Ataturk'un ekonomi alanında yaptığı yenilikler nelerdir?
Ataturk'un ekonomi alanında yaptığı inkılapları
Ataturk'un Ekonomi Alanında Yaptığı Yenilikler
EKONOMİK ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
Osmanlı İmparatorluğunun gerilemeye başladığı zamanlardan itibaren devamlı yenilgilerle neticelenensavaşlar yuzunden cok sarsılan ekonomisini, Trablus, Balkan ve Birinci Dunya Savaşları ile Kurtuluş Savaşı busbutun sarsmıştı
Mal, para, insan gucu, teknik vasıtalar ve uzmanlar, ulaşım (Demiryolu olarak, Haydarpaşa Bağdat demiryolu ile Batı Anadolu'da bazı demiryolları vardı Onların yapımında da yabancıların ozel cıkarları rol oynamıştı) itibariyle zaten zayıf olan ekonomik kaynaklar hemen hemen kurumuştu Yerli sanayimiz yok denecek kadar cılız ve ilkeldi Bu sebeple sanayi urunleri yonunden tamamen dışarıya bağlı idik
Turkiye'nin en başta gelmesi gereken tarımı da aracların iptidaiiliği ve yalnız tabiat ve iklim şartlarına bağlı olacak kadar yoksulluğu sebebiyle aşağı yukarı aynı durumda idi Maliye işleri de bozuktu
Devlet gelirlerinin onemli bir kısmını fakir koylunun tarım urunlerinin % 1O'unun para karşılığı olan ve aşar adı verilen vergi sağlardı Bu Ortacağ tipindeki vergi multezim denilen kisiler tarafmdan, ustelik Devletin de yardımı ile, toplandığı icin koyluyu somurucu, geri bir vergi sistemi idi
Devlet gelirlerinin bir kısmı, Duyunu umumiye denilen dış borclara gittiği, modern bir vergi politikası olmadığı icin Devlet hazinesi fakirdi Dışa bağlı bir ekonomi ve kapitulasyonlardan faydalanan yabancı sermaye yuzunden, pek duşuk de olsa, milli gelir dışarıya akıyordu Sermaye birikimi yoktu
Ziraat Bankası ve Emniyet Sandığı dışında milli Bankalar da kurulmamıştı Hatta Devletin para işleri yabancılar tarafmdan kurulan ve merkezi Avrupa'da bulunan Osmanlı Bankası tarafından yurutuluyordu Azınlıklar dışında, sağlam bir tuccar sınıfı yoktu Olağanustu bin bir fedakarlıklara mal olan Kurtuluş Savaşı bu ekonomik durumu daha da ağırlaştırmıştı Her şeye hemen hemen sıfırdan başlamak gerekiyordu Ataturk zamanındaki ekonomik politikası Ataturk Anadolu'da Milli Devletin kurulmasından, Kurtuluş Savaşının zaferle neticelenmesinden, Lozan Barışının sağlanarak Cumhuriyetin ilanından sonra sıranın ekonomik kalkınmamızın, bunun icin de ekonomik bağımsızlığımızın gercekleştirilmesine geldiğine haklı olarak inanmakta idi
Bu hedefe ulaşmak icin gerekli careleri, uygun ekonomi politikasının esaslarını tesbit etmek uzere İzmir'de bir İktisat Kongresinin toplanmasını istedi 17 Şubat 1923 gunu ciftci, işci, tuccar ve sanayici temsilcileri olarak 1135 kisinin katıldığı 15 gun suren kongrenin acılışında uzun bir konuşma yapan Ataturk şoyle soyluyordu: «Arkadaşlar, sizler doğrudan doğruya milletimizi teşkil eden halkın sınıflarının icinden geliyorsunuz ve onlar tarafından secilmiş olarak geliyorsunuz
Bu itibarla memleketimizin milletimizin halini, ihtiyacını ve milletmizin emellierini ve elemlerini yakından biliyorsunuz Sizin soyleyeceğiniz sozler, alınmasının luzumunu beyan edeceğiniz tedbirler doğrudan doğruya halkın lisanından soylemiş gibi telakki olunur Halkın sesi hakkın sesidir Kılıc ile futuhat yapanlar, sapanla futuhat yapanlara mağlup olmaya ve binnetice yerlerini terk etmeye mecburdurlar Nitekim Osmanlı Saltanatı da boyle olmuştur Kılıc kullanan kol yorulur, nihayet kılıcı kınına koyar ve belki kılıc o kında kuflenrneye, paslanmaya mahkum olur Lakin sapan kullanan kol gittikce daha ziyade kuvvetlenir ve daha cok kuvvetlendikce daha cok toprağa malik ve sahip olur» Ataturk' un devletcilik goruşunden daha once bahsederken belirttiğimiz gibi, 0 bu sozleri ile de milli bağımsızlığın temelinin ekonomi olduğunu anlatmak istiyordu
Kongrenin ilk yaptığı iş «Turk milletinin kan dokerek sahip olduğu milli bağımsızlık prensibinden hic bir şekilde fedakarlık yapmıyacağını, ekonomik kalkınmamızın bu bağımsızlık icinde sağlanacağını, siyasi bağımsızlık gibi ekonomik bağımsızlığın da esas olduğunu» acıklayan bir «İktisadi Misak» yani İktisat Andı kabul etmesi olmuş ve uzun tartışmalardan sonra alınması gerekli ekonomik tedbirleri tesbit etmiştir Bu tedbirlerin başlıcaları vergi sisteminde reform yapılması, kredi muesseselerinin duzenlenmesi, ulaştırma meselesinin cozumlenmesi, işcilerin hayat şeklinin duzeltilmesi, topraksız ciftciye toprak verilmesi, tarımın ilkel usullerden kurtanlması, ticari spekulasyonlara mani olunması, yeraltı servetlerinin tesbiti ve işletilmesi, sanayiciye giimruk himayesinin sağlanması, ekonomi ve ticaret işlerini duzene koyacak kanuni tedbirlerin alınması idi
Ekonomik politikanın uygulanması, ekonomik reformlar: Mahiyetini belirttiğim ekonomik politikayı uygulamak uzere, iki donemde cesitli ekonomik alanlarda yapılan başlıca reformlar şunlardır:
Ataturk'un Sanayi, ticaret ve maliye alanında yapılan inkılapları
Ataturk'un madencilik alanında yaptığı inkılapları
Ataturk'un tarım alanında yaptığı inkılapları
Ataturk'un ulaşım alanında yaptığı inkılapları
BAYINDIRLIK ALANINDA GELİŞMELER
SANAYİ ALANINDA GELİŞMELER
TARIM ALANINDA GELİŞMELER
TİCARET ALANINDA GELİŞMELER
Ataturk'un ekonomi alanında yaptığı inkılapları
Ataturk'un Ekonomi Alanında Yaptığı Yenilikler
EKONOMİK ALANDA YAPILAN İNKILAPLAR
Osmanlı İmparatorluğunun gerilemeye başladığı zamanlardan itibaren devamlı yenilgilerle neticelenensavaşlar yuzunden cok sarsılan ekonomisini, Trablus, Balkan ve Birinci Dunya Savaşları ile Kurtuluş Savaşı busbutun sarsmıştı
Mal, para, insan gucu, teknik vasıtalar ve uzmanlar, ulaşım (Demiryolu olarak, Haydarpaşa Bağdat demiryolu ile Batı Anadolu'da bazı demiryolları vardı Onların yapımında da yabancıların ozel cıkarları rol oynamıştı) itibariyle zaten zayıf olan ekonomik kaynaklar hemen hemen kurumuştu Yerli sanayimiz yok denecek kadar cılız ve ilkeldi Bu sebeple sanayi urunleri yonunden tamamen dışarıya bağlı idik
Turkiye'nin en başta gelmesi gereken tarımı da aracların iptidaiiliği ve yalnız tabiat ve iklim şartlarına bağlı olacak kadar yoksulluğu sebebiyle aşağı yukarı aynı durumda idi Maliye işleri de bozuktu
Devlet gelirlerinin onemli bir kısmını fakir koylunun tarım urunlerinin % 1O'unun para karşılığı olan ve aşar adı verilen vergi sağlardı Bu Ortacağ tipindeki vergi multezim denilen kisiler tarafmdan, ustelik Devletin de yardımı ile, toplandığı icin koyluyu somurucu, geri bir vergi sistemi idi
Devlet gelirlerinin bir kısmı, Duyunu umumiye denilen dış borclara gittiği, modern bir vergi politikası olmadığı icin Devlet hazinesi fakirdi Dışa bağlı bir ekonomi ve kapitulasyonlardan faydalanan yabancı sermaye yuzunden, pek duşuk de olsa, milli gelir dışarıya akıyordu Sermaye birikimi yoktu
Ziraat Bankası ve Emniyet Sandığı dışında milli Bankalar da kurulmamıştı Hatta Devletin para işleri yabancılar tarafmdan kurulan ve merkezi Avrupa'da bulunan Osmanlı Bankası tarafından yurutuluyordu Azınlıklar dışında, sağlam bir tuccar sınıfı yoktu Olağanustu bin bir fedakarlıklara mal olan Kurtuluş Savaşı bu ekonomik durumu daha da ağırlaştırmıştı Her şeye hemen hemen sıfırdan başlamak gerekiyordu Ataturk zamanındaki ekonomik politikası Ataturk Anadolu'da Milli Devletin kurulmasından, Kurtuluş Savaşının zaferle neticelenmesinden, Lozan Barışının sağlanarak Cumhuriyetin ilanından sonra sıranın ekonomik kalkınmamızın, bunun icin de ekonomik bağımsızlığımızın gercekleştirilmesine geldiğine haklı olarak inanmakta idi
Bu hedefe ulaşmak icin gerekli careleri, uygun ekonomi politikasının esaslarını tesbit etmek uzere İzmir'de bir İktisat Kongresinin toplanmasını istedi 17 Şubat 1923 gunu ciftci, işci, tuccar ve sanayici temsilcileri olarak 1135 kisinin katıldığı 15 gun suren kongrenin acılışında uzun bir konuşma yapan Ataturk şoyle soyluyordu: «Arkadaşlar, sizler doğrudan doğruya milletimizi teşkil eden halkın sınıflarının icinden geliyorsunuz ve onlar tarafından secilmiş olarak geliyorsunuz
Bu itibarla memleketimizin milletimizin halini, ihtiyacını ve milletmizin emellierini ve elemlerini yakından biliyorsunuz Sizin soyleyeceğiniz sozler, alınmasının luzumunu beyan edeceğiniz tedbirler doğrudan doğruya halkın lisanından soylemiş gibi telakki olunur Halkın sesi hakkın sesidir Kılıc ile futuhat yapanlar, sapanla futuhat yapanlara mağlup olmaya ve binnetice yerlerini terk etmeye mecburdurlar Nitekim Osmanlı Saltanatı da boyle olmuştur Kılıc kullanan kol yorulur, nihayet kılıcı kınına koyar ve belki kılıc o kında kuflenrneye, paslanmaya mahkum olur Lakin sapan kullanan kol gittikce daha ziyade kuvvetlenir ve daha cok kuvvetlendikce daha cok toprağa malik ve sahip olur» Ataturk' un devletcilik goruşunden daha once bahsederken belirttiğimiz gibi, 0 bu sozleri ile de milli bağımsızlığın temelinin ekonomi olduğunu anlatmak istiyordu
Kongrenin ilk yaptığı iş «Turk milletinin kan dokerek sahip olduğu milli bağımsızlık prensibinden hic bir şekilde fedakarlık yapmıyacağını, ekonomik kalkınmamızın bu bağımsızlık icinde sağlanacağını, siyasi bağımsızlık gibi ekonomik bağımsızlığın da esas olduğunu» acıklayan bir «İktisadi Misak» yani İktisat Andı kabul etmesi olmuş ve uzun tartışmalardan sonra alınması gerekli ekonomik tedbirleri tesbit etmiştir Bu tedbirlerin başlıcaları vergi sisteminde reform yapılması, kredi muesseselerinin duzenlenmesi, ulaştırma meselesinin cozumlenmesi, işcilerin hayat şeklinin duzeltilmesi, topraksız ciftciye toprak verilmesi, tarımın ilkel usullerden kurtanlması, ticari spekulasyonlara mani olunması, yeraltı servetlerinin tesbiti ve işletilmesi, sanayiciye giimruk himayesinin sağlanması, ekonomi ve ticaret işlerini duzene koyacak kanuni tedbirlerin alınması idi
Ekonomik politikanın uygulanması, ekonomik reformlar: Mahiyetini belirttiğim ekonomik politikayı uygulamak uzere, iki donemde cesitli ekonomik alanlarda yapılan başlıca reformlar şunlardır:
Ataturk'un Sanayi, ticaret ve maliye alanında yapılan inkılapları
Ataturk'un madencilik alanında yaptığı inkılapları
Ataturk'un tarım alanında yaptığı inkılapları
Ataturk'un ulaşım alanında yaptığı inkılapları
BAYINDIRLIK ALANINDA GELİŞMELER
SANAYİ ALANINDA GELİŞMELER
TARIM ALANINDA GELİŞMELER
TİCARET ALANINDA GELİŞMELER
