AZTEKLER
And Dağları’nın yuksek kesimlerindeki vadilerde yaşamış ve 1216 yuzyıllarda buyuk bir imparatorluk kurmuş olan Guney Amerika yerli halkıdır16 yuzyıldaki İspanyol istilasından once,ortalama 510 milyon nufuslu cok iyi orgutlu bu imparatorluk,14 ve 15 yuzyıllarda guclenerek topraklarını bu gunku Bolivya,Peru,Ekvador ile Arjantin ve Şili’nin bazı bolimlerini icine alacak kadar genişletti
İnkalar’dan once Guney Amerika’da başka uygarlıklar vardıBunlar Bolivya’nın yuksek dağlık bolgelerinde ,Titicaca Golu yakınında yaşayan Tiahuanacolar,And Dağları’nın Ekvador’dan Bolivya’ya kadar uzanan yuksek yaylarında yaşayan Kecuvalar,Peru’nun kuzeyindeki dağlarda yaşayan Cavinler,Peru’nun guney kıyısındaki Nazkalar ve kuzeyde kıyıda yaşayan cimulardırBu eski uygarlıkların doğuşu yaklaşık İO 200 tarihlerine kadar uzanırBu insanların nereden geldikleri bilinmemektedir,ama ağır kayaları bicimlendirmedeki başarıları ve yapı tekniklerindeki ustalıkları duşunulurse, ne kadar yetenekli oldukları anlaşılırTiahuanaco’da birbirine kenetlenecek bicimde dikkatle oyulmuş dev bloklardan yapılma buyuk taş yapılar vardırCimu ve Nazka halkının ise yapı ve piramitlerinde kayadan cok ker***i yeğledikleri gorunmektedir
Varlığı Roma İmparatorluğu ile aynı doneme rastlayan bu eski uygarlıklar Roma İmparatorluğu gibi İS 200400 yılları arasında cokmeye başladı ve İS 800’de coğunun yerinde yalnızca yıkıntılar kaldıBundan ortalama 300 yıl sonra İnka Peru’nun ortalarındaki Cuzco vadisinden indi ve kendilerinden once başka halkların yaşamış olduğu bu bolgeye yerleştiİnkalar dağlardan kıyılara doğru yayıldılar15yuzyılda cevrelerindeki guclu kabilelere boyun eğdirdilerEle gecirdikleri topraklardaki insanların bir bolumunu başka bolgelere surerek başkaldırmalarının onune gecerken,bir bolumunu de tarım ve bayındırlık işlerinde zorla calıştırdılar
Cuzco vadisinde yer alan ve İnka İmparatorluğu’nun başkenti olan Cuzco ‘’Guneşin Kutsal Kenti’’olarak bilinirdiİmparatora Tanrı gozuyle bakılır ve Guneş’in soyundan geldiğine inanılırdıİmparatorun,yaşam ve olum konusunda tartışılmaz bir otoritesi vardı
İnka’larda 10 ailelik gruplar kendilerine bir onder secer,onderler bir şefin sorumluluğunda olurduHer şefin buyruğunda 5 onder vardı ve bu duzen hepsinin onderi ve yoneticisi olan İmparatora kadar uzanırdı
Halk belirli bir yaşama ve calışma duzenine uymak zorundaydıHer şey devletindiCocuklar ve yaşlılar dışında herkesten calışması beklenirdiTembellik ve insan onuruna aykırı davranışlar ağır bicimde cezalandırılırdıHalk yoksul değildi;ama malı mulku de yoktu,ozgurlukleriyse sınırlıydıUrettiklerinin belirli bir kısmını İmparatora ve rahiplere vermek zorundaydı
İnkalar,catıları tahta kirişler uzerine saman ortulu,altın suslemeli buyuk taş kaleler ve tapınaklar yaptılarCuzcu Kalesi’nin duvarları tonlarca ağırlıkta taşlardan yapılmıştı ve yuksekliği 6 metreyi buluyorduİspanyollar Cuzco’daki buyuk guneş tapınağını bastıklarında olağan ustu guzellikte altın ve değerli taşlarla suslu eşyaların yanı sıra uzerinde Guneş tanrısının resminin bulunduğu kocaman bir altın tabak buldularAy tapınağında ise her şey som gumuştendiBaşkentte yapılan buyuk şenliklerde yağmur tanrısına lamalar ve insanlar kurban edilirdi
İnkaların evleri kendilerinden onceki uygarlıklar oranla daha kucuktuKoylulerin evleri ker***ten ve saman damlıydıEski Mısırlılar gibi İnkalarda olulerini mumyalar yada başka yontemlerle korurlardı
İnka İmparatorluğu’nun kıyı halkı bakırı doverek kaplar yapar yada eritilmiş metali,kalıplara dokerek bicimlendirirdiKıyının kuzey kesiminde yaşayan halk,değişik anlatımlı insan başı biciminde canak comlek yapıyorduİnkalar basit tezgahlarda cok guzel duvar halıları ve yaygılarda dokurlardıPamuklu dokumaları o kadar inceydi ki,İspanyollar bunları ipek sanmıştıKemik ve bambudan flut,toprak ve deniz kabuklarından borazan ve tunctan canlar yaptılar
And Dağları’nın yuksek kesimlerindeki vadilerde yaşamış ve 1216 yuzyıllarda buyuk bir imparatorluk kurmuş olan Guney Amerika yerli halkıdır16 yuzyıldaki İspanyol istilasından once,ortalama 510 milyon nufuslu cok iyi orgutlu bu imparatorluk,14 ve 15 yuzyıllarda guclenerek topraklarını bu gunku Bolivya,Peru,Ekvador ile Arjantin ve Şili’nin bazı bolimlerini icine alacak kadar genişletti
İnkalar’dan once Guney Amerika’da başka uygarlıklar vardıBunlar Bolivya’nın yuksek dağlık bolgelerinde ,Titicaca Golu yakınında yaşayan Tiahuanacolar,And Dağları’nın Ekvador’dan Bolivya’ya kadar uzanan yuksek yaylarında yaşayan Kecuvalar,Peru’nun kuzeyindeki dağlarda yaşayan Cavinler,Peru’nun guney kıyısındaki Nazkalar ve kuzeyde kıyıda yaşayan cimulardırBu eski uygarlıkların doğuşu yaklaşık İO 200 tarihlerine kadar uzanırBu insanların nereden geldikleri bilinmemektedir,ama ağır kayaları bicimlendirmedeki başarıları ve yapı tekniklerindeki ustalıkları duşunulurse, ne kadar yetenekli oldukları anlaşılırTiahuanaco’da birbirine kenetlenecek bicimde dikkatle oyulmuş dev bloklardan yapılma buyuk taş yapılar vardırCimu ve Nazka halkının ise yapı ve piramitlerinde kayadan cok ker***i yeğledikleri gorunmektedir
Varlığı Roma İmparatorluğu ile aynı doneme rastlayan bu eski uygarlıklar Roma İmparatorluğu gibi İS 200400 yılları arasında cokmeye başladı ve İS 800’de coğunun yerinde yalnızca yıkıntılar kaldıBundan ortalama 300 yıl sonra İnka Peru’nun ortalarındaki Cuzco vadisinden indi ve kendilerinden once başka halkların yaşamış olduğu bu bolgeye yerleştiİnkalar dağlardan kıyılara doğru yayıldılar15yuzyılda cevrelerindeki guclu kabilelere boyun eğdirdilerEle gecirdikleri topraklardaki insanların bir bolumunu başka bolgelere surerek başkaldırmalarının onune gecerken,bir bolumunu de tarım ve bayındırlık işlerinde zorla calıştırdılar
Cuzco vadisinde yer alan ve İnka İmparatorluğu’nun başkenti olan Cuzco ‘’Guneşin Kutsal Kenti’’olarak bilinirdiİmparatora Tanrı gozuyle bakılır ve Guneş’in soyundan geldiğine inanılırdıİmparatorun,yaşam ve olum konusunda tartışılmaz bir otoritesi vardı
İnka’larda 10 ailelik gruplar kendilerine bir onder secer,onderler bir şefin sorumluluğunda olurduHer şefin buyruğunda 5 onder vardı ve bu duzen hepsinin onderi ve yoneticisi olan İmparatora kadar uzanırdı
Halk belirli bir yaşama ve calışma duzenine uymak zorundaydıHer şey devletindiCocuklar ve yaşlılar dışında herkesten calışması beklenirdiTembellik ve insan onuruna aykırı davranışlar ağır bicimde cezalandırılırdıHalk yoksul değildi;ama malı mulku de yoktu,ozgurlukleriyse sınırlıydıUrettiklerinin belirli bir kısmını İmparatora ve rahiplere vermek zorundaydı
İnkalar,catıları tahta kirişler uzerine saman ortulu,altın suslemeli buyuk taş kaleler ve tapınaklar yaptılarCuzcu Kalesi’nin duvarları tonlarca ağırlıkta taşlardan yapılmıştı ve yuksekliği 6 metreyi buluyorduİspanyollar Cuzco’daki buyuk guneş tapınağını bastıklarında olağan ustu guzellikte altın ve değerli taşlarla suslu eşyaların yanı sıra uzerinde Guneş tanrısının resminin bulunduğu kocaman bir altın tabak buldularAy tapınağında ise her şey som gumuştendiBaşkentte yapılan buyuk şenliklerde yağmur tanrısına lamalar ve insanlar kurban edilirdi
İnkaların evleri kendilerinden onceki uygarlıklar oranla daha kucuktuKoylulerin evleri ker***ten ve saman damlıydıEski Mısırlılar gibi İnkalarda olulerini mumyalar yada başka yontemlerle korurlardı
İnka İmparatorluğu’nun kıyı halkı bakırı doverek kaplar yapar yada eritilmiş metali,kalıplara dokerek bicimlendirirdiKıyının kuzey kesiminde yaşayan halk,değişik anlatımlı insan başı biciminde canak comlek yapıyorduİnkalar basit tezgahlarda cok guzel duvar halıları ve yaygılarda dokurlardıPamuklu dokumaları o kadar inceydi ki,İspanyollar bunları ipek sanmıştıKemik ve bambudan flut,toprak ve deniz kabuklarından borazan ve tunctan canlar yaptılar