Ataturkun Kafkas Cephesindeki Faaliyetleri Nelerdir
Ataturkun Kafkas Cephesindeki Rolu
I Dunya Savaşının ortalarındayız Kafkas Cephesi kritik bir durumda Muş ve Bitlis duşman işgali altında VanBingol bolgelerindeki zayıf mufrezelerin takviyeleri gerekli Başkomutanlık, Rus ordularının daha cok ilerleyerek Diyarbakır ve cevresini almalarını onlemek, Rus Cephesinin sol kanadına saldırarak Erzurumu geri almak duşuncesiyle Trakyada bulunan 2 Ordunun Doğu Cephesine şevkini kararlaştırır Bu ordunun komutanı Ahmet izzet Paşadır 16 Kolordu da bu orduya bağlanır ve komutanlığına Canakkale savaşları kahramanı Albay Mustafa Kemal atanarak Kafkas Cephesine hareket emri verilir
Bu cephede, Osmanlı devletinin 3 Ordusu bulunuyordu 21 Kasımda sınırı gecerek Erzurum istikametinde ilerleyen Rus kuvvetleri, once Koprukoy ve ardından da Azap muharebelerini kaybederek geri cekilmek zorunda kaldı Ancak Turk Ordusu da ağır zayiat verdiği icin geri cekilen duşman takip edilemedi; daha elverişli bir arazide toplanmak, takviye kuvvetlerinin gelmesini beklemek ve yeni bir Rus taarruzunu karşılamaya hazır olmak amacı ile geri cekildi
Avrupada savaşın mevzi harbine donuşmesi ve Galicyada Avusturyalıların Ruslar karşısında zor durumda kalmaları uzerine; Harbiye Nazırı ve Turk Başkomutan Vekili Enver Paşa, doğu cephesinde Rus kuvvetlerinin imhasını hedef alan buyuk olcude kuşatıcı bir taarruza karar verdi Bu amacla 14 Aralık 1914te Erzuruma geldi
Taarruz icin mevsimin uygun olmadığını ve bu nedenle bahara bırakılmasını isteyen 3 Ordu Komutanını gorevden aldı Ordu komutanlığını kendisi ustlendi Savaş planı, duşmanın cepheden ve yanlardan kuşatılarak imha edilmesi esasına dayanıyordu
Tamamen karla ortulu cok yuksek dağlık ve yolsuz bir arazide, o gunun şartları altında kış donatımından yoksun yaya ve atlı birliklerle yapılan bu hareket cok riskli idi Nitekim Turk Kuvvetlerinin buyuk bir kısmı donarak oldu Sarıkamışa girebilen cok az sayıda bir kuvvet de Ruslar tarafından geri atıldı 3 Turk Ordusu tamamen elden cıktı Bu savaşta Turklerden 60000 asker kaybedilmiş, cok sayıda da esir verilmişti Bu başarısızlık uzerine Doğu Anadolunun kapıları Rus ordularına acılmış oldu
1915 Nisan sonlarında Rus ordusu tekrar taarruza gecti Bu arada, Van bolgesindeki Ermeniler de ayaklanarak Turk ordusunu arkadan vurmaya başladılar Bu durumda Osmanlı Devleti, Ermeni azınlığı, cıkartılan Tehcir Kanunu ile başka yerlere goc ettirerek buradaki Turk kuvvetlerinin arkasını sağlama almaya calıştı
1915 yılı sonunda doğudaki kuvvetlerinin sayısını 700000e cıkaran Ruslar karşı taarruza gectiler ve Erzurum, Muş Rusların eline gecti 1916 ve 1917 yıllarında cereyan eden savaşlar sonunda Doğu Anadolunun buyuk bir kısmını işgal ettiler Ruslar, Trabzon ve Erzincanı aldılar 1917 Martında başlayan Rus İhtilali, cephedeki Rus kuvvetlerini de etkilemişti Ekim 1917de gercekleştirdikleri bir ihtilalle Rusyada Carlık rejimini yıkarak yonetimi ele geciren Bolşevikler, savaştan cekilme kararı aldılar
Bunun uzerine, 16 Aralık 1917de Ruslarla Erzincan Mutarekesi yapıldı Bu mutarekeden sonra Rus kuvvetleri Doğu Anadoluyu boşaltmaya başladılar Rusların boşalttığı bu toprakları bu kez Ermeni birlikleri istila etti Ermenilerin bolgedeki Turkleri toplu katliamlarla yok etmeye başlamaları uzerine; Şubat 1918de başlarında ileri harekata gecen Turk ordusu, butun Doğu Anadoluyu istiladan kurtardı
Sovyetlerle 3 Mart 1918de yapılan Brest Litovsk Antlaşmasıyla Kars, Ardahan ve Batum vilayetleri Osmanlı Devletine geri verildi Bolgedeki Turk kuvvetleri Azerbaycan iclerinde Bakuye ve Hazar Denizi kıyılarına, İran iclerinde ise Tebrize kadar olan geniş bir sahayı ele gecirdi Ancak, Mondros Mutarekesinden sonra, galip devletlerin baskısı uzerine, Turk Ordusu harbin başladığı yere 1914 hududuna cekildi ve İstiklal Harbinin Doğu Cephesi de tekrar bu huduttan başladı
Ataturkun Kafkas Cephesindeki Rolu
I Dunya Savaşının ortalarındayız Kafkas Cephesi kritik bir durumda Muş ve Bitlis duşman işgali altında VanBingol bolgelerindeki zayıf mufrezelerin takviyeleri gerekli Başkomutanlık, Rus ordularının daha cok ilerleyerek Diyarbakır ve cevresini almalarını onlemek, Rus Cephesinin sol kanadına saldırarak Erzurumu geri almak duşuncesiyle Trakyada bulunan 2 Ordunun Doğu Cephesine şevkini kararlaştırır Bu ordunun komutanı Ahmet izzet Paşadır 16 Kolordu da bu orduya bağlanır ve komutanlığına Canakkale savaşları kahramanı Albay Mustafa Kemal atanarak Kafkas Cephesine hareket emri verilir
Bu cephede, Osmanlı devletinin 3 Ordusu bulunuyordu 21 Kasımda sınırı gecerek Erzurum istikametinde ilerleyen Rus kuvvetleri, once Koprukoy ve ardından da Azap muharebelerini kaybederek geri cekilmek zorunda kaldı Ancak Turk Ordusu da ağır zayiat verdiği icin geri cekilen duşman takip edilemedi; daha elverişli bir arazide toplanmak, takviye kuvvetlerinin gelmesini beklemek ve yeni bir Rus taarruzunu karşılamaya hazır olmak amacı ile geri cekildi
Avrupada savaşın mevzi harbine donuşmesi ve Galicyada Avusturyalıların Ruslar karşısında zor durumda kalmaları uzerine; Harbiye Nazırı ve Turk Başkomutan Vekili Enver Paşa, doğu cephesinde Rus kuvvetlerinin imhasını hedef alan buyuk olcude kuşatıcı bir taarruza karar verdi Bu amacla 14 Aralık 1914te Erzuruma geldi
Taarruz icin mevsimin uygun olmadığını ve bu nedenle bahara bırakılmasını isteyen 3 Ordu Komutanını gorevden aldı Ordu komutanlığını kendisi ustlendi Savaş planı, duşmanın cepheden ve yanlardan kuşatılarak imha edilmesi esasına dayanıyordu
Tamamen karla ortulu cok yuksek dağlık ve yolsuz bir arazide, o gunun şartları altında kış donatımından yoksun yaya ve atlı birliklerle yapılan bu hareket cok riskli idi Nitekim Turk Kuvvetlerinin buyuk bir kısmı donarak oldu Sarıkamışa girebilen cok az sayıda bir kuvvet de Ruslar tarafından geri atıldı 3 Turk Ordusu tamamen elden cıktı Bu savaşta Turklerden 60000 asker kaybedilmiş, cok sayıda da esir verilmişti Bu başarısızlık uzerine Doğu Anadolunun kapıları Rus ordularına acılmış oldu
1915 Nisan sonlarında Rus ordusu tekrar taarruza gecti Bu arada, Van bolgesindeki Ermeniler de ayaklanarak Turk ordusunu arkadan vurmaya başladılar Bu durumda Osmanlı Devleti, Ermeni azınlığı, cıkartılan Tehcir Kanunu ile başka yerlere goc ettirerek buradaki Turk kuvvetlerinin arkasını sağlama almaya calıştı
1915 yılı sonunda doğudaki kuvvetlerinin sayısını 700000e cıkaran Ruslar karşı taarruza gectiler ve Erzurum, Muş Rusların eline gecti 1916 ve 1917 yıllarında cereyan eden savaşlar sonunda Doğu Anadolunun buyuk bir kısmını işgal ettiler Ruslar, Trabzon ve Erzincanı aldılar 1917 Martında başlayan Rus İhtilali, cephedeki Rus kuvvetlerini de etkilemişti Ekim 1917de gercekleştirdikleri bir ihtilalle Rusyada Carlık rejimini yıkarak yonetimi ele geciren Bolşevikler, savaştan cekilme kararı aldılar
Bunun uzerine, 16 Aralık 1917de Ruslarla Erzincan Mutarekesi yapıldı Bu mutarekeden sonra Rus kuvvetleri Doğu Anadoluyu boşaltmaya başladılar Rusların boşalttığı bu toprakları bu kez Ermeni birlikleri istila etti Ermenilerin bolgedeki Turkleri toplu katliamlarla yok etmeye başlamaları uzerine; Şubat 1918de başlarında ileri harekata gecen Turk ordusu, butun Doğu Anadoluyu istiladan kurtardı
Sovyetlerle 3 Mart 1918de yapılan Brest Litovsk Antlaşmasıyla Kars, Ardahan ve Batum vilayetleri Osmanlı Devletine geri verildi Bolgedeki Turk kuvvetleri Azerbaycan iclerinde Bakuye ve Hazar Denizi kıyılarına, İran iclerinde ise Tebrize kadar olan geniş bir sahayı ele gecirdi Ancak, Mondros Mutarekesinden sonra, galip devletlerin baskısı uzerine, Turk Ordusu harbin başladığı yere 1914 hududuna cekildi ve İstiklal Harbinin Doğu Cephesi de tekrar bu huduttan başladı