Ataturk'un Cumhuriyetcilik Anlayışı hakkında yazı
Ataturk'un Cumhuriyetcilik anlayışı nedir
Ataturk ’un ilkelerinden biri olan Cumhuriyetcilik devlet idaresinde milli egemenliği, milli iradeyi ve hur secimi esas kabul eden ilkenin adıdır Bu ilkenin yonetim bicimi ve siyasal rejim olarak ifadesi cumhuriyettir Bu tarz yonetim, milli egemenlik kavramını en iyi temsil edecek, en iyi uygulatacak bir devlet şekli olup demokrasinin de en gelişmiş şeklidir Dolayısıyla, laiklik, halkcılık, devrimcilik, devletcilik, ulusculuk yanında yer alan cumhuriyetcilik en cok onem verilendir Cunku diğer oklara bakıldığı zaman bunlar cağdaş bir cumhuriyet kurmanın yolları ve yontemleri olarak ortaya cıkmaktadır
Turk milleti asırlar boyunca kendi hakimiyetini, kendi iradesini kullanmasına mani olan monarşi, oligarşi gibi rejimlerin acılarını cekmiş ve sonunda kendine en uygun yonetim şeklinin cumhuriyet olduğunu gormuştur Cumhuriyet yonetiminde egemenlik butunuyle millete aittir Dolayısıyla, millet bu egemenliğini, kendi sectiği temsilcileri aracılığıyla kullanmaktadır Ataturk kuracağı cumhuriyetin ulkesini doğal ve tarihsel gerceklere dayanarak kurmuştur Dolayısıyla Anadolu halkının yapısını gozden uzak tutmamıştır Anadolu halkının arasındaki tum ırksal, sınıfsal ve duşunsel ayrılıklara karşı cıkarak cizilen sınırlar icerisinde kendini Turk olarak kabul eden herkesi vatandaş kabul etmiş ve hepsine eşit değer vermiş ve ayrıcalıklı davranmamıştır Yaklaşık beş altı yuzyıllık bir imparatorluğu kaldırıp, yerine yepyeni bir devlet kurmak oldukca zordu Boyle bir devleti kurarken en buyuk ıslah cumhuriyetcilikti
Ataturk, Cumhuriyet rejimi icin yeni bir hukuk duzeni olması gerektiğini duşunmuştur Coken bir imparatorluğun yasaları ile Cumhuriyeti yurutebilmek de mumkun değildir Bu nedenle, yeni rejim kendi anayasasını ve yasalarını getirmeli ve boylece kendi hukuk duzenini kurmalıdır
Ataturk, Cumhuriyeti her zaman demokrasi kavramı ile beraber ele almıştır O ’na gore cumhuriyet, demokrasi ile yonetilen devlet bicimidir Dolayısıyla Ataturk Cumhuriyetin tanımım bile demokrasi ile yapacak (ileride Ataturk ’un sozlerinden orneklerde goruleceği gibi) derecede iki kavramı yan yana ele alırken, bicimsel olarak kurulan Cumhuriyet duzeninin yanısıra demokratik bir rejime de zamanla aşama aşama gecilmesini istemiştir
Ataturk ’un Cumhuriyetcilik ilkesinin dolayısıyla Cumhuriyet bicimindeki yonetimin dayandığı başlıca ilkeler vardır Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 7
a)Halk Egemenliği: Ataturk ’un Cumhuriyetcilik ilkesi, halk egemenliğini en iyi ve en sağlam bicimlerde temsil eden ve uygulayan bir rejimi ifade eder Ataturk, halk egemenliği, halk yonetimi ve halkcılık gibi deyimleri oncelikle Cumhuriyet kavramı yerine kullanıyordu
b)Tam Bağımsızlık: Ataturk ’e gore asıl olan Turk ulusunun onurlu bir bicimde yaşamasıdır Bu da ancak tam bağımsızlıkla mumkun olabilmektedir Yabancı bir devletin koruma ve desteğini kabul etmek, bağımsızlıktan yoksun olmak demek, diğer devletler karşısında uşak durumuna duşmek demektir Turk ’un onuru, kişiliği ve yetenekleri cok yuksektir, buyuktur Boyle bir ulus esir yaşamaktansa yok olsun daha iyidir Bundan dolayı Ataturk ’un cumhuriyetciliğinde “ya bağımsızlık, ya olum temel ilkedir
c)Ulusal Butunluk: Ulusal butunluk halk egemenliği ve tam bağımsızlık anlayışının doğal sonucu olmaktadır Ulusal butunluk politikasının temel belgesi ulusal andlaşma yani Misakı Milli ’dir Ulusal politika, ulusal sınırlar icinde, herşeyden once kendi gucune dayanarak varlığını korumak, ulus ve ulkenin mutluluğuna calışmaktır Irk ve din birliği, başka uluslara duşmanlık, kendi ulusunu kucumsemek ulke ve ulus butunluğunu bozmak, boluculuk, adaletsizlik, somuruculuk, baskı, yasadışılık, eşitsizlik Ataturk ulusculuğunun karşı olduğu değerlerdir Dolayısıyla, Turkiye Cumhuriyeti ulusal sınırlar icinde Turkluk duygusuyla yaşayan herkesin ortak devletidir
d)Cağdaşlaşma: Cağdaşlaşmanın iki onemli boyutu vardır Biri uygarlıktır, diğeri ise batıdır Uygarlık her donemde cağdaşlaşmanın hedefi ve yonu olarak her zaman vardır Batı ise her donemde değişebilir Cağımızda en yuksek uygarlık Batı dunyası tarafından kurulmuştur Ve temsil edilmektedir Dolayısıyla Batı uygarlığı en yuksek uygarlık olarak kaldıkca, yeryuzunde hicbir uygarlık batının duzeyini geride bırakmadıkca, Batı uygarlığı cağdaşlaşmak isteyen ulusların başlıca hedefi olacaktır Ataturk doneminde de Batı uygarlığı cağın temsilcisiydi ve Ataturk cağdaşlaşmada Batı uygarlığını hedef almıştı
Ataturk ’e gore, her goruş acısından uygar bir ulus olmalıyız Duşunceler ve yaşam uygar olmalıdır Ataturk ’un tum devrimlerinde cağın ışığını gormek ve her devrimde bu ışığın bir parcasının ulkeye yansıtıldığını izlemek olasıdır Cumhuriyet devleti giderek gelişirken her doneminde Ataturk ’un cizdiği yolda biraz daha cağdaşlaşmıştır
e)Laiklik:8 Laiklik, Turk devlet yaşamına ancak Cumhuriyetle birlikte girmiştir ve doğal olarak gelişimi de hep bu rejim icinde surmuştur ve surmektedir Ama hukuk acısından ana gelişme 1937 yılında sona ermiş sayılabilir Laiklik yani din ve dunya işlerinin birbirinden ayrılması, ilk once hukuk alanında gercekleşmelidir; başka bir deyişle, vatandaşın butun yaşamına egemen olan hukuk alanında bu iş yapılmalıdır Saltanatın, Halifeliğin kaldırılması gibi inkılaplar laikliğe gidişi kolaylaştırmıştır Laikliğin en buyuk aşaması ise, Turk Medeni Kanunu ’nun 1926 yılında kabuludur Medeni Kanun, Borclar Kanunu ile birlikte 4 Ekim 1926 tarihinde yururluğe girdi Dolayısıyla cumhuriyetin kuruluşunda laiklik onemli bir yere sahiptir Laiklik uzun bir gelişimin sonucunda Turk toplumunun ana belirleyici oğelerinden birisi olmuştur
f)Barışcılık: Barışcılık devletin temel ilkeleri arasında yer almaktadır Cumhuriyet duzeninin cağdaş insanlık hedefleri doğrultusunda gelişebilmesi icin cok buyuk katkılar getirmiştir Tum ulusları insanlığın birer parcası olarak gormek, ayrım yapmadan saygı gostermek barışcıl tutumun ana ozelliğidir Ataturk hicbir ulke veya ulusa karşıt olmayan bir barışcı gidişi temel ilke gormuştur Turkiye Cumhuriyeti ’nin başlıca ilkelerinde birisi olan yurtta ve dunyada barış insanlıkla uygarlığın ilerlemesinde en esaslı etken olacaktır Dolayısıyla, ulusları refah ve mutluluğa goturen en iyi yol barıştır
İc politikada da, dış politikada olduğu gibi barış ana hedef olmuştur Yurtta barışın sağlanabilmesi icin ceşitli cabalar gosterilmiş, insanlar arasında hicbir ayrıma yer vermeden, eşitlik duzeni en geniş anlamıyla kurulmaya calışılmıştır Toplumda sınıflar arası dengeye de onem verilmiş, cumhuriyet devleti olmaya calışılmıştır
Ataturk ’un cumhuriyet anlayışının bu sayılan altı ana ilkesi yanı sıra bazı alt ilkeler ve goruşleri de bulunmaktadır9 Ataturk ’un devrimci ve halkcı yonleri cumhuriyetciliğin temel taşlarını tamamlamaktadır Ataturk ’un Turk ulusuna ve gencliğine olan inancı, cumhuriyetciliğin tamamlayıcısı ve guvencesidir Kendi elleriyle kurduğu cumhuriyeti Turk gencliğinin bekciliğine bırakmıştır
Ataturk'un Cumhuriyetcilik anlayışı nedir
Ataturk ’un ilkelerinden biri olan Cumhuriyetcilik devlet idaresinde milli egemenliği, milli iradeyi ve hur secimi esas kabul eden ilkenin adıdır Bu ilkenin yonetim bicimi ve siyasal rejim olarak ifadesi cumhuriyettir Bu tarz yonetim, milli egemenlik kavramını en iyi temsil edecek, en iyi uygulatacak bir devlet şekli olup demokrasinin de en gelişmiş şeklidir Dolayısıyla, laiklik, halkcılık, devrimcilik, devletcilik, ulusculuk yanında yer alan cumhuriyetcilik en cok onem verilendir Cunku diğer oklara bakıldığı zaman bunlar cağdaş bir cumhuriyet kurmanın yolları ve yontemleri olarak ortaya cıkmaktadır
Turk milleti asırlar boyunca kendi hakimiyetini, kendi iradesini kullanmasına mani olan monarşi, oligarşi gibi rejimlerin acılarını cekmiş ve sonunda kendine en uygun yonetim şeklinin cumhuriyet olduğunu gormuştur Cumhuriyet yonetiminde egemenlik butunuyle millete aittir Dolayısıyla, millet bu egemenliğini, kendi sectiği temsilcileri aracılığıyla kullanmaktadır Ataturk kuracağı cumhuriyetin ulkesini doğal ve tarihsel gerceklere dayanarak kurmuştur Dolayısıyla Anadolu halkının yapısını gozden uzak tutmamıştır Anadolu halkının arasındaki tum ırksal, sınıfsal ve duşunsel ayrılıklara karşı cıkarak cizilen sınırlar icerisinde kendini Turk olarak kabul eden herkesi vatandaş kabul etmiş ve hepsine eşit değer vermiş ve ayrıcalıklı davranmamıştır Yaklaşık beş altı yuzyıllık bir imparatorluğu kaldırıp, yerine yepyeni bir devlet kurmak oldukca zordu Boyle bir devleti kurarken en buyuk ıslah cumhuriyetcilikti
Ataturk, Cumhuriyet rejimi icin yeni bir hukuk duzeni olması gerektiğini duşunmuştur Coken bir imparatorluğun yasaları ile Cumhuriyeti yurutebilmek de mumkun değildir Bu nedenle, yeni rejim kendi anayasasını ve yasalarını getirmeli ve boylece kendi hukuk duzenini kurmalıdır
Ataturk, Cumhuriyeti her zaman demokrasi kavramı ile beraber ele almıştır O ’na gore cumhuriyet, demokrasi ile yonetilen devlet bicimidir Dolayısıyla Ataturk Cumhuriyetin tanımım bile demokrasi ile yapacak (ileride Ataturk ’un sozlerinden orneklerde goruleceği gibi) derecede iki kavramı yan yana ele alırken, bicimsel olarak kurulan Cumhuriyet duzeninin yanısıra demokratik bir rejime de zamanla aşama aşama gecilmesini istemiştir
Ataturk ’un Cumhuriyetcilik ilkesinin dolayısıyla Cumhuriyet bicimindeki yonetimin dayandığı başlıca ilkeler vardır Bunlar şu şekilde sıralanabilir: 7
a)Halk Egemenliği: Ataturk ’un Cumhuriyetcilik ilkesi, halk egemenliğini en iyi ve en sağlam bicimlerde temsil eden ve uygulayan bir rejimi ifade eder Ataturk, halk egemenliği, halk yonetimi ve halkcılık gibi deyimleri oncelikle Cumhuriyet kavramı yerine kullanıyordu
b)Tam Bağımsızlık: Ataturk ’e gore asıl olan Turk ulusunun onurlu bir bicimde yaşamasıdır Bu da ancak tam bağımsızlıkla mumkun olabilmektedir Yabancı bir devletin koruma ve desteğini kabul etmek, bağımsızlıktan yoksun olmak demek, diğer devletler karşısında uşak durumuna duşmek demektir Turk ’un onuru, kişiliği ve yetenekleri cok yuksektir, buyuktur Boyle bir ulus esir yaşamaktansa yok olsun daha iyidir Bundan dolayı Ataturk ’un cumhuriyetciliğinde “ya bağımsızlık, ya olum temel ilkedir
c)Ulusal Butunluk: Ulusal butunluk halk egemenliği ve tam bağımsızlık anlayışının doğal sonucu olmaktadır Ulusal butunluk politikasının temel belgesi ulusal andlaşma yani Misakı Milli ’dir Ulusal politika, ulusal sınırlar icinde, herşeyden once kendi gucune dayanarak varlığını korumak, ulus ve ulkenin mutluluğuna calışmaktır Irk ve din birliği, başka uluslara duşmanlık, kendi ulusunu kucumsemek ulke ve ulus butunluğunu bozmak, boluculuk, adaletsizlik, somuruculuk, baskı, yasadışılık, eşitsizlik Ataturk ulusculuğunun karşı olduğu değerlerdir Dolayısıyla, Turkiye Cumhuriyeti ulusal sınırlar icinde Turkluk duygusuyla yaşayan herkesin ortak devletidir
d)Cağdaşlaşma: Cağdaşlaşmanın iki onemli boyutu vardır Biri uygarlıktır, diğeri ise batıdır Uygarlık her donemde cağdaşlaşmanın hedefi ve yonu olarak her zaman vardır Batı ise her donemde değişebilir Cağımızda en yuksek uygarlık Batı dunyası tarafından kurulmuştur Ve temsil edilmektedir Dolayısıyla Batı uygarlığı en yuksek uygarlık olarak kaldıkca, yeryuzunde hicbir uygarlık batının duzeyini geride bırakmadıkca, Batı uygarlığı cağdaşlaşmak isteyen ulusların başlıca hedefi olacaktır Ataturk doneminde de Batı uygarlığı cağın temsilcisiydi ve Ataturk cağdaşlaşmada Batı uygarlığını hedef almıştı
Ataturk ’e gore, her goruş acısından uygar bir ulus olmalıyız Duşunceler ve yaşam uygar olmalıdır Ataturk ’un tum devrimlerinde cağın ışığını gormek ve her devrimde bu ışığın bir parcasının ulkeye yansıtıldığını izlemek olasıdır Cumhuriyet devleti giderek gelişirken her doneminde Ataturk ’un cizdiği yolda biraz daha cağdaşlaşmıştır
e)Laiklik:8 Laiklik, Turk devlet yaşamına ancak Cumhuriyetle birlikte girmiştir ve doğal olarak gelişimi de hep bu rejim icinde surmuştur ve surmektedir Ama hukuk acısından ana gelişme 1937 yılında sona ermiş sayılabilir Laiklik yani din ve dunya işlerinin birbirinden ayrılması, ilk once hukuk alanında gercekleşmelidir; başka bir deyişle, vatandaşın butun yaşamına egemen olan hukuk alanında bu iş yapılmalıdır Saltanatın, Halifeliğin kaldırılması gibi inkılaplar laikliğe gidişi kolaylaştırmıştır Laikliğin en buyuk aşaması ise, Turk Medeni Kanunu ’nun 1926 yılında kabuludur Medeni Kanun, Borclar Kanunu ile birlikte 4 Ekim 1926 tarihinde yururluğe girdi Dolayısıyla cumhuriyetin kuruluşunda laiklik onemli bir yere sahiptir Laiklik uzun bir gelişimin sonucunda Turk toplumunun ana belirleyici oğelerinden birisi olmuştur
f)Barışcılık: Barışcılık devletin temel ilkeleri arasında yer almaktadır Cumhuriyet duzeninin cağdaş insanlık hedefleri doğrultusunda gelişebilmesi icin cok buyuk katkılar getirmiştir Tum ulusları insanlığın birer parcası olarak gormek, ayrım yapmadan saygı gostermek barışcıl tutumun ana ozelliğidir Ataturk hicbir ulke veya ulusa karşıt olmayan bir barışcı gidişi temel ilke gormuştur Turkiye Cumhuriyeti ’nin başlıca ilkelerinde birisi olan yurtta ve dunyada barış insanlıkla uygarlığın ilerlemesinde en esaslı etken olacaktır Dolayısıyla, ulusları refah ve mutluluğa goturen en iyi yol barıştır
İc politikada da, dış politikada olduğu gibi barış ana hedef olmuştur Yurtta barışın sağlanabilmesi icin ceşitli cabalar gosterilmiş, insanlar arasında hicbir ayrıma yer vermeden, eşitlik duzeni en geniş anlamıyla kurulmaya calışılmıştır Toplumda sınıflar arası dengeye de onem verilmiş, cumhuriyet devleti olmaya calışılmıştır
Ataturk ’un cumhuriyet anlayışının bu sayılan altı ana ilkesi yanı sıra bazı alt ilkeler ve goruşleri de bulunmaktadır9 Ataturk ’un devrimci ve halkcı yonleri cumhuriyetciliğin temel taşlarını tamamlamaktadır Ataturk ’un Turk ulusuna ve gencliğine olan inancı, cumhuriyetciliğin tamamlayıcısı ve guvencesidir Kendi elleriyle kurduğu cumhuriyeti Turk gencliğinin bekciliğine bırakmıştır
