİ AŞI DİYE ANILIR.
HUSUSÎ FIYATLI AŞILAR
1-ROTAVİRÜS; Salgın ishal kusma aşısı olarak bilinir aşının birinci dozu bebek 14 haftalık olmadan ağızdan uygulanmalıdır,ülkemizde iki ya da üç doz olarak uygulanan iki marka vardır,4-8 hafta ara ile aşılama tamamlanılır,ilk doz 6 haftalıktan itibaren yapılabilir son doz 7. ay dolmadan yapılmalıdır.
2-MENİNGOKOK ;Meningokok aşısı öldürücü menenjit aşısı olarak bilinir,9.ayı dolan herkese yapılabilir,2 doz ya da bir yaşından sonra tek doz olarak uygulanan markalar devletimizde bulunmaktadır,üst yaş haddi yoktur,9 ayını bitiren her yaş kümesine uygulanabilir.
3-SUÇİÇEĞİ 2.DOZ ; birinci dozunun 1.yaşta asm lerce yapıldığı suçiçeği aşısının 2.dozu 4 yaşını bitiren suçiçeğini geçirmemiş herkese uygulanabilir. Memleketimizde uygulanan tüm şahsi ve fiyatsız aşılar ABD ve Avrupa devletlerinde fiyatsız uygulanmaktadır.Sadece verem aşısı ABD ve Avrupa da verem kalmadığı için yapılmamaktadır.
Kişisel aşılar başka aşılar kadar inançlı,emniyetli ve tesirlidir.
ŞAHSI AŞILAR ;Aile sıhhati merkezlerinde yapılmayan üç aşı vardır. Bunlar Amerika ve Avrupa da yapılmaktadır. Memleketimizde fiyatlı olarak yapılan bu aşılardan rotavirus aşısının birinci dozu bebek 14 haftalık olmadan evvel yapılmalıdır. Birinci dozdan 4 yahut 8 hafta ara ile 2. ve 3. doz yapılıp, 7. aydan evvel aşılanma tamamlanmalıdır.Diğer bir aşı meningokoksemik menenjit aşısı 7.aydan 103 yaşa kadar her yaşa yapılabilir.
Bu aşının da 2 yahut tek doz yapılan üç münferit formu devletimizde mevcuttur. Son olarakta 4 yaşını bitirmiş evlatlarımıza 2. doz suçiçeği aşısı hususî yapılmaktadır Burada evlat 5-7-9-13 yaşında olabilir. Yani meningokok ve 2.doz suçiçeği aşılarında üst yaş hududu olmadığından geç kalma üzere bir durum yoktur..
Aile hekimliğince takibiniz olsa bile aile doktorunuz yada evlat hekiminizden fiyatlı diye tabir edilen ve asm de uygulanmayan bu aşılar için detaylı malumat alınız .Unutmayın aşılar meyyit yahut zayıflatılmış mikropların vücuda verilerek aşısı yapılan illete karşı bağışıklık sağlamak maksadıyla yapılırlar.Aşının fiyatlı yahut fiyatsız olarak yapılması aşının gerekliliğini yahut gereksizliğini göstermez.
Aşıların yan tesirleri hakkında en yanlış bilinen malumatta; civa içerip otizm yapabileceği zannıdır ki çoklu aşılar civa içerir yani memleketimizde yalnızca verem-bcg aşısı civa içerir. BCG dışındaki aşılarda civa yahut tiomersol yoktur. Otizm yapabilme riski de yalnızca bir tez olup ispatlanmış değil.
Tıpkı gün içerisinde bir evlada kaç aşı yapılabilir?
•İstenildiği kadar yapılabilir.
•ABD’de kombine aşılar kullanılmadığından tıpkı vizitte 7-9 aşı yapılmaktadır.
Rotavirus aşısı yaptık evlat kustu, aşıyı tekrarlayalım mı?
Tekrarlanmasına gerek yoktur. Aşılama programı olduğu üzere devam edilmelidir.
Aşılama programında aksama oldu. Ne yapalım?
Aşılama programında şayet ki bir aksaklık olursa kalındığı mekandan devam edilmelidir.