Baş dönmesi kader değildir

[SoruCevap]

Baş dönmesi yani tıptaki ismi ile vertigo ve bununla ilgili olarak dengesizlik sık karşılaşılan klinik durumlardır. Her yaşta görülebilirse de yaşlı populasyonda bu şikayetlerin görülme sıklığı artar. Baş dönmesinin çok çeşitli sebepleri vardır. Pozisyonel vertigo dediğimiz rahatsızlık iç kulaktakidenge kanallarına dökülen kristallerin sebep olduğu ve her yaşta en sık görülen baş dönmesi sebebidir. Tekrar iç kulağı ve istikrar organlarını tutan viral enfeksiyonlar, dimağın art kısmına az kan gitmesi ile ortaya çıkan vertebrobaziler yetmezlik sendromu vesair sık karşılaşılan sebeplerdir. İşitme kaybı, şiddetli baş dönmesi ve bulantı ile ortaya çıkan Menier sendromu, migren vertigo sebepleri arasındadır. Nadirde olsa dimağ tümörlerinin de bu tip şikayetlere yol açabileceği akılda tutulmalıdır.

Dengesizlik vertigo ve öbür faktörlerin tesiri ile kişinin ayakta istikrarlı durma yetisinin azalmasıdır. Mahsusen yaşlılarda vertigo ve dengesizlik nedeniyle düşmeler değerli bir mesele olarak önümüze çıkmaktadır. Bu yaş öbeğinde osteoporoz nedeni ile düşmeler kalça ve el bilek kırıklarına sebep olabilmektedir. Bilhassa kalça kırıkları ileri yaş kümesinde son aşama tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir.

Pozisyonel vertigo tıptaki ismiyle benign paroksismal pozisyonel vertigo sık karşılaşılmakla bir arada tedavisi en çok ihmal edilen guruptur. Bu hastalarda baş dönmesi başın hareketleri ile etkilenir. Gece yatakta dönerken, ayakakbılarını bağlarken yada yukarı bakmak üzere boyun baş hareketi gerektiren durumlarda hastanın baş dönmesi başlar. En kıymetli özelliği baş dönmesinin saniyeler, en ziyade birkaç dakika içinde durmasıdır. Yeni baş hareketi 2. bir baş dönmesi atağını başlatır. Bu hastalarda olağan bir manevra ile iç kulak kristalleri olması gereken noktasına yerleştirilebilir. Buna karşın haber ve tecrübe eksikliği nedeni ile bu hastalara uzun müddetli semptomatik ilaç verilmektedir. Halbuki bu tip hastalarda akut periyot dediğimiz birinci 3 gün sonrasında ilaç tedavisini alanı yoktur. Kişisel bir muayene sistemi ile tanısı hiçbir cihaza gerek kalmadan muayene masasında konabilir ve tekrar birebir ortamda yalın bir manevra ile tedavi edilir. Tek bir manevranın başarısı%98-100'ler civarında olup son kademe tesirlidir. Manevra sonrasında hastaya iki günlük bir program verilir ve boyun hareketleri bir ölçü kısıtlanır. Sonrasında hasta sıradan hayatına dönebilir.

İç kulağı etkileyen vestibuler nörit üzere marazlar sonrasında baş dönmesi ve dengesizlik kalabilir. Bu hastalarda ilaçlar mümkün olan en kısa hengamda kesilmeli ve hasta vestibuler istikrar rehabilitasyon programına alınmalıdır. Araştırmalar ilaçların uzun mühlet kullanılmasının dimağın istikrar adaptasyon sistemini bozduğunu ve güzelleşmeyi engellediğini göstermiştir. Umum kanının bilakis bu küme hastalarda ilaçların tedavi edici tesiri yoktur. Bu hastalarda vestibuler rehabiltasyon programı son nokta tesirlidir ve hastanın dengesizliği büyük nispette düzeltilebilir. Bu tip hastalar fizyoterapist gözetiminde yapılan kişisel egzersiz tatbikleri ve kişisel bir ekip cihazların da yardımı ile iyileşebilirler.

Yaşlı öbekte tekrar ateroskleroza ve boyun kireçlenmense bağlı olarak dimağın art bölümerine kan akışı azalabilir. Bu durumda baş dönmesi uzun periyodiktir. Saatler ve günler sürebilir. Bu türlü bir durumda damar açıcı ve kan sulandırıcı ilaçlar kısmen işe yarayabilir.

Yaşlılarda değerli bir dengesizlik nedeni de fazlaca kullanılan ilaçlardır. Çok sayıda ilaç kullanılması münhasıran tansiyon ilaçları dengeiszilik yapıp düşmelere sebep olabilmektedir. Bu hastaların ilaçları mümkün olan en az seviyeye indirilmelidir. Bu küme hastalar düşme sonrasında düşme korkusu geliştirip külliyen meskene kapanabilirler. Bu hastaların düşme dehşetleri nedeni ile sokağa çıkmayıp meskende kalmaları hareketsizliği, hareketisizlik de kas güçsüzlüğüne yol açar. Sonuçda bu hastalar hanede dahi düşmeye başlarlar. Bu hastalar hareket için teşvik edilmeli, kesinlikle bacak kuvvetlendirme ve istikrar egzersiz programına alınmalıdırlar.

Baş dönmesi ve dengesizliği birden fazla vakit tedavi edilebilir durumlar olduğu unutulmamalı ve bu hastalar kaderlerine terk edilmemelidir.

Sağlıcakla Kalın

Doç.Dr.Cengiz Bahadır