titrasyon nedir - titrasyon hakkında - asit baz titrasyonu ne amaçla kullanılır
Asit baz titrasyonu, asidik olduğu bilinen bir çözeltiye belirli miktarlarda baz (damlatılarak) eklemek ya da bunun tam tersi yani bazik olduğu bilinen bir çözeltiye belirli miktarlarda asit ekleme işlemidir. Temel amaç asit ya da bazın derişimini tespit etmektir. Buradan da çözeltinin pH değerini kolayca hesaplayabiliriz. Çözeltinin dengelendiği zamanı hassas olarak yakalamak için derişimi bilinmeyen çözeltinin içine indikatör konur. İndikatör renk değiştirdiği anda titrasyon işlemi durdurulur. İndikatör seçimi asit veya bazın tipine göre değişiklik gösterir çünkü indikatörlerin renk değişikliği göstereceği pH aralıkları farklıdır. Titrasyon için kullanılabilecek birçok indikatör vardır. İndikatör seçimi yaparken şu maddeleri göz önünde bulundurmalıyız:
1) Kuvvetli asit ile kuvvetli bazın tepkimesi nötrleşme tepkimesi olacağından pH değeri 7 olur.
2) Kuvvetli asit ile zayıf bazın tepkimesi sonucu pH değeri 7 den küçük olur.
3) Zayıf asit ile kuvvetli bazın tepkimesi sonucunda pH değeri 7 den büyük olur.
Örneğin elimizde derişimi (konsantrasyonu) bilinmeyen bazik bir çözelti olsun. Bu çözeltiden belirli bir miktar (hacim belli) alalım. Bu çözeltinin içine derişimini bildiğimiz bir asit çözeltisi damlatmaya başlayalım. Bildiğiniz gibi asit ve baz nötürleşme tepkimesi verir. Bazik çözeltinin içerisine asit damlattıkça çözelti nötrleşmeye yaklaşacaktır ya da şöyle söyleyelim çözeltinin pH değeri azalacaktır. Çözeltideki baz ve asitler dengeye geldiği noktada indikatörün etkisiyle aniden değişecektir. Aslında indikatör dediğimiz maddelerde zayıf organik asit ya da organik bazdırlar. Asit ve bazların dengelendiği noktada indikatör de eklenen asit ya da baz ile tepkimeye girer ve ani bir renk değişimi olur. Tabi burada indikatörün hacmi genelde hesaba katılmadığı için çok küçük de olsa bir hata payı oluşur.
Hesaplama aşamasından da kısaca söz etmeye çalışayım. Elimizde derişimi bilinmeyen ancak hacmi bilinen bir baz ile bu bazı dengeye getiren derişimi de hacmi de bilinen bir asit çözeltisi var. Titrasyon yaparak baz ve asiti dengelediğimize göre şu formülü uygulayarak bazın derişimini bulabiliriz. M1 x V1 = M2 x V2 Burada üç çokluk biliniyor ve sadece 1 çokluk bilinmiyor. Bazın derişimini bulduktan sonra kolayca pH değerini de bulabiliriz. Bunun formülü de pH = -log(OH¯). Tabi ki bazın içinde ne kadar (OH) bulunduğunu doğru tespit etmek önemli.
Son olarak bazı asit baz indikatörlerinin isimlerini ve kullanıldıkları pH aralıklarını yazayım.
Timol mavisi: pH 1.2 - 2.8 asit iken kırmızı, baz iken sarı
Metil sarısı: pH 2.9 - 4.0 asit iken kırmızı, baz iken sarı
Metil turuncusu: pH 3.1 - 4.4 asit iken kırmızı, baz iken turuncu
Bromfenol mavisi: pH 3.0 - 4.6 asit iken sarı, baz iken koyu mavi, mor
Bromkresol yeşili: pH 4.0 - 5.6 asit iken sarı, baz iken mavi
Klorfenol kırmızısı: pH 5.4 - 6.8 asit iken sarı, baz iken kırmızı
Fenol kırmızısı: pH 6.4 - 8.0 asit iken sarı, baz iken kırmızı
Kresol kırmızısı: pH 7.2 - 8.8 asit iken sarı, baz iken kırmızı
Timol mavisi: pH 8.0 - 9.6 asit iken sarı, baz iken mavi
Fenolftalein: pH 8.0 - 10.0 asit iken renksiz, baz iken kırmızı
Nil mavisi: pH 10.1 11.1 asit iken mavi, baz iken kırmızı
Alizarin sarısı: pH 10.0 12.0 asit iken sarı, baz iken eflatun
Nitramin: pH 11.0 13.0 asit iken renksiz, baz iken turuncu rengi
Trinitrobenzik asit: pH12.0 - 13.4 asit iken renksiz, baz iken turuncu kırmızı
Asit baz titrasyonu, asidik olduğu bilinen bir çözeltiye belirli miktarlarda baz (damlatılarak) eklemek ya da bunun tam tersi yani bazik olduğu bilinen bir çözeltiye belirli miktarlarda asit ekleme işlemidir. Temel amaç asit ya da bazın derişimini tespit etmektir. Buradan da çözeltinin pH değerini kolayca hesaplayabiliriz. Çözeltinin dengelendiği zamanı hassas olarak yakalamak için derişimi bilinmeyen çözeltinin içine indikatör konur. İndikatör renk değiştirdiği anda titrasyon işlemi durdurulur. İndikatör seçimi asit veya bazın tipine göre değişiklik gösterir çünkü indikatörlerin renk değişikliği göstereceği pH aralıkları farklıdır. Titrasyon için kullanılabilecek birçok indikatör vardır. İndikatör seçimi yaparken şu maddeleri göz önünde bulundurmalıyız:
1) Kuvvetli asit ile kuvvetli bazın tepkimesi nötrleşme tepkimesi olacağından pH değeri 7 olur.
2) Kuvvetli asit ile zayıf bazın tepkimesi sonucu pH değeri 7 den küçük olur.
3) Zayıf asit ile kuvvetli bazın tepkimesi sonucunda pH değeri 7 den büyük olur.
Örneğin elimizde derişimi (konsantrasyonu) bilinmeyen bazik bir çözelti olsun. Bu çözeltiden belirli bir miktar (hacim belli) alalım. Bu çözeltinin içine derişimini bildiğimiz bir asit çözeltisi damlatmaya başlayalım. Bildiğiniz gibi asit ve baz nötürleşme tepkimesi verir. Bazik çözeltinin içerisine asit damlattıkça çözelti nötrleşmeye yaklaşacaktır ya da şöyle söyleyelim çözeltinin pH değeri azalacaktır. Çözeltideki baz ve asitler dengeye geldiği noktada indikatörün etkisiyle aniden değişecektir. Aslında indikatör dediğimiz maddelerde zayıf organik asit ya da organik bazdırlar. Asit ve bazların dengelendiği noktada indikatör de eklenen asit ya da baz ile tepkimeye girer ve ani bir renk değişimi olur. Tabi burada indikatörün hacmi genelde hesaba katılmadığı için çok küçük de olsa bir hata payı oluşur.
Hesaplama aşamasından da kısaca söz etmeye çalışayım. Elimizde derişimi bilinmeyen ancak hacmi bilinen bir baz ile bu bazı dengeye getiren derişimi de hacmi de bilinen bir asit çözeltisi var. Titrasyon yaparak baz ve asiti dengelediğimize göre şu formülü uygulayarak bazın derişimini bulabiliriz. M1 x V1 = M2 x V2 Burada üç çokluk biliniyor ve sadece 1 çokluk bilinmiyor. Bazın derişimini bulduktan sonra kolayca pH değerini de bulabiliriz. Bunun formülü de pH = -log(OH¯). Tabi ki bazın içinde ne kadar (OH) bulunduğunu doğru tespit etmek önemli.
Son olarak bazı asit baz indikatörlerinin isimlerini ve kullanıldıkları pH aralıklarını yazayım.
Timol mavisi: pH 1.2 - 2.8 asit iken kırmızı, baz iken sarı
Metil sarısı: pH 2.9 - 4.0 asit iken kırmızı, baz iken sarı
Metil turuncusu: pH 3.1 - 4.4 asit iken kırmızı, baz iken turuncu
Bromfenol mavisi: pH 3.0 - 4.6 asit iken sarı, baz iken koyu mavi, mor
Bromkresol yeşili: pH 4.0 - 5.6 asit iken sarı, baz iken mavi
Klorfenol kırmızısı: pH 5.4 - 6.8 asit iken sarı, baz iken kırmızı
Fenol kırmızısı: pH 6.4 - 8.0 asit iken sarı, baz iken kırmızı
Kresol kırmızısı: pH 7.2 - 8.8 asit iken sarı, baz iken kırmızı
Timol mavisi: pH 8.0 - 9.6 asit iken sarı, baz iken mavi
Fenolftalein: pH 8.0 - 10.0 asit iken renksiz, baz iken kırmızı
Nil mavisi: pH 10.1 11.1 asit iken mavi, baz iken kırmızı
Alizarin sarısı: pH 10.0 12.0 asit iken sarı, baz iken eflatun
Nitramin: pH 11.0 13.0 asit iken renksiz, baz iken turuncu rengi
Trinitrobenzik asit: pH12.0 - 13.4 asit iken renksiz, baz iken turuncu kırmızı
