Ataturk'un Ekonomi Alanında Yaptığı yenilikler nelerdir
Ataturk'un Ekonomi Alanında Yaptığı işlemler
Ataturkun Ekonomi Alanındaki İnkılapları
Sanayide Yapılan Yenilikler
Osmanlı İmparatorluğunda, yonetimdeki basiretsiz kişilerin, yıllarca suren savaşlar ve kayıplara karşı, ekonomik alanda koklu cozumler uretememesi, devlet gelirlerinde bir cokuşe neden olmuştur Ve bunun neticesinde de, dış borclar giderek artmıştır Bu borcları da, yuksek faizli borclarla odemeye kalkmak; butcenin %30a yakın bir bolumunu bu karmaşık durumdan cıkmak icin harcamak, ekonomiyi iflas ettirmiştir Bu ekonomik iflasa rağmen, Osmanlı devletinde 1919lara kadar bir İktisat Bakanlığı kurulamamıştır
İmparatorluk son gunlerini yaşarken, Anadolu halkı da sefil ve perişan bir haldeydi İşte bu olumsuz şartlar altında kurulan TBMM Hukumeti, Mustafa Kemalin onderliğinde yeni bir savaşa başlıyordu: Ekonomi Savaşı
18 Mart 1923te, İzmirde, ulkenin ceşitli yerlerinden gelen tuccar, işci, ciftci ve sanayicilerin katılmasıyla Turkiye İktisat Kongresi toplandı Kongrede, ekonominin rayına oturtulması ve koklu tedbirler alınması icin bazı kararlar belirlendi Ataturk Kongrede şunları soylemişti:
Arkadaşlar, sizler doğrudan doğruya milletimizi teşkil eden halkın sınıflarının icinden geliyorsunuz ve onlar tarafından secilmiş olarak geliyorsunuz Bu itibarla, memleketimizin, milletimizin halini, ihtiyacını ve milletimizin emellerini ve acılarını yakından biliyorsunuzSizin soyleyeceğiniz sozler, alınmasının luzumunu beyan edeceğiniz tedbirler, doğrudan doğruya halkın lisanından soylenmiş gibi kabul olunurHalkın sesi, hakkın sesidir Kılıc ile futuhat yapanlar, sabanla futuhat yapanlara yenilmeye, sonuc olarak yerlerini terketmeye mecburdurlar Nitekim Osmanlı saltanatı da boyle olmuşturKılıc kullanan yorulur, nihayet kılıcı kınına koyar ve belki kılıc o kında kuflenmeye, paslanmaya mahkum olur Lakin, saban kullanan kol gittikce daha ziyade kuvvetlenir Daha cok kuvvetlendikce daha cok toprağa malik ve sahip olur
Bu kararlar;
1Hammaddesi yurt icinde olan endustri kollarının kurulması,
2Ozel girişimcilerin desteklenmesi,
3Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,
4Gunluk tuketim mallarına oncelik verilmesi,
5Onemli kuruluşların millileştirilmesi,
6Sanayii teşvik edici yasaların cıkarılması, ozellikle gumruk tarifelerinin, milli sanayinin kalkınma ihtiyaclarına gore değiştirilmesi,
7Yerli malların karada ve denizde ucuz tarife ile taşınması,
8Sanayi bankası kurulmaya karar verilmesi
maddeleri altında toplanmıştır
Alınan bu kararlar hemen uygulamaya gecirilmiş, fakat dunyanın icinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar nedeniyle, Mustafa Kemal ekonomik uygulamaları; 19231932 yılları arasında, halkcılığa dayalı liberalizm ile yarı devlet mudahaleciliği, 19321938 yılları arasında da karma ekonomiye dayalı planlı kalkınma olarak iki aşamalı uygulamıştır
1936 yılında II Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanmasına rağmen, Ataturkun vefatı ve başlayan II Dunya Savaşı sebebiyle, plan uygulamaya konulmamıştır Plan, 1960 yılında uygulanmaya alınmıştır
Beş yıllık kalkınma planı gereğince; mensucat ve dokuma sanayiinde Bakırkoy, Kayseri, Nazilli, Konya Ereğli dokuma fabrikalarıyla, bu fabrikaların pamuk ihtiyaclarını karşılamak icin Adana ve İzmir bolgelerinde pamuk tarımının canlandırılması ongorulmuştur Tekstil sanayii, kendir, kangram, kukurt, demircelik bakır komur gibi maden ve petrol arama işletmeleri, seluloz ve kağıt sanayi, seramik, cam, kimya, sunger, gulyağı, elektrik ve enerji uretimi icin planlar yapılmıştır Plan cercevesince ayrıca fabrikalar acılmış, butun bu sanayi dalları icin eleman yetiştirecek mesleki eğitim kurumları faaliyete gecirilmiştir
Sanayi yatırımlarını teşvik etmek icin, oncelikle 1927 yılında Teşviki Sanayi Kanunu cıkartılmış, yabancı urunlerle mucadele edebilmek icin de 1929 yılında yuksek gumruk tarifesi uygulanmaya başlanmıştır
1933 yılında Sumerbank kurulmuş, 1935 yılında da maden kaynaklarını araştırmak uzere Maden Tetkik ve Arama Enstitusu, elektrikenerji kaynaklarını araştırmak icin Elektrik İşleri Etut İdaresi, maden ve elektrik işletmelerini kurmak icin de Etibank kurulmuştur
Ataturk'un Ekonomi Alanında Yaptığı işlemler
Ataturkun Ekonomi Alanındaki İnkılapları
Sanayide Yapılan Yenilikler
Osmanlı İmparatorluğunda, yonetimdeki basiretsiz kişilerin, yıllarca suren savaşlar ve kayıplara karşı, ekonomik alanda koklu cozumler uretememesi, devlet gelirlerinde bir cokuşe neden olmuştur Ve bunun neticesinde de, dış borclar giderek artmıştır Bu borcları da, yuksek faizli borclarla odemeye kalkmak; butcenin %30a yakın bir bolumunu bu karmaşık durumdan cıkmak icin harcamak, ekonomiyi iflas ettirmiştir Bu ekonomik iflasa rağmen, Osmanlı devletinde 1919lara kadar bir İktisat Bakanlığı kurulamamıştır
İmparatorluk son gunlerini yaşarken, Anadolu halkı da sefil ve perişan bir haldeydi İşte bu olumsuz şartlar altında kurulan TBMM Hukumeti, Mustafa Kemalin onderliğinde yeni bir savaşa başlıyordu: Ekonomi Savaşı
18 Mart 1923te, İzmirde, ulkenin ceşitli yerlerinden gelen tuccar, işci, ciftci ve sanayicilerin katılmasıyla Turkiye İktisat Kongresi toplandı Kongrede, ekonominin rayına oturtulması ve koklu tedbirler alınması icin bazı kararlar belirlendi Ataturk Kongrede şunları soylemişti:
Arkadaşlar, sizler doğrudan doğruya milletimizi teşkil eden halkın sınıflarının icinden geliyorsunuz ve onlar tarafından secilmiş olarak geliyorsunuz Bu itibarla, memleketimizin, milletimizin halini, ihtiyacını ve milletimizin emellerini ve acılarını yakından biliyorsunuzSizin soyleyeceğiniz sozler, alınmasının luzumunu beyan edeceğiniz tedbirler, doğrudan doğruya halkın lisanından soylenmiş gibi kabul olunurHalkın sesi, hakkın sesidir Kılıc ile futuhat yapanlar, sabanla futuhat yapanlara yenilmeye, sonuc olarak yerlerini terketmeye mecburdurlar Nitekim Osmanlı saltanatı da boyle olmuşturKılıc kullanan yorulur, nihayet kılıcı kınına koyar ve belki kılıc o kında kuflenmeye, paslanmaya mahkum olur Lakin, saban kullanan kol gittikce daha ziyade kuvvetlenir Daha cok kuvvetlendikce daha cok toprağa malik ve sahip olur
Bu kararlar;
1Hammaddesi yurt icinde olan endustri kollarının kurulması,
2Ozel girişimcilerin desteklenmesi,
3Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması,
4Gunluk tuketim mallarına oncelik verilmesi,
5Onemli kuruluşların millileştirilmesi,
6Sanayii teşvik edici yasaların cıkarılması, ozellikle gumruk tarifelerinin, milli sanayinin kalkınma ihtiyaclarına gore değiştirilmesi,
7Yerli malların karada ve denizde ucuz tarife ile taşınması,
8Sanayi bankası kurulmaya karar verilmesi
maddeleri altında toplanmıştır
Alınan bu kararlar hemen uygulamaya gecirilmiş, fakat dunyanın icinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar nedeniyle, Mustafa Kemal ekonomik uygulamaları; 19231932 yılları arasında, halkcılığa dayalı liberalizm ile yarı devlet mudahaleciliği, 19321938 yılları arasında da karma ekonomiye dayalı planlı kalkınma olarak iki aşamalı uygulamıştır
1936 yılında II Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanmasına rağmen, Ataturkun vefatı ve başlayan II Dunya Savaşı sebebiyle, plan uygulamaya konulmamıştır Plan, 1960 yılında uygulanmaya alınmıştır
Beş yıllık kalkınma planı gereğince; mensucat ve dokuma sanayiinde Bakırkoy, Kayseri, Nazilli, Konya Ereğli dokuma fabrikalarıyla, bu fabrikaların pamuk ihtiyaclarını karşılamak icin Adana ve İzmir bolgelerinde pamuk tarımının canlandırılması ongorulmuştur Tekstil sanayii, kendir, kangram, kukurt, demircelik bakır komur gibi maden ve petrol arama işletmeleri, seluloz ve kağıt sanayi, seramik, cam, kimya, sunger, gulyağı, elektrik ve enerji uretimi icin planlar yapılmıştır Plan cercevesince ayrıca fabrikalar acılmış, butun bu sanayi dalları icin eleman yetiştirecek mesleki eğitim kurumları faaliyete gecirilmiştir
Sanayi yatırımlarını teşvik etmek icin, oncelikle 1927 yılında Teşviki Sanayi Kanunu cıkartılmış, yabancı urunlerle mucadele edebilmek icin de 1929 yılında yuksek gumruk tarifesi uygulanmaya başlanmıştır
1933 yılında Sumerbank kurulmuş, 1935 yılında da maden kaynaklarını araştırmak uzere Maden Tetkik ve Arama Enstitusu, elektrikenerji kaynaklarını araştırmak icin Elektrik İşleri Etut İdaresi, maden ve elektrik işletmelerini kurmak icin de Etibank kurulmuştur